2 lần bị oan nhưng không được bồi thường

Sau khi khởi tố oan tội g.iết n.gười, cơ quan tố tụng bèn đổi sang tội… đ.ánh b.ạc rồi đình chỉ luôn tội này với lý do hành vi không còn nguy hiểm cho xã hội.

Ngày 5.10.2012 là ngày anh Hồ Hữu Hiếu (ngụ xã Gành Dầu, huyện Phú Quốc, Kiên Giang) không thể nào quên. Bởi anh đang yên lành làm ăn thì tai họa ập xuống: Anh bị bắt tạm giam 70 ngày về tội g.iết n.gười.

“Đầu vào” g.iết n.gười, “đầu ra” đ.ánh b.ạc

Trước đó, một vụ trọng án xảy ra tại xã Gành Dầu, huyện Phú Quốc. Kẻ thủ ác dùng dao tấn công ba mẹ con chị Nguyễn Thị Phi đến bất tỉnh, lấy số nữ trang hơn bốn lượng vàng. Báo chí khi đó đăng tin: Bước đầu, Công an tỉnh Kiên Giang xác định Lê Thành Nam (49 t.uổi) rủ Hồ Hữu Hiếu (33 t.uổi) đột nhập nhà chị Phi. Hai con chín t.uổi và sáu t.uổi của chị Phi thức giấc kêu cứu thì bị h.ung t.hủ đ.ánh tới tấp vào đầu. Chị Phi và đứa con nhỏ thoát c.hết nhưng cháu C 9 t.uổi đã t.ử v.ong. Vụ án khiến nhân dân trong huyện đảo phẫn nộ đòi sớm đưa h.ung t.hủ ra xét xử.

“Đến 5.10.2012, khi tôi đang ở gần nhà thì nhận điện thoại của một công an huyện rủ đi uống cà phê. Khi tôi tới quán mới nói được mấy câu thì có mấy công an xuất hiện còng tay tôi kêu về xã nói chuyện. Tôi ngơ ngác, hoảng loạn không biết vì sao bị bắt. Khi về xã, tôi bị công an khám xét người và hỏi giấu vàng ở đâu, khai mau… Công an nói tôi bị bắt vì liên quan đến vụ án g.iết n.gười, rằng Lê Thành Nam (kẻ gây án nêu trên – PV) khai tôi là đồng phạm” – anh Hiếu nhớ lại.

Anh Hiếu kể tiếp: “Tôi một mực nói không biết gì. Sau đó tôi được chuyển về trại tạm giam Công an tỉnh. Tháng đầu tiên, điều tra viên liên tục hỏi tôi về vụ g.iết n.gười, cướp tài sản. Khi đó tôi mới biết Nam khai tôi là đồng phạm. 25 ngày sau, tôi không bị hỏi gì nữa. Tiếp đó, điều tra viên yêu cầu tôi viết tờ khai phạm tội đ.ánh b.ạc rồi được thả về, sau khi được thả công an sẽ hủy tội danh đ.ánh b.ạc cho tôi, nếu không tôi sẽ bị tạm giam thêm bốn tháng nữa. Do mong được về với gia đình nên tôi khai đại theo hướng dẫn của công an là có c.á đ.ộ hai trận đá gà, hai trận đá banh trong tháng 3 và 4.2012, tổng cộng 9,5 triệu đồng với ba người bạn. Sau khi tôi được thả, ba người bạn này khai với công an là họ khai đại có đá gà 500.000 đồng để tôi được thả ra chứ thật sự họ cũng không tham gia c.á đ.ộ, đ.ánh b.ạc gì với tôi”.

Anh Hồ Hữu Hiếu (phải) và ông Trần Văn Miên – người bị “lôi” vào vụ đ.ánh b.ạc một cách vô lý. Ảnh: N.Đức

Chuyển tội danh để né bồi thường oan?

Từ khi bị bắt, anh Hiếu liên tục kêu oan nhưng anh vẫn bị tạm giam đến 70 ngày.

