‘2017 là năm tăng cường kỷ cương giáo dục’
Bộ trưởng GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ khẳng định như vậy khi đề cập những vấn đề cần giải quyết trong năm 2017.
Năm 2016 khép lại với một số kết quả của ngành giáo dục trong quá trình triển khai đổi mới căn bản và toàn diện. Bên cạnh đó, nhiều vấn đề còn gây bức xúc dư luận.
Chia sẻ dịp đầu năm mới 2017, Bộ trưởng GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết ngành giáo dục còn nhiều việc phải làm để lấy lại lòng tin của xã hội.
Nhiều tồn tại cần được giải quyết
- Trên cương vị người đứng đầu ngành giáo dục và đào tạo, bộ trưởng đánh giá thế nào về kết quả nổi bật trong năm qua?
- Năm 2016, ngành giáo dục tiếp tục thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện theo tinh thần Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng và là năm đầu tiên đưa nghị quyết Đại hội XII của Đảng vào cuộc sống.
Nhiều quyết sách, chính sách giáo dục có tác động tích cực, góp phần làm thay đổi suy nghĩ, cách thức quản lý và hoạt động của cả hệ thống.
Ban hành Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân và Khung trình độ quốc gia Việt Nam là điểm nhấn quan trọng hàng đầu trong năm. Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân mới được thiết kế theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các bậc học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo; đẩy mạnh phân luồng sau trung học cơ sở; định hướng nghề nghiệp ở THPT; tạo điều kiện để quy hoạch đồng bộ lại mạng lưới cơ sở giáo dục.
Trong năm, ngành giáo dục cũng nhìn lại những quy chế, quy định còn hạn chế để thay đổi, bổ sung và hoàn thiện. Thông tư 22 về đánh giá học sinh tiểu học trên cơ sở hoàn thiện Thông tư 30 được ban hành, góp phần làm giảm áp lực, tạo ra khí thế mới cho giáo viên và học sinh tiểu học.
Quy chế đào tạo tiến sĩ hay Nghị định quy định về hợp tác đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục đang trong quá trình hoàn thiện với nhiều điểm mới hứa hẹn sẽ tạo ra những chuyển biến tích cực về chất lượng đào tạo.
Ngay sau khi nhậm chức Bộ trưởng GD&ĐT, ông Phùng Xuân Nhạ đã có chia sẻ bên hành lang Quốc hội. Ông tâm niệm chỉ khi nào xã hội có niềm tin vào giáo dục mới thắng lợi, chưa có niềm tin thì vẫn thất bại. Đồ họa: Tuấn Dũng.
Kỳ thi THPT quốc gia và xét tuyển vào đại học, cao đẳng cơ bản khắc phục được những hạn chế của kỳ thi năm 2015. Quy chế thi và quy chế tuyển sinh được công bố sớm hơn mọi năm giúp các địa phương, nhà trường đủ thời gian chuẩn bị.
Năm 2016, 8 đoàn học sinh tham dự các kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế đều mang về huy chương vàng, trong đó có huy chương vàng môn Sinh học chúng ta phải chờ đợi 15 năm qua.
Cũng trong năm, Việt Nam tổ chức thành công kỳ thi Olympic quốc tế Sinh học lần thứ 27 với sự tham gia của hơn 250 học sinh đến từ 68 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Những ngày cuối cùng của năm, chúng ta đón nhận một tin vui nữa khi theo kết quả PISA 2015, Việt Nam xếp thứ 8 về lĩnh vực khoa học trên tổng số 72 quốc gia tham gia đánh giá.
- Bên cạnh thành tích, nhiều vấn đề của ngành giáo dục còn gây bức xúc trong dư luận. Bộ trưởng nhìn nhận thế nào về những yếu kém của ngành?
- Bên cạnh những kết quả đã đạt được, ngành giáo dục cũng thẳng thắn nhìn nhận những việc còn hạn chế, chưa làm được.
