20 năm nữa, ảnh hưởng của t.huốc l.á rất nghiêm trọng

Với một tỷ bao thuốc tiêu thụ vào những năm 1990, hiện hệ thống y tế của Việt Nam đã quá tải; người bệnh tim mạch, ung thư nằm ghép 4-5 người… Gánh nặng bệnh tật do t.huốc l.á trong tương lai sẽ nặng nề hơn với 5 tỷ bao thuốc tiêu thụ năm 2013.

Đây là những lo ngại được các chuyên gia của Bộ Y tế, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra tại hội thảo đại biểu Quốc hội với chính sách, pháp luật về thuế t.huốc l.á tối 3/11 ở Hà Nội.

Theo dự luật sửa đổi bổ sung một số điều của luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đang được Quốc hội cho ý kiến, mức thuế với t.huốc l.á được đề xuất tăng từ 65% lên 70% vào năm 2016 và tăng lên 75% vào năm 2019.

Theo đ.ánh giá của nhiều chuyên gia, nếu tăng 5% như dự thảo thì giá bán lẻ tăng không đáng kể, không theo kịp mức tăng thu nhập bình quân 4,8%/ năm. Vì thế, sức mua t.huốc l.á vẫn tăng. Tỷ lệ nam giới hút t.huốc l.á hầu như không thay đổi và có lẽ giữ nguyên ở con số như hiện tại.

Ông Nguyễn Văn Tiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội, cho rằng mức tăng đề xuất như trên là quá thấp, trung bình 1,7%/năm trong khi chỉ số trượt giá 4-5%, tăng trưởng kinh tế bình quân ít nhất cũng hơn 5%, các năm sau sẽ vươn lên cao hơn. “Các đại biểu cân nhắc xem mức tăng này phù hợp chưa? Mức đề xuất của Chính phủ quá thấp”, ông Tiên nói.

Hầu hết đại biểu đồng tình với chủ trương tăng thuế và cho rằng mức tăng như dự thảo đề xuất “không có gì đặc biệt, tăng quá chậm”. Đại biểu Đặng Đình Luyến, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, đặt câu hỏi với đại diện Bộ Tài chính: “Tại sao lại tăng rụt rè như thế, tăng 5% vào năm 2016 đến năm 2019 tăng tiếp 5%, như vậy cả giai đoạn chỉ tăng 10%”.

Đại biểu Trương Minh Hoàng đặt câu hỏi lý do Bộ Tài chính đưa ra lộ trình tăng chậm như vậy, đồng thời đề nghị các chuyên gia Bộ Y tế, WHO phân tích thêm t.uổi thọ người Việt Nam tăng lên, như vậy tác động của t.huốc l.á ở đây là như thế nào, sống thọ nhưng có sống khỏe.

Ông Lê Quốc Khánh, nguyên ủy viên Ủy ban Các vấn đề xã hội. Ảnh: N.P.

Đại biểu Nguyễn Thị Khá so sánh: “Hàng năm ước tính có 40.000 người c.hết liên quan đến t.huốc l.á. Con số c.hết vì t.ai n.ạn giao thông là mười mấy nghìn, ít hơn nhưng người ta thấy rất sợ, rất khủng khiếp. Chúng ta phải làm sao để người bệnh c.hết do ung thư, các bệnh khác phải cảm thấy sợ hãi như c.hết do t.ai n.ạn giao thông”. Bà Khá kiến nghị tăng thuế t.huốc l.á, nếu lợi cho tăng ngân sách thì dùng số đó chi cho chống buôn lậu, chi mua bảo hiểm y tế.

Ông Lê Quốc Khánh, nguyên ủy viên Ủy ban Các vấn đề xã hội, cho rằng mức tăng như thế chậm quá. Tăng thuế là để ao ước sức mua giảm xuống, đặc biệt là lớp trẻ. “Tôi đi thử 2 quán Internet chủ yếu là trẻ con chơi, nhưng mùi t.huốc l.á khét lẹt. Tôi là người nghiện t.huốc l.á còn không chịu nổi. Còn trẻ đã hút thuốc thì khi lớn nên sẽ nguy hiểm như thế nào. Tôi thấy không nên chần chừ việc tăng thuế. Chúng ta phải mạnh dạn may ra mới giải quyết được vấn đề”, ông Khánh nói.

Đại diện Bộ Tài chính lý giải, ban đầu ban soạn thảo đưa ra phương án tăng 10% vào năm 2015 và đến 2018 tăng tiếp 10%. Tuy nhiên, sau đó nhiều thành viên Chính phủ đề nghị nên cân nhắc lộ trình tăng thuế phù hợp vì nếu tăng như đề xuất có thể làm giá t.huốc l.á tăng cao, người tiêu dùng sẽ chuyển sang dùng t.huốc l.á nhập lậu, ảnh hưởng đến thu ngân sách. Vì thế, Chính phủ trình Quốc hội phương án tăng thấp hơn, chỉ tăng 5% vào năm 2016, sau đó tăng tiếp 5% vào năm 2019.

