3 vấn đề gai góc nhất Ukraine bàn với Mỹ trong thỏa thuận chấm dứt xung đột

Mặc dù nhà lãnh đạo Mỹ và Ukraine khẳng định các bên đã đạt được tiến triển đàm phán, nhưng những vấn đề gai góc nhất vẫn chưa được giải quyết.

Tổng thống Mỹ Donald Trump chào đón Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại dinh thự Mar-a-Lago ở Palm Beach, Florida , ngày 28/12 (Ảnh: AFP).

Sau cuộc gặp kín kéo dài 2 giờ với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại khu nghỉ dưỡng ở Florida vào ngày 28/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump bước ra và tuyên bố rằng một thỏa thuận nhằm chấm dứt cuộc xung đột Nga -Ukraine có thể được hoàn tất “trong vòng vài tuần”.

“Nếu mọi việc diễn ra thật sự tốt đẹp, bạn biết đấy, có thể chỉ vài tuần. Còn nếu diễn biến xấu, thì sẽ lâu hơn. Trong vài tuần nữa, chúng ta sẽ biết kết quả, theo cách này hay cách khác”, ông Trump nói với các phóng viên.

Mặc dù tuyên bố của nhà lãnh đạo Mỹ đã cho thấy những tín hiệu khả quan về một thỏa thuận chấm dứt xung đột, nhưng những vấn đề “gai góc” nhất dường như vẫn chưa được giải quyết: bao gồm vấn đề lãnh thổ, bảo đảm an ninh và sự sẵn sàng thỏa hiệp của Nga.

Bảo đảm an ninh: 100% so với 95%

Sự khác biệt rõ ràng nhất giữa hai nhà lãnh đạo nằm ở vấn đề bảo đảm an ninh, trụ cột của bất kỳ thỏa thuận nào nhằm ngăn Nga tập hợp lực lượng và mở chiến dịch quân sự trở lại.

Tổng thống Zelensky cho biết các bảo đảm an ninh Mỹ – Ukraine đã được “thống nhất 100%”, bao gồm cả khía cạnh quân sự của kế hoạch.

Tuy nhiên, Tổng thống Trump thận trọng hơn, đưa con số là “95%” và từ chối nêu chi tiết những bảo đảm đó thực sự sẽ bao gồm những gì.

Khi một phóng viên của hãng tin Kyiv Post hỏi trước cuộc gặp với Tổng thống Ukraine rằng liệu ông có sẵn sàng ký ngay một thỏa thuận an ninh hay không, Tổng thống Trump không sẵn sàng trả lời.

“Điều đó còn tùy nội dung của thỏa thuận an ninh. Thậm chí không ai biết thỏa thuận an ninh sẽ gồm những gì. Nhưng sẽ có một thỏa thuận an ninh. Đó sẽ là một thỏa thuận mạnh mẽ”, ông Trump cho biết.

Ông nhấn mạnh châu Âu sẽ gánh phần lớn trách nhiệm.

“Các quốc gia châu Âu tham gia rất sâu vào việc bảo vệ”, ông Trump nói, ca ngợi các nhà lãnh đạo châu Âu là “những người tuyệt vời” và đều “toàn tâm” để đạt được một thỏa thuận.

“Số phận” nhà máy điện hạt nhân

Một trong những kho ảnh khắc đáng chú ý nhất xảy ra khi Tổng thống Trump đề cập đến nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu hiện do Nga kiểm soát, và là điểm nghẽn lớn trong các cuộc đàm phán hòa bình.

Tổng thống Trump nói rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin đang “làm việc với Ukraine để mở lại nhà máy” và khen ngợi nhà lãnh đạo Nga là “rất tốt theo nghĩa đó”.

“Ông ấy không bắn tên lửa vào đó”, ông Trump nói thêm.

Đứng bên cạnh ông Trump trong cuộc họp báo, ông Zelensky dường như khẽ lắc đầu, giữ nét mặt căng thẳng và kiểm soát.

Ukraine nhiều lần loại trừ khả năng vận hành chung với Nga tại cơ sở này, nơi Moscow kiểm soát từ những ngày đầu của cuộc xung đột.

Theo các quan chức, đề xuất của ông Zelensky là chia quyền kiểm soát giữa Kiev và Washington tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, một kế hoạch mà Điện Kremlin cho đến nay vẫn bác bỏ.