Quá trình điều tra, cơ quan tố tụng biết lời khai của Nam về anh Hiếu là không đúng. Nhưng thay vì đình chỉ điều tra, xác định anh Hiếu vô tội và xin lỗi, bồi thường oan, cơ quan tố tụng lại nghĩ ra cách đối phó ngoạn mục: Thay đổi tội danh đối với anh Hiếu.

Cụ thể, ngày 12.12.2012, anh Hiếu nhận được quyết định của CQĐT Công an tỉnh Kiên Giang khẳng định anh không phạm tội g.iết n.gười, cướp tài sản nhưng phạm tội đ.ánh b.ạc nên có quyết định thay đổi quyết định khởi tố từ tội g.iết n.gười sang tội đ.ánh b.ạc.

Khi được tại ngoại, anh Hiếu được công an yêu cầu làm đơn xin miễn truy cứu trách nhiệm hình sự tội đ.ánh b.ạc. Anh Hiếu không đồng ý.

Đến 22.8.2012, CQĐT Công an tỉnh Kiên Giang có quyết định đình chỉ điều tra vụ án hình sự, đình chỉ bị can đối với anh Hiếu về tội đ.ánh b.ạc với lý do “chuyển biến tình hình mà hành vi của bị can không còn nguy hiểm cho xã hội”.

“Hai ngày sau khi đình chỉ thì tôi được thả. Ngày 11.3.2013, Công an tỉnh Kiên Giang triệu tập tôi và đề nghị tôi làm đơn xin miễn truy cứu trách nhiệm hình sự vụ đ.ánh b.ạc nhưng tôi không đồng ý vì tôi không đ.ánh b.ạc. Tôi làm đơn kêu oan gửi VKSND và Công an tỉnh. Cuối tháng 3.2013, Công an tỉnh Kiên Giang trả lời đơn khiếu nại rằng việc chuyển tội danh là đúng. Tôi thấy Công an tỉnh đã cố tình chuyển tội danh để né trách nhiệm bồi thường oan cho tôi” – anh Hiếu bức xúc.

Không bồi thường “do chuyển biến tình hình”

Trả lời đơn yêu cầu bồi thường oan của anh Hiếu, VKSND tỉnh Kiên Giang vẫn khẳng định anh Hiếu không phạm tội g.iết n.gười nhưng phạm tội đ.ánh b.ạc. Theo Viện, “do chuyển biến tình hình mà hành vi phạm tội của anh Hiếu không còn nguy hiểm cho xã hội nên CQĐT Công an tỉnh Kiên Giang đình chỉ điều tra bị can, miễn trách nhiệm hình sự tội đ.ánh b.ạc”. Dẫn Điều 27 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, Viện cho rằng anh Hiếu thuộc đối tượng được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật nên không được bồi thường thiệt hại.

Trả lời Pháp Luật TP.HCM, ông Huỳnh Đông Bắc, Chánh Văn phòng VKSND tỉnh Kiên Giang, nói: Qua điều tra, cơ quan tố tụng xác định anh Hiếu không phạm tội g.iết n.gười, cướp tài sản. Còn việc chuyển tội danh là do CQĐT chuyển hồ sơ qua VKSND tỉnh để phê chuẩn. “Các tình tiết của vụ đ.ánh b.ạc là do công an làm xong rồi có kết luận chuyển qua, còn việc có ép cung hay không thì tôi khẳng định quá trình lấy lời khai đều có kiểm sát viên tham gia đúng quy định. Việc bác đơn yêu cầu bồi thường của anh Hiếu, VKSND tỉnh đã nghiên cứu đầy đủ hồ sơ vụ án, trường hợp anh Hiếu không được bồi thường oan vì quyết định đình chỉ công an đã nêu rõ do “chuyển biến tình hình…” – ông Bắc nói.

* * *

Anh Hiếu cho biết sẽ khởi kiện VKSND tỉnh Kiên Giang ra tòa để đòi bồi thường oan và buộc xin lỗi công khai. “Từ ngày bị bắt, gia cảnh chúng tôi rơi vào cảnh khó khăn, dư luận, người dân địa phương vẫn coi tôi là kẻ g.iết n.gười. Kẻ g.iết n.gười thật sự đã bị tòa xét xử, còn nỗi oan của tôi không biết khi nào mới được minh oan” – anh Hiếu hỏi.

