6 loại côn trùng trở thành món ăn đặc sản

Nhật Linh18:10 01/05/2020

Từ bọ cánh cứng, châu chấu, kiến, dế cho đến ve sầu và sâu bướm… đều là những loại côn trùng có thể ăn được.

Đối với nhiều người Mỹ, viễn cảnh nhai côn trùng có vẻ hết sức khó chịu và đáng sợ. Tuy nhiên, côn trùng lại rất phổ biến ở nhiều nước nhiệt đới và đang phát triển. Trên thực tế, một số loài côn trùng như mọt cọ, một loại bọ cánh cứng, được coi là một món ngon ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới như châu Á, châu Phi và Nam Mỹ.

Dưới đây là 6 nhóm côn trùng thường được tiêu thụ nhiều nhất theo thứ tự tần suất giảm dần.

Bọ cánh cứng (Coleoptera)

Trên toàn thế giới, bọ cánh cứng là loài được tiêu thụ phổ biến nhất trong tất cả các loài côn trùng, bởi vì 40% tất cả các loài côn trùng ngoài kia là bọ cánh cứng.

Ấu trùng của bọ cánh cứng là một món ăn khá phổ biến ở Cameroon và trên thế giới. Ảnh: Internet

Ở Cameroon (quốc gia ở phía tây của khu vực Trung Phi), những người phụ nữ thu hoạch mọt cọ bằng cách đưa tai vào thân cây cọ để lắng nghe ấu trùng, giai đoạn ấu trùng đang phát triển là ngon nhất để ăn.

Ngoài mọt cọ, một số loài bọ cánh cứng khác được ăn trên toàn thế giới, bao gồm bọ cánh cứng thủy sinh, ấu trùng ăn gỗ và bọ hung.

Sâu bướm (Lepidoptera)

Những con bọ dinh dưỡng này được om hoặc chiên giòn, nó cũng có thể được nêm với một loại nước sốt cay và phục vụ trong bánh tortilla. Đặc biệt ở Mexico, chúng thường được ngâm trong rượu. Những con sâu bướm này cũng nằm trong số những con sâu giòn, được tìm thấy trong các chai rượu mezcal.

Sâu bướm được nhiều người lựa chọn bởi chúng chứa nhiều protein. Ảnh: Internet

Video đang HOT

Sâu bướm phổ biến nhất được tiêu thụ trên toàn thế giới là sâu bướm mopane, được tìm thấy trong rừng cây mopane. Các khu rừng mopane là một vùng đất rộng lớn trải dài khắp Nam Phi, Mozambique, Namibia, Botswana, Angola và nhiều nơi khác. Người ta ước tính rằng 9,5 tỉ con sâu bướm được thu hoạch mỗi năm ở Nam Phi, do đó thu được 85 triệu đôla mỗi năm.

Ong và kiến

Kiến là loài động vật mang lại nhiều lợi ích cho con người. Ngoài việc được coi là một món ngon ở nhiều nơi trên thế giới, kiến còn tham gia vào một hình thức kiểm soát dịch hại cho cây trồng.

Một số loại, đặc biệt là ấu trùng và nhộng của kiến thợ dệt là một loại thực phẩm phổ biến ở châu Á – nơi chúng được gọi là trứng kiến. Ở Thái Lan, những quả trứng kiến này được bán trong lon. Hơn nữa, kiến vàng được tìm thấy ở các khu vực cận nhiệt đới của Trung Quốc, Malaysia, Bangladesh, Ấn Độ và Sri Lanka, được sử dụng như một thành phần trong thực phẩm sức khỏe và thuốc bổ.

Nhộng ong rất giàu dinh dưỡng, axit amin và khoáng chất. Ảnh: Internet

Thật thú vị, mặc dù rất giàu dinh dưỡng và giàu axit amin, năng lượng, khoáng chất thiết yếu và vitamin B nhưng người ta biết rất ít về tiềm năng của ong, ngoài việc sử dụng mật ong như một nguồn thực phẩm.

Cùng với ong bắp cày, trứng ong, ấu trùng và nhộng ong là nguồn thức ăn phổ biến nhất ở miền Bắc Thái Lan. Trên thực tế, ở miền Bắc Thái Lan, nhộng ong rất được đánh giá cao và đặc biệt có giá đắt đỏ ở chợ.

Châu chấu và dế

Phần lớn trong số 80 loài châu chấu được tìm thấy trên toàn thế giới là có thể ăn được. Các loài châu chấu ăn được phổ biến bao gồm châu chấu nâu, châu chấu đỏ và châu chấu sa mạc.

Châu chấu và dế được xem là một món ăn nhẹ ở vùng Tây Phi. Ảnh: Internet

Ngoài châu chấu, ở quốc gia Nigeria thuộc Tây Phi, dế được bán bên đường làm đồ ăn nhẹ. Ở Mexico, dế được làm sạch và sau đó nướng trong dầu với tỏi, chanh và muối.