Xây dựng và thực hiện chính sách về giáo dục và đào tạo cần đề cao tính thực tiễn và hiệu quả thực sự trong quá trình triển khai. Mặc dù trước khi xây dựng chính sách đều có nghiên cứu, khảo sát, thực tế cho thấy đâu đó vẫn còn những điểm chưa phù hợp, khó triển khai trong thực tiễn.
Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục còn bất cập, cơ cấu chưa hợp lý, trình độ không đồng đều. Một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên chưa theo kịp yêu cầu đổi mới.
Video đang HOT
Công tác dự báo, lập kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục chưa thật hiệu quả, chưa sát với nhu cầu sử dụng.
Nguồn lực đầu tư còn hạn chế so với yêu cầu phát triển của ngành. Cơ sở vật chất trường, lớp học thiếu thốn. Ở một số địa phương, nguồn kinh phí đầu tư cho cơ sở vật chất trường, lớp còn hạn hẹp, đầu tư còn dàn trải, hiệu quả chưa cao. Công tác xã hội hóa trong đầu tư cho giáo dục chưa đạt hiệu quả như mong muốn.
Chất lượng giáo dục, nhất là chất lượng giáo dục đại học, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế. Việc tăng quy mô giáo dục đại học không tương xứng với các điều kiện bảo đảm chất lượng, trong khi công tác dự báo nhu cầu thị trường lao động chưa được quan tâm đúng mức dẫn tới chất lượng đào tạo chưa tốt.
Chương trình đào tạo chậm được đổi mới, còn nặng về lý thuyết, thiếu tính thực tiễn, thiếu sự gắn kết giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp.
Siết chặt kiểm định chất lượng giáo dục đại học
- Năm 2017, Bộ GD&ĐT sẽ ưu tiên giải quyết những vấn đề gì, thưa ông?
- Tiếp tục triển khai 9 nhóm nhiệm vụ chủ yếu và 5 giải pháp cơ bản được đặt ra cho năm học 2016-2017 và những năm tiếp theo, năm 2017, ngành giáo dục sẽ tăng cường kỷ cương, nền nếp và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong các cơ sở giáo dục, đào tạo.
Đối với bậc học mầm non, bộ tiếp tục chú trọng đổi mới hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Bậc học phổ thông chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, ý thức, trách nhiệm của công dân đối với xã hội, cộng đồng…
Riêng với giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT sẽ đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao.
Năm 2017, ngành tập trung rà soát, đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục các cấp theo chuẩn, tiêu chuẩn ban hành, từ đó xây dựng chương trình, kế hoạch và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đạt chuẩn.
Hiện nay, ngành cũng đang triển khai tái cơ cấu các trường sư phạm theo hướng giảm bớt số lượng để nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu đổi mới.
Chúng tôi cũng tiếp tục thực hiện Đề án kiên cố hóa trường, lớp học và nhà công vụ cho giáo viên giai đoạn 2014-2015, lộ trình 2020. Đồng thời, ngành mở rộng thu hút các nguồn đầu tư ngoài ngân sách nhà nước như các nguồn ODA, chương trình, dự án hợp tác với nước ngoài, các nguồn xã hội hóa… để đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy và học tập.
Để nâng cao chất lượng giáo dục đại học, 2017 sẽ là năm đẩy mạnh công tác kiểm định chất lượng, công khai, minh bạch các điều kiện đảm bảo chất lượng và kết quả kiểm định, xếp hạng, từ đó quy hoạch lại mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học phù hợp nhu cầu nhân lực của đất nước.
Theo Vân Anh (ghi) (Zing)
'Bộ GD nên nghiên cứu cẩn thận để công bố lộ trình thi cử'
GS Nguyễn Minh Thuyết giật mình khi mới nghe về dự thảo phương án thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển ĐH năm 2017 bởi lo rằng những thay đổi về nội dung thi sẽ ảnh hưởng đến học sinh.
Nhưng khi đọc bản dự thảo, ông Thuyết cho rng: "Phương án của năm 2017 sẽ khắc phục được những nhược điểm của kỳ thi năm 2016. Ngoài việc góp phần khắc phục học lệch, việc thi trắc nghiệm khách quan vừa đảm bảo chấm nhanh, vừa đảm bảo chính xác, công bằng".
