5 “điểm nóng” thế chiến 3 có thể bùng nổ ngay năm 2020
Nỗi sợ hãi về nguy cơ thế chiến 3 bùng nổ đã tràn ngập khắp thế giới ngay những ngày đầu năm 2020 vì căng thẳng Mỹ- Iran leo thang đỉnh điểm.
Ngoài Mỹ-Iran, còn 4 “điểm nóng” khác chỉ cần một mồi lửa nhỏ cũng có thể bùng lên thành chiến tranh đẫm máu ngay trong năm 2020.
Mỹ-Iran
Ngày 3/1, đích thân Tổng thống Trump ra lệnh không kích sân bay Bagdad để giết tướng Soleimani, tư lệnh lực lượng đặc nhiệm Quds – người hùng của Iran.
Việc Mỹ giết tướng Soleimani – diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa 2 nước đang leo thang không ngừng vì nhiều vụ việc trước đó – thậm chí được xem là động thái “châm ngòi cho chiến tranh” với Iran. Các nhà lãnh đạo thế giới, bao gồm cả các đồng minh của Mỹ lẫn Iran đều lo lắng kêu gọi các bên bình tĩnh, tránh chiến tranh.
5 ngày sau cái chết của Tướng Soleimani, Iran mở 2 đợt tấn công bằng tên lửa vào 2 căn cứ ở Iraq có lính Mỹ đồn trú để trả thù. Mỹ-Iran bị đẩy đến bờ vực chiến tranh.
Tuy nhiên, may mắn là đòn trả thù của Iran không gây thương vong. Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố chắc nịch rằng, mọi lính Mỹ đều an toàn và Mỹ vì thế không phát động hành động quân sự để phục thù. Bất chấp thực hư việc Iran cố tình bắn trượt để tránh thương vong cho người Mỹ hay chính quyền Trump cố tình giấu thương vong, việc lãnh đạo 2 nước đều lùi 1 bước trước “bờ vực” đã giúp thế giới tránh được một cuộc chiến thảm khốc.
Tuy nhiên, căng thẳng Mỹ-Iran vẫn chưa thể nguội và có thể bùng lên bất cứ lúc nào. Nguy cơ Mỹ-Iran chiến tranh vẫn là điều đáng lo trong năm 2020.
Iran-Israel
Vốn là những kẻ thù không đội trời chung của nhau, có thể thấy Israel đã nỗ lực để tạo ra một liên minh chống Iran ở cấp độ ngoại giao, trong khi Iran ra sức vun đắp mối quan hệ với các nhóm dân quân và các chủ thể phi nhà nước khác để đối chọi với Nhà nước Do Thái. Cụ thể, Iran thì ủng hộ mạnh mẽ các nhóm chống Israel ở Gaza, Syria và Lebanon trong khi Israel thường tấn công vào các lực lượng Iran trên toàn khu vực.
Những động thái trên được cho là khó có thể dẫn đến một cuộc chiến toàn diện giữa 2 nước nhưng nếu Iran quyết tâm khởi động lại chương trình hạt nhân của họ như những gì giới lãnh đạo nước này đã tuyên bố thì Israel có thể chọn tham gia vào một cuộc chiến để ngăn Iran làm điều đó.
Kashmir
Trong 10 năm qua, mối quan hệ giữa Ấn Độ và Pakistan đã xấu đi nghiêm trọng, đẩy 2 quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân này đến bờ vực chiến tranh.
Nhiều thập kỷ qua, Ấn Độ và Pakistan đã bị cuốn vào một số cuộc chiến tranh, xung đột và các cuộc đối đầu quân sự xen kẽ với những thời kỳ hòa bình. Năm 2019, những cuộc đụng độ ở biên giới tại vùng lãnh thổ tranh chấp Kashmir đều đã khiến binh sĩ và người dân vô tội 2 nước chịu tổn thất. Những căng thẳng này nếu tiếp diễn và leo thang hoàn toàn có thể dẫn đến thế chiến 3.