Một điều thú vị khác, ngoài việc bị ăn thịt, dế ở Trung Quốc còn được nuôi làm thú cưng và đặt cược vào các trận đấu cricket.

Con ve sầu (hemoptera)

Ve sầu được cho là mềm và ngon nhất chỉ sau khi chúng lột xác. Bạn cũng sẽ thấy chúng được ăn ở Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Malaysia, Mexico và Ấn Độ.

Chế độ ăn uống của ve sầu rất giàu thực vật, mang đến cho ve sầu một hương vị giống như măng tây khi ăn sống. Con ve sầu cũng có thể được luộc và chiên giòn cũng như nướng thành bánh quiche, bánh nướng và bánh quy.

Bọ Pentatomid (Heteroptera)

Bọ Pentatomid thường được gọi là bọ lá chắn hoặc bọ hôi thối. Ở châu Phi cận Sahara, bọ xít pentatomid được rang lên để ăn. Hơn nữa, dầu từ bọ được thu thập và sử dụng để chế biến thức ăn.

Bọ xít pentatomid là một món ăn được ưa thích ở Mexico. Ảnh: Interner

Hầu hết các loài bọ pentatomid được sử dụng làm thực phẩm là thủy sản. Ở Mexico, một số loài bọ cánh cứng thủy sinh được sử dụng để tạo ra trứng cá muối Mexico, theo Verywell Health.

Loài người "nghiện" ăn côn trùng từ bao giờ?

Thực phẩm từ côn trùng, từ lâu đã trở nên rất phổ biến. Nhiều quan niệm về loại thực phẩm này cũng xuất hiện như đại bổ dưỡng, siêu sạch, siêu dưỡng chất, an toàn tuyệt đối, hiếm nên đắt...

Côn trùng là món ăn khá phổ biến nước ta (Trong ảnh là món tằm rang lá chanh).

Liên Hợp Quốc kêu gọi ăn côn trùng

Thói quen ăn côn trùng đã có từ rất lâu trong lịch sử loài người. Có lẽ từ thời hồng hoang và hiện tại có khoảng 2 tỷ người trên thế giới đang ăn côn trùng. Con người ăn côn trùng phổ biến ở các nền văn hóa châu Mỹ, châu Phi và châu Á, đặc biệt Trung Quốc, Đông Nam Á, Australia và New Zealand. Có khoảng 80% các quốc gia trên thế giới sử dụng hơn 1.000 loài côn trùng làm thực phẩm. Tuy nhiên, cũng có nước ăn côn trùng không phổ biến hoặc thậm chí cấm kỵ.

Tục ăn ve sầu ở Trung Quốc bắt đầu từ thời kỳ Đồ đá và tập quán này được tiếp tục cho tới đời nhà Chu (1100 - 221 năm trước Công nguyên). Ve sầu là món ăn ưa thích trong các bữa tiệc lớn thời nhà Chu. Rất có thể ve sầu là món quà cống nạp của người Baiyue, từng sinh sống ở vùng thuộc Quảng Đông, Quảng Tây, Trung Quốc và Việt Nam ngày nay.

Còn các nhà côn trùng học Hà Lan dự báo, sâu gạo hay sâu quy (Zophobas morio) có lẽ không xa sẽ soán ngôi tất cả các loại thực phẩm dinh dưỡng như thịt gà, bò, heo, sữa... để trở thành nguồn cung protein chính cho loài người trong tương lai. Việc nuôi sâu gạo chỉ chiếm 10% diện tích đất so với nuôi bò, 30% diện tích dành cho việc chăn nuôi lợn, 40% diện tích dành nuôi gà, trong khi mức cung cấp chất đạm của loài sâu này lại cao tương đương với các loại thực phẩm kể trên. Thậm chí năm 2013, Liên Hợp Quốc ra lời kêu gọi ăn côn trùng để chống lại nạn đói và hiện tượng ấm lên toàn cầu. Kêu gọi các nhà hàng, đầu bếp và các tác giả viết về ẩm thực tăng cường tuyên truyền thói quen ăn côn trùng.

Đa dạng các hình thức ăn côn trùng

Hình thức ăn côn trùng phổ biến nhất là rang, rán, nướng, xào nấu với rau, củ làm một món trong các bữa ăn. Chẳng hạn, rang mối cánh, rang nhộng tằm, rán (chiên) sâu đuông dừa hay sâu tre, xào ong non với xu hào... Hình thức chế biến côn trùng làm thức ăn tiêu khiển trên đường phố như ta ăn ngô nướng, lạc rang. Hình thức này phổ biến ở các khu du lịch Đài Loan, Campuchia, Thái Lan... như một xiên dế mèn, xiên cào cào...

