Ác mộng mang tên vaccine Covid-19 với giới giải trí ở Mỹ
Với việc vaccine được dự kiến cung cấp cho tất cả dân Mỹ vào cuối tháng 5, ngành giải trí phải đưa ra các quy định mới về an toàn tại nơi làm việc.
Một năm trước, nước Mỹ truyền tai nhau rằng vào tháng 3/2021, sẽ có ba loại vaccine Covid-19 được tiêm cho hàng triệu người mỗi ngày.
Hollywood lúc ấy rất vui mừng.
Song, tình hình dịch bệnh ở Mỹ ngày càng căng thẳng với hàng trăm người chết mỗi ngày. Thậm chí, khi quốc gia này dẫn đầu số ca mắc mới trên thế giới, giới điện ảnh không còn nhiều hy vọng nữa.
Hiện tại, khi nhiều công dân được tiêm vaccine hơn trong vài tháng tới, các cuộc đàm phán về quy trình tiêm chủng sẽ gặp nhiều thách thức, nhất là với giới giải trí.
Câu hỏi đặt ra là liệu vaccine có trở nên bắt buộc? Khi các nhân viên đoàn phim trở lại phim trường, việc trưng bày giấy thông hành vaccine có khả thi không? Và liệu khi được yêu cầu đưa bằng chứng, có người sẵn sàng thực hiện hay không?
Các rạp chiếu phim, buổi hòa nhạc trực tiếp, xưởng sản xuất và công viên giải trí sẽ ứng phó như thế nào với những người quay trở lại làm việc tuy không mắc bệnh nhưng chưa được tiêm chủng?
Đó chỉ là những điểm khởi đầu cho “ác mộng vaccine” tác động đến Hollywood.
Bao giờ vaccine đến với Hollywood vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ.
Còn nhiều bất cập về việc tiêm vaccine
Xuất hiện trong chương trình The Business của KCRW, khi được hỏi liệu Netflix có bắt buộc các nhân viên của mình tiêm vaccine hay không, giám đốc điều hành Ted Sarandos nói: “Chúng tôi sẽ không đưa ra quan điểm về việc này. Tôi nghĩ rằng ai cũng hào hứng với việc trở lại cuộc sống bình thường. Chúng tôi sẽ đợi diễn biến tiếp theo và áp dụng vào công ty thế nào”.
Video đang HOT
Trên thực tế chỉ có khoảng 10% dân số Mỹ đã được tiêm vaccine ngừa Covid-19. Điều đó không có tác động mấy đến việc kinh doanh sản xuất phim và chương trình truyền hình. Những người làm công việc giải trí thuộc nhóm “nguy cơ thấp” so với bác sĩ, giáo viên hoặc ngành dịch vụ ăn uống. Vì vậy, họ chưa được tiếp cận sớm với vaccine.
Hiện tại, để được đủ điều kiện thực hiện tiêm vaccine tại Mỹ, họ phải đáp ứng hướng dẫn của tiểu bang và liên bang dựa trên độ tuổi hoặc các điều kiện sẵn có. Các hãng phim được cho là đang tránh tiếp cận đặc biệt với vaccine. “Chúng tôi giống như: ‘Không, không cần. Chúng tôi không muốn điều đó”, một nguồn tin trong giới giải trí nói với Hollywood Reporter.
Ngành công nghiệp điện ảnh đối mặt với nhiều thách thức.
Nhiều người lo lắng là khi có thành viên trong ê-kíp đi tiêm ngừa, họ không nhận được sự quan tâm, điều trị đặc biệt nào trên phim trường. “Tiêm vaccine không đồng nghĩa với việc bạn được bỏ qua các quy trình đảm bảo an toàn dịch bệnh. Họ vẫn phải kiểm tra âm tính, đeo khẩu trang và giữ khoảng cách như trước đây”, một người đứng đầu bộ phận kiểm soát Covid-19 ở hãng phim nói.
Điều đó cũng đồng nghĩa với việc ý tưởng về “ hộ chiếu vaccine” là không có mấy khả thi. Nhiều người trong giới giải trí bắt đầu bàn tán về chuyện này. Một số thứ vẫn chưa làm rõ, đơn cử như một người đã khỏi Covid-19, có kháng thể thì có được tiêm chủng hay không.
Điều này dẫn đến tâm lý phản đối vaccine, điều từng thường xuyên xảy ra trong quá khứ.
Tháng 11/2009, Cục Quản lý An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp của Bộ Lao động Mỹ (OSHA) đối đầu đại dịch H1N1, kèm theo đó là những khúc mắc về việc tiêm vaccine. Một cử tri thuộc bang Ohio đưa ra câu hỏi rằng liệu công ty có thể buộc một người nghỉ việc nếu từ chối tiêm ngừa hay không. Cơ quan này trả lời rằng tuy họ “không yêu cầu cụ thể nhân viên tiêm ngừa nhưng người sử dụng lao động có thể làm như vậy”.