Không nên mỗi năm thay đổi một lần
- Ngay khi vào lớp 10, học sinh đã xác định hướng thi đại học cho 3 năm tới và xác định ưu tiên cho các môn học trọng tâm. Những thay đổi năm tới được công bố trước kỳ thi diễn ra 10 tháng thì có quá cập rập cho các em?
- Bộ GD&ĐT đứng ở vai trò quản lý Nhà nước, nhìn thấy những bất cập của kỳ thì năm 2016 mà không khắc phục thì cũng không được.
Cách khắc phục của năm 2017 không dẫn đến những đảo lộn trong học hành và thi cử của học sinh; bởi ở trường, các em vẫn học chừng đó môn, đề thi 2 môn tự chọn là đề thi tổ hợp nhưng nội dung vẫn là nội dung từng môn, và nội dung thi chủ yếu giới hạn trong chương trình lớp 12.
GS Nguyễn Minh Thuyết.
- Nếu là hiệu trưởng một trường đại học, ông có dùng kết quả của kỳ thi do các địa phương tổ chức để xét tuyển thí sinh vào trường mình không? Ông có cho rằng phương án cho năm 2017 có tính chất thử nghiệm và tiếp tục rút kinh nghiệm cho một kế hoạch bài bản hơn sau này?
- Tôi cho rằng một phương án áp dụng cho cả nước thì không thể gọi là thử nghiệm.
Tuy nhiên, theo tôi, Bộ GD&ĐT vẫn nên nghiên cứu cẩn thận để công bố một lộ trình đổi mới thi cử, không nên mỗi năm thay đổi một lần. Chẳng hạn, cần sớm cho biết từ nay đến năm 2020 tổ chức thi thế nào, từ sau năm 2020 thế nào.
Tôi nghĩ rằng cuối cùng sẽ đi đến một trong hai phương án: Phương án 1 là giao việc thi tốt nghiệp THPT cho các sở GDĐT, còn tuyển sinh ĐH, CĐ là việc của các trường ĐH, CĐ. Phương án 2 là thành lập các trung tâm khảo thí để những trung tâm này đứng ra tổ chức các kỳ thi, có thể là tổ chức vài lần trong năm.
Từ kết quả của những kỳ thi này, các sở GDĐT sẽ xét công nhận tốt nghiệp THPT, các trường sẽ xét tuyển vào ĐH, CĐ. Nhưng muốn có những trung tâm khảo thí mạnh thì phải tổ chức ngay từ bây giờ.
Nếu có ngân hàng đề cực lớn, sẽ không phải lo lắng việc luyện thi
- Dự thảo có đưa ra một điểm mới là môn Toán sẽ thi trắc nghiệm. Và đang có những lo ngại cách thi này sẽ khiến học sinh tập trung rèn các kỹ năng xảo thuật, ảnh hưởng tới tư duy toán học của các em. Ông nhìn nhận việc này ra sao?
- Về khả năng ảnh hưởng của đề thi trắc nghiệm khách quan đến tư duy toán học của học sinh, theo tôi, không đáng lo. Bởi thi tốt nghiệp chỉ là một thời khắc; cả quá trình dạy và học mới quan trọng. Trong quá trình dạy học, giáo viên vẫn ra các bài tập kiểu khác cho học sinh làm thì vẫn rèn được tư duy cho các em.
Chỉ có điều trong một kỳ thi, nếu chỉ đánh giá bằng trắc nghiệm khách quan thì sợ không đánh giá được hết năng lực của học sinh, đặc biệt là năng lực tư duy.
Trắc nghiệm khách quan thích hợp với những kỳ thi có số lượng thí sinh lớn, cần chấm nhanh và chính xác. Nhưng nó không đánh giá được năng lực tư duy, năng lực diễn đạt của học sinh.
Do đó, ở một số nước, trong kỳ thi, người ta thường ra những đề thi kết hợp trắc nghiệm và tự luận. Bài tự luận có thể ngắn thôi, mục đích là để đo năng lực tư duy, diễn đạt.
