Ai có thể đắc cử chức thủ tướng Thái Lan?

Thách thức thực sự mới bắt đầu với ông Pita Limjaroenrat, lãnh đạo đảng Tiến bước (MFP) và liên minh của họ sau chiến thắng lịch sử trong cuộc tổng tuyển cử Thái Lan hồi tháng 5.

MFP đã gây bất ngờ khi về nhất trong các cuộc bỏ phiếu cách đây gần 2 tháng, vượt qua đảng dân túy Pheu Thai, vốn từng là đảng lớn nhất bên phe ủng hộ dân chủ. Hai đảng đã cùng với 6 đảng nhỏ hơn thành lập một liên minh. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định, những cạnh tranh nội bộ, phản ứng dữ dội của phe bảo thủ chống lại các chính sách của MFP cùng các thách thức về pháp lý và bầu cử đã tạo ra khoảng thời gian chờ đầy rủi ro.

Ông Pita Limjaroenrat (giữa), lãnh đạo và cũng là ứng viên thủ tướng duy nhất của đảng MFP tại một sự kiện vận động tranh cử ở Bangkok, Thái Lan hồi tháng 4/2023. Ảnh: Reuters

Hạ viện khóa mới của Thái Lan đã bắt đầu phiên họp đầu tiên vào chiều 3/7, 50 ngày sau cuộc tổng tuyển cử 14/5. Sau khi đắc cử ghế Chủ tịch Hạ viện Thái Lan, ông Wan Muhamad Noor Matha, lãnh đạo đảng Prachachat đã ấn định ngày 13/7 là thời điểm diễn ra cuộc bỏ phiếu quan trọng của lưỡng viện Quốc hội nhằm bầu chọn thủ tướng tiếp theo của đất nước.

Trong bối cảnh khả năng thành lập chính phủ do MFP đứng đầu vẫn chưa chắc chắn, các nhà phân tích cảnh báo nguy hiểm cho nền kinh tế Thái Lan nếu quá trình chuyển giao chính trị đình trệ, gây bất ổn thị trường và làm đầu tư chậm lại.

Các ứng viên hàng đầu cho vai trò lãnh đạo chính phủ

Theo quy định của Thái Lan, bất kỳ đảng phái chính trị nào cũng có thể đề cử các ứng viên cho chức thủ tướng từ những cái tên họ đã đệ trình lên Ủy ban bầu cử hồi tháng 4. Mặc dù mỗi đảng được phép có 3 ứng viên, nhưng MFP chỉ đề cử duy nhất ông Pita Limjaroenrat, doanh nhân 42 tuổ.i đang giữ vị trí lãnh đạo đảng.

Pheu Thai tiết lộ sẽ không đề cử người đối đầu ông Pita từ 3 ứng viên của đảng, gồm Paetongtarn Shinawatra, con gái cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, ông trùm bất động sản Srettha Thavisin và cựu Bộ trưởng Tư pháp Chaikasem Nitisiri.

Trong khi, các đảng bảo thủ dự kiến sẽ đề cử Bộ trưởng Y tế Anutin Charnvirakul, thành viên đảng Bhumjaithai về thứ 3 trong tổng tuyển cử và Tướng Prawit Wongsuwan thuộc đảng Palang Pracharath, vị Phó thủ tướng sắp mãn nhiệm.

Thủ tướng sắp mãn nhiệm Prayuth Chan-ocha tuần trước nói: “Không, có lẽ là không” khi được hỏi về khả năng ông được đề cử giữ vai trò đứng đầu chính phủ lần nữa.

Khả năng chiến thắng của người đứng đầu MFP lớn đến mức nào?

Để chiến thắng, một ứng viên thủ tướng cần giành được tối thiểu 376 phiếu ủng hộ từ lưỡng viện Quốc hội gồm 500 hạ nghị sĩ và 250 thượng nghị sĩ. Liên minh 8 đảng của MFP đang nắm trong tay 312 ghế tại cơ quan lập pháp, đồng nghĩa ông Pita cần thêm ít nhất 64 phiếu ủng hộ để trở thành tân lãnh đạo chính phủ.

Theo tạp chí Times, một số thượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ theo đường lối bảo thủ có thể quay sang ủng hộ ông Pita, nhưng hầu hết đều viện dẫn 2 lí do chính để bỏ phiếu chống lại người đứng đầu MFP. Thứ nhất, MFP không một mình giành được đa số ghế tại quốc hội, để ngỏ khả năng các đảng thành lập những liên minh khác nếu ông Pita không giành chiến thắng trong vòng bỏ phiếu phê chuẩn đề cử đầu tiên.

Thứ hai, các chính sách nổi bật của MFP về việc chấm dứt nghĩa vụ quân sự và sửa đổi luật khi quân, vốn hình sự hóa việc xúc phạm chế độ quân chủ, là lằn ranh đỏ đối với các thượng nghị sĩ do chính phủ quân sự trước đây bổ nhiệm.

Ngoài ra, cho đến đầu tuần này, ông Pita vẫn có nguy cơ bị Ủy ban Bầu cử điều tra vì cáo buộc vi phạm luật bầu cử khi cố tình chạy đua vào chức vụ bản thân không đủ tiêu chuẩn. Những người chống đối cáo buộc lãnh đạo MFP không đủ tư cách ứng viên vì nắm giữ cổ phần trong một công ty truyền thông hiện đã giải tán. Song, ông Pita giải thích, số cổ phiếu trên chỉ đứng tên ông với tư cách là người quản lý theo di chúc của cha mình và ông đã chuyển nhượng cổ phần cho người thân vào cuối tháng 5.

Viễn cảnh tương lai

Chiến thắng của MFP trong tổng tuyển cử hồi tháng 5 đã làm rung chuyển các đảng bảo thủ và ủng hộ quân đội. Họ dường như đã cạn kiệt các lựa chọn trước sự nhiệt tình ủng hộ của những cử tri đứng về phía liên minh dân chủ và thất bại trong các khiếu nại bầu cử chống ông Pita và đảng MFP.

Giới quan sát tin, dù ai trở thành thủ tướng Thái Lan, tất cả các bên đều có thể phát động biểu tình hay tuần hành. Bất kỳ phản ứng mạnh tay nào đối với những người biểu tình đều sẽ trầm trọng hóa triển vọng kinh tế của quốc gia này, trong bối cảnh thị trường chứng khoán trong nước đang suy thoái.