84 ngày điều tra, 500 triệu USD và bài học cho Formosa

Họp báo ngày 30/06 đã chỉ đích danh Formosa Hà Tĩnh là thủ phạm gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt ở các tỉnh miền Trung thời gian qua. Mặc dù kết quả không nằm ngoài suy đoán, nhiều người dân cảm thấy hài lòng trước thành quả đấu tranh của các cơ quan chính phủ trước Formosa, để tập đoàn này phải cúi đầu xin lỗi, cam kết bồi thường thiệt hại cho người dân và môi trường.

Chính phủ đã có những bước đi khá hiệu quả. Buộc Formosa phải “tâm phục khẩu phục” thừa nhận là thủ phạm gây ra cá chết và chấp nhận chịu trách nhiệm xã hội và môi trường đối với Việt Nam là một thành công lớn của các cơ quan chức năng chỉ sau 84 ngày. Đối với sự việc đã xảy ra rồi mới đi tìm nguyên nhân, khó khăn không phải là chỉ ra thủ phạm mà tìm đủ luận cứ khoa học để kết tội. Có thể nói, Chính phủ đã hoàn thành trách nhiệm rất lớn trước dân, tạo cơ sở vững chắc để người dân thêm tin tưởng vào các nỗ lực điều hành đất nước.

Buộc Formosa thừa nhận sai phạm là thắng lợi lớn của Việt Nam. Các cơ quan chức năng đã tìm ra bản chất vấn đề, tạo niềm tin trong người dân.

Khi được yêu cầu chấm điểm Chính phủ và Bộ TN-MT trong trường hợp này, GS Đặng Hùng Võ – nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT khẳng định: “Chắc chắn là 10. Bởi vì tôi nhiều khi còn không nghĩ rằng chúng ta tìm ra được thủ phạm và nguyên nhân của sự cố”.

Theo ông, từ chỗ bỡ ngỡ vì sự cố môi trường quá lớn, lần đầu xảy ra ở Việt Nam, Chính phủ đã bình tĩnh và kịp thời đưa ra các giải pháp đúng đắn. “Tìm ra được nguyên nhân của sự cố chứng tỏ chúng ta đã tiếp cận vấn đề một cách rất hợp lý, sử dụng cơ sở khoa học là một, cơ sở pháp lý là hai. Đó là hai “chân” để chúng ta có thể xử lý tốt sự cố môi trường này” – Giáo sư nói thêm.

GS Đặng Hùng Võ: Điểm 10 cho Chính phủ và Bộ TN&MT trong vụ Formosa

Lời chia sẻ của Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Trần Hồng Hà trước thềm họp báo: “Tôi đã nhận trách nhiệm ngay khi thị sát tình trạng cá chết hàng loạt tại Hà Tĩnh, nhưng đó sẽ là nhận trách nhiệm suông nếu không xác định được thủ phạm” khiến người dân thêm tin tưởng vào quyết tâm của toàn bộ máy trong việc xử lý sai phạm của Formosa tại miền Trung.

Đứng trước một thảm họa môi trường chưa từng gặp, trước sức ép của dư luận, trách nhiệm đối với nhân dân và trước một tập đoàn đa quốc gia có hậu thuẫn mạnh mẽ như Formosa Đài Loan, các cơ quan ban ngành chắc chắn đã trải qua một cuộc chiến cân sức và cân não không hề dễ dàng. 500 triệu USD dù chưa phải là con số quá lớn, nhưng đây là mức đền bù kỷ lục mà một doanh nghiệp nước ngoài phải nộp phạt vì hành vi vi phạm pháp luật ở Việt Nam, cũng là số tiền kỷ lục Fomorsa phải chi trả tính đến thời điểm này.

Nếu ai đó vẫn cho rằng con số 500 triệu USD là “quá bèo” thì hãy so với số tiền 173 triệu USD mà Mỹ đã chi ra để khắc phục hậu quả chất độc da cam ở Việt Nam (tính đến ngày 01/01/2016), sau khi đã gây ô nhiễm hàng triệu hecta đất tại Việt Nam, ước tính hàng trăm năm sau mới sạch hoàn toàn và khiến 4,8 triệu người Việt Nam di chứng chất độc da cam đang hàng ngày hàng giờ gánh chịu đau đớn.

Hàng triệu hecta đất bị nhiễm độc, gần 5 triệu người mắc di chứng chất độc da cam và phải mất hàng trăm năm mới có thể khắc phục hậu quả, vậy mà tính đến 01/01/2016, Mỹ chỉ bồi thường cho Việt Nam 173 triệu USD.

Và nếu có ai đó cho rằng, 84 ngày là thời gian quá dài để điều tra vụ thảm họa cá chết, thì xin tham khảo một vài số liệu điều tra ở nước khác: Bộ Tư pháp Mỹ và Cơ quan Bảo vệ Môi trường đã mất 20 năm (từ 1993 – 2013) để thu thập đủ chứng cứ và buộc các nhà máy Formosa ở bang Texas và Louisiana bồi thường vì xả chất thải độc hại ra không khí và nguồn nước; Nhật Bản cũng mất gần 2 năm, Cambodia mất 3 năm điều tra mới hoàn thành hồ sơ và buộc Formosa cúi đầu nhận lỗi. Còn Việt Nam? Chỉ hơn hai tháng, Chính phủ đã buộc Formosa cam kết bồi thường 500 triệu USD. Như vậy có gọi là dài không?

Việc thành công buộc Formosa nhận tội sau 84 ngày đấu tranh đã đáp ứng được nguyện vọng và yêu cầu của người dân vào các cấp chính quyền. Bản án nghiêm khắc dành cho Formosa Hà Tĩnh còn đập tan những luận điệu xuyên tạc, mũi tấn công ác ý mà các đối tượng phản động ngày đêm tung tin trên các trang mạng xã hội hòng hạ uy tín, gây mất lòng tin của nhân dân với Đảng và Nhà nước, qua đó kích động biểu tình nhằm tìm cơ hội phá hoại đất nước.

Quan trọng hơn, trước một tập đoàn đa quốc gia có kinh nghiệm “đụng độ” pháp lý với nhiều quốc gia, có hẳn một hội đồng luật sư cố vấn dày dạn kinh nghiệm, Chính phủ Việt Nam đã chứng minh năng lực điều tra, đồng thời phát thông điệp cứng rắn: các doanh nghiệp nước ngoài buộc phải tuân thủ chính sách phát triển bền vững và luật pháp khi vào Việt Nam đầu tư.

Thùy Linh

Theo Vienam