Có liên quan gì đâu mà chuyển tội danh Việc chuyển tội danh thường chỉ áp dụng đối với trường hợp cùng một hành vi phạm tội nhưng dấu hiệu cấu thành tội phạm khác nhau. Trong vụ án này, anh Hiếu bị khởi tố từ tội g.iết n.gười sau đó chuyển tội danh sang tội đ.ánh b.ạc là không đúng, bởi hai tội danh này không có mối liên hệ nào về hành vi phạm tội. Vụ án trên lẽ ra phải đình chỉ, xin lỗi người bị oan vì anh Hiếu không phạm tội g.iết n.gười. Còn nếu anh Hiếu có phạm tội đ.ánh b.ạc thì cần tách ra điều tra làm rõ, nếu đủ chứng cứ thì xử lý sau. Và nếu không đủ chứng cứ chứng minh anh Hiếu phạm tội đ.ánh b.ạc thì phải đình chỉ với lý do hành vi không cấu thành tội phạm. Một lãnh đạo VKSND Cấp cao tại TP.HCM Anh Hiếu bị oan đến hai lần Việc khởi tố và tạm giam anh Hiếu được chia thành hai giai đoạn. Giai đoạn đầu, anh Hiếu bị khởi tố và bị bắt tạm giam về tội g.iết n.gười, cướp tài sản. Giai đoạn 2, anh Hiếu bị khởi tố về tội đ.ánh b.ạc. Ở giai đoạn đầu, CQĐT không có căn cứ xác định anh Hiếu phạm tội g.iết n.gười, cướp tài sản thì phải đình chỉ, xác định anh bị oan và xin lỗi, bồi thường. Ở giai đoạn 2, tội đ.ánh b.ạc được hiểu là nhiều người (ít nhất từ hai người trở lên) cùng tham gia thực hiện hành vi dưới bất kỳ hình thức nào với mục đích được thua bằng t.iền hay hiện vật. Như vậy, CQĐT phải xác định anh Hiếu đ.ánh b.ạc với ai, đ.ánh như thế nào, số t.iền đ.ánh b.ạc có đủ định lượng xử lý hình sự không.Nếu không chứng minh được thì phải đình chỉ, xin lỗi và bồi thường oan. Đến nay hành vi đ.ánh b.ạc vẫn bị coi là trái pháp luật, tội đ.ánh b.ạc vẫn đang được BLHS quy định. Vì vậy, nếu ai đó nhận định hành vi đ.ánh b.ạc có sự chuyển biến tình hình làm cho hành vi phạm tội đ.ánh b.ạc không còn nguy hiểm cho xã hội nữa thì nghe rất buồn cười. Cho nên trong vụ này đáng lẽ chỉ làm oan một lần thì cơ quan tố tụng vì lý do nào đó, vô hình trung làm oan anh Hiếu đến hai lần. Luật sư Huỳnh Phước Hiệp, Đoàn Luật sư TP.HCM Khai đại cho Hiếu được thả để kêu oan Từ khi xảy ra vụ án, Công an tỉnh triệu tập tôi làm việc sáu lần. Ba lần đầu hỏi về việc Hiếu g.iết n.gười, ba lần sau hỏi về việc Hiếu đá gà, cờ bạc. Tôi không tin Hiếu g.iết n.gười và muốn giúp Hiếu không bị mang tiếng oan g.iết n.gười nên lần làm việc thứ năm với công an, tôi khai có đá gà 500.000 đồng với Hiếu để Hiếu sớm được thả mặc dù tôi và Hiếu không c.á đ.ộ, đá gà gì cả. Nói chung là khai đại để Hiếu có cơ hội ra ngoài kêu oan thôi. Chứ mấy người tụi tui đâu ai bị khởi tố gì về tội đ.ánh b.ạc đâu. Ông Trần Văn Miên, xã Gành Dầu, Phú Quốc, Kiên Giang

Theo Nguyễn Đức (Pháp luật TP.HCM)