- Theo ông, với cách thi trắc nghiệm này và ngân hàng đề thi, liệu có tái diễn câu chuyện thí sinh lao vào luyện những bộ đề - một cách làm giáo dục lạc lối từng diễn ra suốt thời gian dài những năm 1990?
- Trước đây, các bộ đề lúc mới ra được hoan nghênh nhưng sau này trở nên quá quen thuộc, nhàm chán và trở thành một thứ khuyến khích học "tủ".
Thi trắc nghiệm, nếu ngân hàng đề thi ít đề thì sẽ lặp lại câu chuyện trước đây. Nhưng nếu có rất nhiều đề và có nhiều khả năng xáo trộn giữa đề này với đề kia thì không lo chuyện đó. Vấn đề là chúng ta phải xây dựng được một ngân hàng đề thi cực lớn.
Khi số lượng là cực lớn thì thí sinh có muốn luyện theo hết cũng chả được. Mà nếu luyện được hết con số bài tập lớn như vậy thì càng tốt, càng nâng cao được kiến thức, kỹ năng.
- Ông đánh giá như thế nào khi bộ đề thi dự kiến sẽ lấy nền tảng là ngân hàng đề của một cơ sở giáo dục đại học, như ĐHQG Hà Nội chẳng hạn?
- Tôi chưa thấy dự thảo nói đến khả năng này. Nhưng nếu lấy đề thi của ĐHQG Hà Nội làm nền tảng thì chắc Bộ GD&ĐT phải chọn lọc những bộ đề phù hợp. Bởi kỳ thi ở ĐHQG Hà Nội dù được thí điểm 3 năm nay rồi và được đánh giá là tốt, nhưng đề thi đó, theo tôi hiểu, có tính tích hợp cao, chưa chắc đã phù hợp với học sinh hiện nay.
Do đó, muốn dựa vào ngân hàng bộ đề của ĐHQG Hà Nội thì Bộ GD&ĐT phải đánh giá thật chu đáo để xem khả năng phù hợp của các bộ đề này với các vùng miền, các địa phương khác nhau ra sao.
- Việc dùng kết quả thi tốt nghiệp THPT quốc gia hay không, tôi nghĩ cũng tùy trường. Nếu là trường top dưới thì dựa vào kết quả đó cũng có thể được rồi. Những trường top trên có thể có thêm các điều kiện bổ sung.
Tuy nhiên theo tôi, chất lượng đầu vào cũng chỉ đóng góp một phần trong chất lượng đào tạo. Cái quan trọng nhất là quá trình đào tạo và kiểm soát đầu ra.
Tôi thấy nhiều em thi không đỗ vào các trường đại học công ở Việt Nam nhưng đi học tự túc ở nước ngoài, trở về nước làm việc khá tốt. Bởi quá trình đào tạo ở nước ngoài rất khắt khe, không cho phép học hời hợt.
Các trường đại học ở Việt Nam tiến tới phải lo quá trình đào tạo và chuẩn đầu ra. Chứ hiện nay ta mới siết chuẩn đầu vào, còn đã vào rồi, muốn học kiểu gì thì học, có khi 100 em vào, cũng suýt soát 100 em ra trường.
Chỉ tập trung thi cử khó đào tạo thế hệ mới có năng lực
- Trước thay đổi của kỳ thi, ông muốn chia sẻ điều gì?
- Tôi nghĩ thi cử chỉ là một khâu trong quá trình đào tạo và dạy học. Chúng ta phải tiếp tục tìm ra phương án tổ chức thi cử tốt nhất nhưng cũng phải thúc đẩy các khâu khác. Chứ tất cả chỉ tập trung vào kỳ thi thì cũng rất khó để có thể đào tạo ra một thế hệ mới có năng lực và phẩm chất tốt.
Trong đổi mới, việc đổi mới phương pháp dạy học là quan trọng nhất. Bởi thực ra, dù dạy theo sách giáo khoa cũ nhưng nếu có phương pháp dạy học khác thì chắc chắn sẽ có một kết quả khác.