Mỹ-Triều Tiên
Căng thẳng cơ bản ở trung tâm của mối quan hệ Mỹ-Triều Tiên có thể dẫn tới một cuộc chiến thảm khốc bất cứ lúc nào.
Video đang HOT
Căng thẳng giữa hai nước hiện đang cao nhất kể từ năm 2017, và cuộc bầu cử sắp tới của Mỹ có thể làm cho mối quan hệ giữa Mỹ-Triều Tiên không êm ả được nữa.
Chính quyền của Tổng thống Trump dường như hy vọng một thỏa thuận với Triều Tiên có thể cải thiện triển vọng bầu cử vào tháng 11. Nhưng Triều Tiên không quan tâm nhiều đến lời đề nghị của ông Trump.
Mới đây, nước này đã dọa tặng một món quà Giáng sinh cho Mỹ khiến nhiều người lo lắng Triều Tiên sẽ tiến hành một vụ thử tên lửa đạn đạo hoặc vũ khí hạt nhân khác.
Đương nhiên, nếu nước này thử hạt nhân, ông Trump có thể cảm thấy buộc phải can thiệp.
Mỹ-Trung
Mối quan hệ Mỹ-Trung đã đặc biệt căng thẳng trong những năm gần đây. Một thỏa thuận thương mại giữa hai nước dường như sẽ làm giảm bớt một số căng thẳng nhưng việc thực thi thỏa thuận này vẫn còn rất mơ hồ.
Hiện tại, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn đang lún sâu trong một chiến thương mại gay gắt khi cả Mỹ và Trung Quốc đều áp đặt thuế quan nặng nề đối với hàng hóa trị giá hàng trăm tỷ đô la của nhau.
Tổng thống Trump từ lâu đã cáo buộc Trung Quốc làm ăn không công bằng và trộm cắp tài sản trí tuệ của Mỹ, trong khi ở Trung Quốc, người ta tin rằng, rằng Mỹ đang nỗ lực kiềm chế sự trỗi dậy của “con rồng châu Á” như một cường quốc kinh tế toàn cầu.
Nếu tình hình leo thang, nó có thể dẫn đến sự đối đầu quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc ở các khu vực đang tranh chấp như như Biển Đông hoặc biển Hoa Đông.
Theo danviet.vn
Bài toán kinh tế sau quyết định ám sát tướng Soleimani của TT Trump
Theo Foreign Policy, các yếu tố kinh tế đã đưa Tổng thống Trump đến câu trả lời khác với hai vị tổng thống Mỹ tiền nhiệm - quyết định ám sát tướng Soleimani.
Hai tổng thống Mỹ gần nhất - ông Barack Obama và ông George W. Bush - đã từ chối bóp cò với thiếu tướng Qassem Soleimani, tư lệnh lực lượng đặc nhiệm Quds thuộc Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran.
Vậy điều gì đã dẫn đến quyết định của Tổng thống Donald Trump?
"Một câu trả lời từ góc nhìn kinh tế chính trị: Đó là kinh tế", Joseph W. Sullivan của Foreign Policy bình luận.
"Con người làm nên lịch sử của chính họ, nhưng họ không làm theo ý muốn của họ, họ cũng không tạo nên (lịch sử) với những hoàn cảnh được chọn sẵn, họ tạo ra (lịch sử) trong các hoàn cảnh đang tồn tại", Karrl Marx từng viết.
Đúng vậy, ông Trump không phải cựu Tổng thống Obama hay cựu Tổng thống Bush. Trách nhiệm cho cái chết của tướng Soleimani thuộc về Tổng thống Trump bất kể quyết định này sáng suốt hay không.
"Nhưng ít nhất ông Trump đã đưa ra một quyết định dựa trên ưu thế hiện tại hơn ông Obama hay ông Bush", Foreign Policy nhận định.
Vũ khí giá dầu hết tác dụng với Mỹ
Sự phát triển trong ngành năng lượng của Mỹ những năm gần đây đã cho Washington chiếc "áo giáp" làm chệch hướng vũ khí yêu thích của Tehran - cú sốc giá dầu.