Poster tuyên truyền về phòng chống tác hại của t.huốc l.á. Ảnh: Moh.

Bác sĩ Phạm Hoàng Anh, Giám đốc Tổ chức Health Bridge Canada cho biết, về mặt lý thuyết, tác động của tăng thuế là giảm tiêu dùng t.huốc l.á, có thể dẫn đến giảm việc làm và sản lượng t.huốc l.á tiêu thụ. Tuy nhiên, thực tế t.huốc l.á là mặt hàng đặc biệt, gây nghiện nên có giảm tiêu dùng thì cũng chậm, nhiều người nghiện khó có thể bỏ thuốc. Việc tăng thuế chủ yếu giảm người trẻ hút mới.

Các nghiên cứu ước tính tổng số việc làm liên quan đến t.huốc l.á chỉ chiếm 0,31-0,35% tổng số việc làm của cả nền kinh tế – con số rất nhỏ. Ngành công nghiệp t.huốc l.á chỉ giữ vai trò khiêm tốn trong cung cấp việc làm. Trong khi đó, t.iền không mua t.huốc l.á có thể dùng để chi tiêu cho các mục đích khác, góp phần tăng thêm việc làm ở các lĩnh vực khác. Đồng thời việc tăng thuế này cũng không làm gia tăng buôn lậu. Kinh nghiệm một số nước như Anh, Italy… cho thấy chiều hướng ngược lại.

Theo ông Nguyễn Tuấn Lâm (WHO), t.uổi thọ của người Việt Nam là kết quả của nhiều biện pháp áp dụng trong những năm qua như: dinh dưỡng, vệ sinh, tiến bộ trong chăm sóc sức khỏe bà mẹ t.rẻ e.m… Thực tế t.huốc l.á đang kéo ngược lại chỉ số này và hiện lực kéo chưa đủ mạnh.

“Trong năm 1990, lượng t.huốc l.á người Việt sử dụng một tỷ bao, ảnh hưởng của nó sẽ đến trong 20-25 năm. Vì thế, hiện những ảnh hưởng của t.huốc l.á mà chúng ta thấy được ít do lượng tiêu thụ ít. Còn với 5 tỷ bao tiêu thụ vào năm 2013 thì đợi 20-30 năm nữa hậu quả sẽ rất nghiêm trọng, cùng với già hóa dân số, các bệnh ung thư, chuyển hóa, tim mạch sẽ rất nặng nề, tốn kém”, ông Lâm khuyến cáo.

Chung lo lắng này, phó giáo sư Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết, báo cáo của 1.200 bệnh viện cho thấy các bệnh không lây nhiễm chiếm 67-73% số người bệnh đang nằm viện điều trị, gây quá tải cho hệ thống y tế. Trong đó chủ yếu là do các bệnh liên quan đến t.huốc l.á như: tim mạch, tăng huyết áp, đột quỵ; 97,8% các bệnh ung thư phổi là liên quan đến t.huốc l.á.

“Bộ Công Thương cho rằng tăng thuế thì mỗi năm sẽ thất thoát khoảng 6.000 tỷ đồng do buôn lậu t.huốc l.á. Con số này chỉ bằng của 23.000 tỷ đồng chi phí ước tính điều trị cho 5 bệnh phổ biến liên quan đến t.huốc l.á và chưa tính đến gánh nặng của bệnh tật ảnh hưởng đến gia đình người bệnh, gánh nặng tâm lý, ảnh hưởng kinh tế xã hội rất lớn”, Cục trưởng Khuê phân tích.

Ông cho biết, Tổ chức Y tế Thế giới, Ngân hàng Thế giới kiến nghị Bộ trưởng Y tế đề nghị tăng thuế ngay năm 2015 từ 65 lên 105% và 2018 lên 145%. Theo tính toán của họ, tăng như vậy thì tỷ lệ hút thuốc của nam giới mới có hy vọng giảm xuống 39% như mục tiêu của Chính phủ. Lúc đó giá bán lẻ trung bình tăng khoảng 7%, cao hơn mức tăng thu nhập bình quân đầu người dự kiến cùng giai đoạn.

Còn trong trường hợp không thể tăng thuế ở mức này thì cần tăng để giữ sức mua không tăng. Cụ thể tăng từ 65 lên 85% vào năm 2015 và 105% vào 2018. “Điều này cũng là giúp người bệnh – người ảnh hưởng trực tiếp từ t.huốc l.á và người hút thuốc thụ động. 30% phụ nữ và t.rẻ e.m đang chịu ảnh hưởng do gần một nửa nam giới hút thuốc”, Cục trưởng Khuê nói.

Sáng 4/11, Quốc hội thảo luận tổ về nội dung trong dự án luật sửa đổi thuế tiêu thụ đặc biệt.

Nam Phương

Theo VNE