Câu chuyện dưới đây của một tác giả Trung Quốc trên tờ Văn Cảo Báo có thể giúp bạn đọc hình dung phương pháp dạy học quan trọng như thế nào:
Một người Trung Quốc đưa cậu con trai chín tuổi tới Mỹ. Những ngày đầu quan sát cách học của con ở trường, ông lo lắng vô cùng vì thấy trong lớp, học sinh tự do tùy ý thảo luận, có thể cười ầm ĩ; Giáo viên và học sinh thường xuyên cùng ngồi bệt trên mặt đất; Vào giờ học mà cứ như đang chơi trò chơi; Ba giờ chiều đã là tan học; Lại không có sách giáo khoa thống nhất...
Khi ông đem cho giáo viên xem bài học lớp 4 mà con ông đã học ở Trung Quốc, giáo viên nói với ông, cho tới lớp 6, con trai ông không phải học thêm môn Toán nữa. Lúc đó, eng cảm thấy hối hận vì làm lỡ việc học của con.
Nhưng một bận, ông thấy đứa trẻ cứ tan học lại chạy tới thư viện rồi mang một lô sách về nhà, thế mà chưa tới hai ngày đã trả. Ông hỏicon mượn sách nhiều như thế để làm gì. Cậu con trai đáp: "Con làm bài tập".
Nhìn thấy tên bài tập mà cậu bé đang làm trên máy vi tính Trung Quốc hôm qua và hôm nay, ông kinh ngạc.
Ông hỏi con trai, đây là chủ ý của ai, cậu bé hồn nhiên đáp: "Thầy giáo nói Mỹ là một nước di dân, mỗi học sinh đều cần viết một bài về đất nước mà tổ tiên mình đã sinh sống, còn phải phân tích sự khác biệt so với nước Mỹ dựa trên địa lý, lịch sử, nhân văn, đồng thời phải đưa ra quan điểm và cách nhìn của mình". Người cha im lặng.
Nhưng mấy ngày sau, ông thấy bài tập của con trai đã xong, một tập gồm hơn 20 trang giấy. Bài văn được viết có lý lẽ, có căn cứ, đặc biệt là một danh sách thư mục tham khảo ở phần cuối khiến người cha không khỏi bàng hoàng.
Câu chuyện trên cho thấy hai phương pháp giáo dục khác nhau: Một đằng là tổ chức lớp học quy củ, dạy thật nhiều kiến thức. Một đằng là phát huy khả năng tự học và sự năng động của học sinh, qua đó giúp các em tự hoàn thiện năng lực của mình.
Hai cách học này, như kết luận của người cha trong câu chuyện, sẽ dẫn tới hai kiểu phát triển khác nhau: "Rất nhiều người có cảm giác rằng người Mỹ thường không phải là đối thủ của lưu học sinh Trung Quốc trong chuyện thi lấy học bổng, nhưng cứ đụng tới lĩnh vực thực tiễn, làm một vài vấn đề có tính nghiên cứu, thì người Trung Quốc không thể linh hoạt được bằng người Mỹ, không có tính sáng tạo dồi dào như họ.
Một khi không còn quy định, mất đi sự chỉ đạo, không nhìn thấy hệ thống quy chiếu vốn có nữa, thì với người Mỹ là giành được tự do, còn với người Trung Quốc, có lẽ chỉ còn lại cảm giác mất phương hướng, khủng hoảng, trống rỗng, không biết dựa vào đâu".
Theo Hạ Anh - Thanh Hùng/Vietnamnet
Chiêu bài "sáng tạo" bắt học trò học thêm Để "hợp pháp hóa" việc tổ chức dạy thêm, học thêm không đúng quy định, một số trường học thuộc bậc học Phổ thông đã sử dụng những chiêu bài rất sáng tạo. Tiếp tục bàn luận về vấn đề dạy thêm, học thêm ở các trường, thầy giáo Trần Đăng Anh đã gửi đến tòa soạn bài viết đi sâu phân tích...