Ở chiều ngược lại, tại Iran, sự sụp đổ của các yếu tố kinh tế vĩ mô đã hạn chế khả năng làm tổn hại lợi ích của người Mỹ. Cả ông Bush và ông Obama đều không tận dụng những hoàn cảnh tương tự. Ông chủ Nhà Trắng cũng chỉ vừa ra tay.
Tháng 9/2019, Mỹ lần đầu là một quốc gia xuất siêu dầu kể từ những năm 1940. Giá dầu tăng trở thành một trạng thái tích cực đối với nền kinh tế Mỹ. Sự thay đổi này khiến Iran không thể gây tổn hại cho nền kinh tế Mỹ bằng cú sốc giá dầu kéo dài.
Lần đầu tiên trong lịch sử của Cộng hòa Hồi giáo, việc làm gián đoạn dòng chảy dầu ra khỏi Trung Đông không gây thiệt hại cho các điều kiện kinh tế vĩ mô ở Mỹ.
Mỹ không còn sợ cú sốc giá dầu - vũ khí yêu thích của Iran. Ảnh: ABC News.
Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter từng mô tả cuộc khủng hoảng năng lượng từ bên ngoài "tương đương chiến tranh", nhấn mạnh rằng sự đảm bảo của dòng chảy dầu là "lợi ích của Mỹ ở Trung Đông".
Nhưng chỉ một vài tháng trước, ông Donald Trump là tổng thống Mỹ đầu tiên có cơ hội xây dựng một chính sách đối ngoại ở Trung Đông mà không gây ra bất cứ mối nguy hiểm nào cho nền kinh tế Mỹ. "Đó là một bước tiến đáng hoan nghênh", tờ Foreign Policy viết.
Tháng 9/2019, một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào cơ sở dầu mỏ của Saudi Arabia khiến giá dầu tăng vọt. Các quan chức Mỹ quy trách nhiệm cho Iran về cuộc tấn công này. "Bởi vì chúng ta đã làm rất tốt với năng lượng trong vài năm qua. Chúng ta là quốc gia xuất siêu năng lượng. Chúng ta không cần dầu từ Trung Đông", tổng thống Mỹ đăng tweet.
Kinh tế Iran bất ổn
Tuy nhiên, tại Iran, các lệnh trừng phạt đã cho thấy tác dụng ngược. Giới chức trách phải đối mặt nhiều ràng buộc và đánh đổi hơn so với những người tiền nhiệm trước các cuộc tấn công từ phía Mỹ.
Hiện nay, các hành động trả đũa của Iran sẽ phải trả giá đắt vì gia tăng lạm phát vốn đã gây nên tình trạng bất ổn trong nước.
Theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), sản lượng kinh tế của Iran đã sụt giảm 9,5% trong năm 2019. Sự thiếu hụt đồng ngoại tệ cũng làm hạn chế khả năng của chính quyền nước này trong các hoạt động ở nước ngoài.
Tehran sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tài trợ cho kế hoạch trả thù Mỹ mà không hy sinh những lợi ích khác.
Iran sẽ gặp khó trong việc tài trợ cho kế hoạch trả thù cho cái chết của tướng Soleimani. Ảnh: Bloomberg.
Sự thiếu hụt bất cứ mặt hàng nào ở thị trường trong nước cũng đẩy giá tăng cao. Vậy nên sự thiếu hụt đồng ngoại tệ tại Iran cũng khiến giá của ngoại tệ tăng cao so với đồng nội tệ. Người tiêu dùng vì thế phải trả giá đắt hơn cho những sản phẩm nhập khẩu, dẫn đến lạm phát tăng cao.
Mùa hè năm 2018, chính quyền Tổng thống Trump đã thông báo quyết định về lệnh trừng phạt vào tháng 11/2018. Thông báo này khiến đồng tiền Iran sụt giá.
Trong năm 2016, trước khi ông Trump đắc cử và thỏa thuận hạt nhân Iran vẫn còn hiệu lực, 1 đồng USD đổi khoảng 34.000 đến 37.000 rial.