Đó là động thái ngầm ủng hộ việc sa thải những người không tuân thủ việc tiêm vaccine.
Hollywood vẫn tiếp tục sống trong ác mộng?
Hiện tại, tuy OSHA chưa đưa ra bất kỳ hướng dẫn cụ thể nào về Covid-19, nhưng trước mắt dễ thấy rằng loại virus này có tỷ lệ tử vong cao hơn H1N1 trong quá khứ. Một số luật sư kỳ vọng Bộ Lao động của Tổng thống Joe Biden ra quyết định ủng hộ các chương trình bắt buộc tiêm ngừa, trước khi nước Mỹ bước vào đợt bùng dịch mới.
Theo Hollywood Reporter , các hãng phim có thể sẽ khuyến khích mạnh mẽ nhân viên đi tiêm chủng. Các chuyên gia đang nghĩ ra tình huống sử dụng mã QR để chứng minh một cá nhân đã được tiêm vaccine, hy vọng điều đó sẽ thay thế cho các xét nghiệm và khẩu trang rườm rà.
Hollywood vẫn chưa thôi đối mặt với thách thức.
“Sớm muộn gì thì hộ chiếu Covid-19 sẽ trở thành một phần trong cuộc sống hàng ngày. Nếu muốn lên máy bay, chắc chắn bạn sẽ phải có một chiếc. Và khi muốn đi xem phim, bạn phải có một chiếc”, Tricia Legittino, chủ tịch của công ty tìm kiếm việc làm Frankfurt Kurnit cho biết.
Hiện tại, nhân viên làm việc trong lĩnh vực giải trí đang chờ đợi các hãng phim giải quyết vấn đề này như thế nào. Những cuộc đàm phán chỉ vừa dự kiến, trong khi thỏa thuận quay trở lại làm việc của Hollywood sẽ hết hạn vào ngày 30/4. Tổng thống Mỹ cũng hứa hẹn có đủ vaccine cho người dân vào cuối tháng 4.
Mọi thỏa thuận có thể sẽ không đạt được cho đến khi vaccine được phổ biến rộng rãi. Giữa lúc không có gì đảm bảo cho việc toàn bộ người dân được tiêm vaccine, Hollywood vẫn sống trong ác mộng với các hiểm họa rình rập, đe dọa không chỉ các hãng phim lớn mà còn từ chính nhân viên vốn chỉ sống nhờ việc sản xuất phim.
Thách thức khi triển khai hộ chiếu vaccine
Con đường hiện thực hóa hộ chiếu vaccine gặp phải rào cản từ kỹ thuật cho đến khoa học, đạo đức, chính trị và pháp lý.
"Hộ chiếu vaccine" hay giấy chứng nhận tiêm chủng vaccine Covid-19 được coi là "ánh sáng cuối đường hầm" cho tự do đi lại toàn cầu. Dù một số quốc gia đang hứng khởi thảo luận vấn đề này, giới chuyên gia cho rằng quãng đường đến với hộ chiếu vaccine còn khó khăn và phức tạp.
Họ nhận định hộ chiếu vaccine có thể khiến nhiều người dân chủ quan khi di chuyển, trong bối cảnh hiệu quả vaccine Covid-19 với biến thể còn chưa rõ ràng. Nó còn khoét sâu sự thiếu công bằng vốn có, khi nhiều nước giàu đã đặt mua và tích trữ vaccine từ giai đoạn thử nghiệm.
"Tôi nghĩ chúng hữu ích về lâu dài, nhưng có một số rủi ro trước mắt và các bằng chứng khoa học chống lại ý tưởng này. Tôi cũng nhận thấy các mối nguy về đạo đức", tiến sĩ Deepti Gurdasani, chuyên gia dịch tễ học lâm sàng tại Đại học Queen Mary ở London, nói. "Chúng ta chưa biết nhiều về hiệu quả của vaccine trong việc ngăn ngừa các ca nhiễm biến thể và không triệu chứng".
Trong tuyên bố hồi cuối tháng 1, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết nhà chức trách "không nên yêu cầu chứng nhận tiêm phòng hoặc miễn dịch như một điều kiện nhập cảnh" vì "hiệu quả vaccine vẫn còn là ẩn số".
Thực tế, sau khi tiêm vaccine Pfizer hoặc Moderna, cơ thể cần từ 8 đến 10 ngày để sản sinh kháng thể. Trong thời gian đó, người dùng vẫn có thể nhiễm nCoV hoặc truyền bệnh cho người khác. Đây là điều tương đối bình thường, song sẽ làm phức tạp hóa nỗ lực triển khai hộ chiếu vaccine. Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng chưa rõ miễn dịch do vaccine tạo ra có thể duy trì trong bao lâu.