Phái đoàn Mỹ, Ukraine đàm phán tại dinh thự Mar-a-Lago (Ảnh: Getty).

Thế tiến thoái lưỡng nan ở Donbass

Về lãnh thổ, không nhà lãnh đạo nào cho thấy một bước đột phá.

Khi được hỏi trực tiếp liệu Ukraine có nhượng bộ hay không, ông Zelensky nhấn mạnh các quyết định về lãnh thổ không thể chỉ do các nhà lãnh đạo đưa ra.

“Chúng tôi phải tôn trọng luật pháp và người dân của mình”, ông Zelensky nói, đồng thời cho biết Ukraine có “lập trường khác với Nga” về vùng Donbass.

Bất kỳ thỏa hiệp lãnh thổ nào, theo ông Zelensky, đều sẽ cần một cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc.

“Tất nhiên, người dân của chúng tôi phải lựa chọn. Bởi vì đó là đất đai của họ, không phải của một cá nhân. Đó là đất đai của đất nước chúng tôi, qua rất nhiều thế hệ”, ông Zelensky nhấn mạnh.

Ông Trump cũng thừa nhận vấn đề này vẫn chưa được giải quyết.

“Đó là vấn đề họ phải tháo gỡ”, ông Trump nói với phóng viên, từ chối cho biết ông sẽ gây áp lực gì – nếu có – lên Moscow nếu đàm phán bế tắc.

“Chúng ta sẽ xem xét. Tôi không muốn nói về điều đó vì chúng tôi đang rất gần rồi”, ông Trump nhấn mạnh.

Lạc quan thận trọng

Cuộc gặp tại Mỹ khép lại một ngày ngoại giao dồn dập. Ông Trump và ông Zelensky tiếp tục các cuộc đối thoại trực tiếp thông qua điện thoại với các nhà lãnh đạo châu Âu, bao gồm quan chức từ Anh, Pháp, Đức, Ba Lan , Italy , Phần Lan , Na Uy , cũng như lãnh đạo EU.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen sau đó hoan nghênh “những tiến triển tốt”, đồng thời nhấn mạnh rằng “các bảo đảm an ninh vững chắc ngay từ ngày đầu tiên” vẫn là điều thiết yếu.

Ông Trump cũng công bố việc mở rộng các nhóm làm việc Mỹ – Ukraine, nêu tên Ngoại trưởng Marco Rubio, Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth, Jared Kushner và Đặc phái viên Steve Witkoff là những nhân vật chủ chốt. Theo ông Trump, các nhóm này sẽ bắt đầu làm việc trực tiếp với Nga.

Ông Zelensky cho biết các nhóm sẽ họp lại trong những tuần tới, và ông Trump đồng ý sẽ tiếp đón các nhà lãnh đạo Ukraine và châu Âu tại Washington vào tháng 1 năm sau.

Ông Trump cũng để ngỏ khả năng tới thăm Ukraine, dù cho biết hiện chưa có kế hoạch cụ thể. Ông nói thêm rằng mình đã đề nghị phát biểu trước quốc hội Ukraine nếu điều đó có thể giúp thúc đẩy đàm phán.

“Nếu điều đó giúp cứu 25.000 sinh mạng mỗi tháng hay bất cứ con số nào, tôi chắc chắn sẵn sàng làm”, ông Trump tuyên bố.

Ông Zelensky lập tức đáp lại rằng ông Trump sẽ “luôn luôn” được chào đón tại Ukraine.

Hiện tại, ông Trump vẫn thể hiện sự tự tin và kiểm soát tình hình.

“Tôi không có hạn chót. Các bạn biết hạn chót của tôi là gì không? Là kết thúc cuộc chiến”, nhà lãnh đạo Mỹ cho biết.

Nhưng ngay cả ông cũng thừa nhận rằng chặng đàm phán cuối cùng là nguy hiểm nhất.

“Có một hoặc hai vấn đề gai góc, những vấn đề rất khó. Nhưng tôi nghĩ chúng tôi đang làm rất tốt”, ông Trump nhận định.

Theo quan chức phương Tây cấp cao, “95% của một thỏa thuận hòa bình thì dễ, còn 5% cuối cùng là nơi các cuộc chiến thường quyết định liệu chúng có thực sự kết thúc hay không”.