Đến mùa xuân năm 2018, khi các tin đồn về lệnh trừng phạt bùng nổ, đồng rial bắt đầu trượt giá. Đến cuối tháng 8, 1 đồng USD đổi khoảng 110.000 rial, đồng tiền Iran mất giá khoảng 300%.
Sau khi các lệnh trừng phạt được áp dụng vào tháng 11/2018, tỷ giá dao động trong khoảng 110.000 rial đến 150.000 rial đổi 1 USD.
Đồng rial mất giá dẫn đến lạm phát tăng cao. Ảnh: Press TV.
Lạm phát tăng vọt khi tỷ giá sụp đổ bất chấp mọi nỗ lực che giấu của Tehran. Ngân hàng trung ương nước này đã ngừng báo cáo dữ liệu lạm phát công khai vào năm 2018. Vào lần công bố cuối cùng, tỷ lệ lạm phát tăng vọt hơn 200% trong vòng 6 tháng.
Trung tâm Thống kê Iran ước tính lạm phát tiêu dùng hàng năm xấp xỉ 40% trong tháng 12/2019. Trong danh mục bao gồm thực phẩm, tỷ lệ này là hơn 50%.
Tiến thoái lưỡng nan
Lạm phát cùng tình trạng bất ổn khiến người dân Iran tràn ra đường. Những người biểu tình đốt hàng trăm ngân hàng ở Iran, chính phủ cũng phản ứng dữ dội làm 1.500 người thiệt mạng trong các cuộc đàn áp.
Điều kiện kinh tế hiện tại buộc các nhà lãnh đạo Cộng hòa Hồi giáo phải lựa chọn giữa bạo lực ở nước ngoài và an ninh trong nước. Nếu lạm phát tiếp tục gia tăng, người dân chỉ càng thêm bất mãn. Điều này đe dọa đến tương lai của chế độ.
Tuy nhiên, bất cứ hành động trả đũa nào cho cái chết của tướng Soleimani cũng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt ngoại hối của Iran.
Trả đũa thông qua các cuộc khủng bố ở nước thứ ba hoặc leo thang bạo lực qua đại diện nước ngoài đều cần chi tiêu ngoại tệ.
Thêm vào đó, bạo lực diễn ra ở nước ngoài cũng gây tác động lên ngoại tệ, cụ thể là đồng tiền châu Âu, Ấn Độ và Trung Quốc - những quốc gia được tiếp tục mua bán với Iran sau khi Mỹ áp dụng các biện pháp trừng phạt.
Các lựa chọn trả đũa của Iran không chỉ bị giới hạn bởi lạm phát. Báo cáo vào tháng 2/2019 chỉ ra khoản thâm hụt ngân sách trung ương là 10,7 tỷ USD. Hồi tháng 11/2019, chính phủ thừa nhận con số này đã lên đến 30 tỷ USD.
Không giống các quốc gia khác, Iran không thể chuyển sang thị trường trái phiếu quốc tế bởi các biện pháp trừng phạt của Mỹ.
Thêm vào đó, Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran cũng không có nguồn thu để tài trợ cho kế hoạch trả đũa Mỹ. Tổ chức này có cơ cấu kinh tế giống mafia, chủ yếu thu lợi từ buôn lậu và các hoạt động bất hợp pháp khác.
3 tổng thống Mỹ cùng nhắm đến tướng Iran nhưng chỉ một người trong số họ "bóp cò". "Ông ấy đã đưa ra một câu trả lời khác. Vì sao? Đó là yếu tố kinh tế", Foreign Policy khẳng định.
Phương Thảo
Theo news.zing.vn
Nghị sĩ Dân chủ tố chính quyền Trump quanh co về vụ sát hại tướng Iran Một nghị sĩ Dân chủ (Mỹ) vừa tuyên bố, các quan chức chính quyền Tổng thống Trump đã quanh co, lẩn tránh giải trình rõ ràng về vụ sát hại tướng Iran. Thượng nghị sĩ Richard Blumenthal của đảng Dân chủ (Mỹ) vừa cho rằng cuộc giải trình mật hôm 9/1 của các quan chức hàng đầu trong chính quyền Tổng thống Trump...