Các biến thể của từng khu vực cũng ảnh hưởng đến tác dụng của vaccine. Biến thể Nam Phi chứa đột biến có khả năng trốn tránh hệ miễn dịch. Đầu tháng 2, giới chức châu lục này đã tạm dừng phân phối vaccine AstraZeneca sau khi nghiên cứu cho thấy nó ít có tác dụng trước biến thể. Chuyên gia lo ngại đưa hộ chiếu tiêm chủng vào sử dụng trên toàn cầu khi các loại vaccine có hiệu quả chưa nhất quán có thể khiến đại dịch diễn biến phức tạp hơn.
Về khía cạnh đạo đức, hộ chiếu vaccine có thể dẫn đến phân biệt giữa người đã tiêm và chưa tiêm chủng.
Báo cáo của Economist Intelligence Unit công bố hồi tháng trước dự đoán phần lớn dân số trưởng thành của nước giàu có sẽ được tiêm phòng giữa năm tới. Ngược lại, mốc thời gian này kéo dài đến năm 2023 đối với quốc gia thu nhập trung bình và năm 2024 với nước thu nhập thấp. Điều này nhấn mạnh khoảng cách về vaccine giữa các nền kinh tế.
"Cái gọi là hộ chiếu vaccine đảm bảo người đã miễn dịch với Covid-19 có thể trở lại cuộc sống bình thường. Vậy điều gì xảy ra với những người khác?", Liberty - Hội đồng Quốc gia về Tự do Dân sự của Anh, đặt câu hỏi.
"Có rất nhiều đề xuất về hộ chiếu vaccine. Một số cho rằng nên sử dụng hạn chế để du lịch nước ngoài, số khác thì kém cụ thể hơn. Hàng loạt ý tưởng công nghệ được đưa ra, từ mã QR đến ứng dụng, thậm chí thẻ vật lý. Song điều mà mọi đề xuất đều bỏ qua, đó là không một loại hộ chiếu, chứng nhận nào không vi phạm nhân quyền", hội đồng nhận định.
Lawrence Gostin, giáo sư Đại học Georgetown kiêm Giám đốc Trung tâm Hợp tác về Luật Y tế Quốc gia và Toàn cầu của Tổ chức y tế Thế giới (WHO), phân tích thêm: "Một cuộc khủng hoảng đạo đức rất lớn sẽ nổ ra toàn cầu khi những nước có thu nhập cao như Israel, Mỹ hay châu Âu có khả năng đạt được miễn dịch cộng đồng vào cuối năm nay. Nhưng với các nước nghèo, đa phần người dân sẽ không được tiêm vaccine trong nhiều năm nữa. Chúng ta có thực sự muốn ưu tiên cho những người vốn đã có rất nhiều đặc quyền không?".
Thẻ xanh kèm mã QR chứng nhận người dân đã tiêm chủng Covid-19, ngày 3/3 tại Isreal. Ảnh: AFP
Thực tế, hộ chiếu vaccine chưa được chuẩn hóa giữa các quốc gia. Tiến trình đồng bộ hóa loại giấy tờ này trên toàn cầu có thể gặp phải thách thức về pháp lý, đồng thời dấy lên lo ngại về quyền truy cập dữ liệu cá nhân.
Nhóm Ứng phó Khẩn cấp Covid-19 của Hiệp hội Hoàng gia, Học viện Khoa học Quốc gia Anh, nêu ra 12 điều kiện cần đảm bảo nếu muốn triển khai hộ chiếu vaccine. Nhóm đề nghị đặt ra tiêu chuẩn chung quốc tế, an toàn dữ liệu cá nhân, đáp ứng tiêu chuẩn pháp lý và đạo đức, điều chỉnh sự khác biệt về hiệu quả của vaccine và những thay đổi của chúng khi gặp biến thể mới.
"Hiểu hộ chiếu vaccine có thể dùng làm gì là câu hỏi cơ bản. Đó là hộ chiếu theo nghĩa đen, cho phép đi lại giữa các nước hay được sử dụng trong nước, cho phép người dân làm mọi thứ tự do hơn?", giáo sư Melinda Mills, giám đốc Trung tâm Khoa học Nhân khẩu học Leverhulme tại Đại học Oxford, cho biết.
"Chúng ta cần có cuộc thảo luận sâu rộng hơn về nhiều khía cạnh của hộ chiếu vaccine, từ khoa học miễn dịch đến quyền riêng tư, các thách thức kỹ thuật, đạo đức và tính hợp pháp của nó", ông nói thêm.
'Vẫn nên cách ly 14 ngày với người có hộ chiếu vaccine' Các chuyên gia y tế Việt Nam cho biết hiện chưa có kết luận về nguy cơ lây nhiễm ở người tiêm đủ hai mũi vaccine Covid-19, vẫn nên cách ly đủ 14 ngày với người nhập cảnh. Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng Sự...