Hình thức đưa côn trùng vào nấu xôi hay thêm vào các loại bánh. Chẳng hạn, ở Mexico, người ta ăn trứng của loài cà cuống (trứng của nó to bằng đạn ghém bắn chim). Người Mexico dìm những tấm vải xuống nước để cà cuống đẻ hàng triệu trứng vào đó, rồi thu trứng đem phơi khô và dùng làm bánh ngọt. Ở Jamaica, một đĩa dế là món quà đặc biệt để đãi khách. Các thổ dân châu Úc thu thập một lượng lớn sâu xám (Agrotis infusa). Họ cho vào túi, rồi nướng trên than. Sau khi nướng chín, ấu trùng có mùi vị ngậy, béo. Ở Ấn Độ, nhiều bộ tộc đã ăn kiến, châu chấu, ấu trùng và nhộng của một số cánh cứng, bướm, ruồi, ong và cánh cứng đục thân cây. Ở I-rắc, hàng năm có khoảng 35 tấn côn trùng được thu thập và bán trên thị trường để dùng làm thực phẩm.

Hình thức sử dụng côn trùng làm gia vị như ở Việt Nam dùng cà cuống. Tinh dầu cà cuống nhẹ hơn nước, cho thoảng ra một mùi đặc biệt gần giống như mùi quế. Trong cuốn "Thương nhớ mười hai", nhà văn Vũ Bằng kể: Tục truyền rằng, Triệu Đà là người đầu tiên ở nước ta ăn cơm với con cà cuống. Thấy thơm một cách lạ lùng, ông ta gửi dâng vua Hán một mớ và gọi là quế đố nghĩa là con sâu cây quế. Vua Hán nếm thử thì nhận rằng nó giống mùi quế thực, khen ngon và phân phát cho quần thần mỗi người một con. Bất ngờ, trong đám có một ông lắm chuyện lại tâu rằng: "Đó không phải là con sâu sống trong cây quế (quế đố), mà chỉ là một con sâu sống dưới nước" (thủy đố). Vua mới phán rằng: "Thử nãi Đà chi cuống dã" (Đó là lời nói láo của Đà). Dần dần chữ Đà Cuống đọc chệch ra thành cà cuống. Nó còn có một tên nữa là long sắt nghĩa là "rận rồng".

Ngoài hình thức ăn trực tiếp, con người còn dùng côn trùng ngâm trong rượu để uống dần hoặc khi nhân nuôi có khối lượng lớn và ổn định, người ta đã làm đồ hộp và lập ra các công ty buôn bán côn trùng, công nghiệp chế biến thực phẩm côn trùng như ở Mỹ và một số nước.

Ưu điểm của côn trùng

Côn trùng có ở khắp mọi nơi và chúng sinh sôi rất nhanh, nhưng lại có mức độ ảnh hưởng môi trường tương đối thấp. Việc nuôi và tiêu thụ các loại côn trùng ăn được mang lại nguồn lợi không nhỏ. Ngoài ra, côn trùng cung cấp hàm lượng dinh dưỡng và protein cao so với thịt và cá. Côn trùng có thể được sử dụng như một loại thực phẩm bổ sung cho trẻ em suy dinh dưỡng.

Bởi chúng có hàm lượng protein cao cũng như rất giàu các vi chất (đồng, sắt, magiê, mangan, photpho, selen và kẽm). Ngoài ra, ăn côn trùng có thể giúp não người tiến hóa. Với chế độ ăn thanh đạm như ong, kiến và sâu bọ có thể kích thích sự phát triển não bộ, đảm nhiệm các chức năng nhận thức cao hơn ở người tiền sử. Nhiều nhóm thổ dân trên thế giới thường ăn côn trùng theo mùa và thói quen này đóng vai trò chủ chốt trong quá trình tiến hóa ở người.

Tuy vậy, nếu không biết cách chế biến hoặc ngâm rượu uống thì sẽ rất nguy hiểm. Ví dụ như loài có nọc độc, bọ xít, ong vò vẽ... Bởi nếu không biết cách loại bỏ độc tố thì dễ rước họa vào thân, không khéo còn thiệt mạng. Khi bắt côn trùng để chế biến thành thực phẩm không được dùng các loại hóa chất độc. Dù là thực phẩm giàu dinh dưỡng, nhưng không phải loại côn trùng nào cũng ăn được, nên cần phải dùng những loại côn trùng theo khuyến cáo. Đặc biệt, không dùng côn trùng đã ôi, thiu vì không chỉ các chất trong cơ thể côn trùng đã biến tính, mà thường đã bị nhiễm nấm mốc rất độc hại.

Bùi Công Hiển

Đuông dừa - món ngon khó cưỡng khi đến miền Tây Chu du miền Tây Nam bộ, du khách sẽ được giới thiệu nhiều món ngon đậm đà phong vị. Nhưng với những người sành ăn ít món nào tuyệt diệu bằng món đuông chiên hoặc đuông nướng. Đuông chiên nước mắm - Ảnh: Hoài Vũ Đuông có ba loại phổ biến là đuông dừa, đuông đủng đỉnh và đuông chà là. Cả ba...