15 năm đối đầu giữa Elon Musk và Jeff Bezos

Cuộc đấu khẩu giữa hai tỷ phú công nghệ Mỹ bắt nguồn từ một bữa tối năm 2004.

Bezos là người giàu nhất thế giới, sở hữu Amazon – đế chế đa ngành nghề và tham gia nỗ lực vào kế hoạch đưa người lên Mặt Trăng với Blue Origin. Musk là CEO của cả Tesla và SpaceX, là người luôn ấp ủ tham vọng về những dự án xe điện tự động và đưa người lên không gian.

Quan hệ căng thẳng của Bezos và Musk nhiều năm rồi vẫn chưa được cải thiện, thậm chí còn nóng hơn với những cuộc đấu khẩu trên Twitter.

Nguồn cơn của mọi xích mích sau này bắt đầu từ thập niên 2000, khi Jeff Bezos chưa thành “người khổng lồ” trong ngành công nghệ như ngày nay. Ông thành lập Amazon năm 1995 và bán cổ phần cho công chúng lần đầu năm 1997. Nhiều năm sau đó, Amazon mới trở thành tập đoàn hàng đầu cùng Prime, dịch vụ streaming và Amazon Web Services, nền tảng đám mây.

Jeff Bezos (trái) và Elon Musk.

Bezos luôn hứng thú việc chinh phục không gian. Ngay sau khi tốt nghiệp thủ khoa trung học năm 1982, ông đã mong muốn xây dựng những căn cứ ngoài Trái đất cho hàng triệu người. Bezos thành lập Blue Origin vào năm 2000 để theo đuổi mục tiêu này.

Elon Musk đã là triệu phú từ đầu thập niên 2000, nhưng khi đó Tesla chưa thành hình. Vào thời điểm Bezos thành lập Blue Origin, Musk đã bán startup Zip2 cho Compaq với giá gần 300 triệu USD và đang xây dựng PayPal, doanh nghiệp sau này mang về 1,5 tỷ USD khi được chuyển cho eBay.

Musk thu về 160 triệu USD trong thương vụ PayPal và dùng số tiền đó để thành lập SpaceX năm 2002. “Trong giai đoạn đầu, tôi thậm chí còn không cho bạn bè đầu tư vì sợ tất cả sẽ thua lỗ. Tôi nghĩ thà mất tiền của chính mình còn hơn”, Musk hồi tưởng trong một cuộc phỏng vấn năm 2018.

Cuộc đối đầu Musk – Bezos bắt đầu khi hai CEO gặp nhau và cùng ăn tối năm 2004. Cả Blue Origin và SpaceX khi đó mới ở giai đoạn sơ khai, chưa thực hiện được vụ phóng nào. Điều đó vẫn không ngăn cản căng thẳng leo thang khi hai người bất đồng về tham vọng phát triển tên lửa có thể sử dụng nhiều lần.

“Tôi đã cố đưa ra những lời khuyên có ích, nhưng ông ta đều phớt lờ”, Musk mô tả về cuộc gặp. Hai CEO hiếm khi va chạm sau đó, nhưng tình hình lại nóng lên khi hai bên tìm cách thuê bãi phóng tên lửa của NASA năm 2013.

SpaceX muốn độc quyền sử dụng một bãi phóng của NASA, trong khi Blue Origin và United Launch Alliance gửi đơn kêu gọi chính phủ Mỹ ngăn điều này xảy ra. Bezos đề xuất biến nó thành “sân bay không gian thương mại cho mọi công ty phóng tên lửa”.

Musk gọi động thái này là “chiến thuật ngăn cản giả mạo” và chỉ trích Blue Origin: “Họ chưa thành công trong chế tạo tàu bay dưới quỹ đạo đáng tin cậy, dù đã hơn 10 năm phát triển. Nếu họ tìm được cách nào đó để xuất xưởng tàu vũ trụ đáp ứng tiêu chuẩn chở người của NASA và ghép nối được với Trạm vũ trụ quốc tế (ISS) trong 5 năm tới, chúng tôi sẵn lòng đáp ứng yêu cầu của họ với bãi phóng 39A. Tôi nghĩ tìm thấy kỳ lân trong bệ phóng còn dễ hơn”, Musk nói.

SpaceX sau đó giành được quyền sử dụng bệ phóng 39A của NASA.

Đến năm 2014, hai công ty tiếp tục đối đầu về bản quyền khi Blue Origin được cấp quyền sáng chế tàu biển không người lái dùng để tiếp nhận tầng đẩy tên lửa trở về Trái Đất. SpaceX tìm cách đảo ngược bản quyền này vì họ sẽ phải trả tiền cho Blue Origin nếu muốn triển khai phương tiện tương tự.

SpaceX cho rằng công nghệ này không mới và khái niệm tàu không người lái đã xuất hiện trước đó hàng chục năm. Thẩm phán đồng tình với lý lẽ này, khiến Blue Origin rút phần lớn nội dung đăng ký bản quyền.

Musk và Bezos gần đây thường thể hiện đối đầu công khai, chủ yếu trên Twitter. Cả hai đều công kích nhau xoay quanh công nghệ tái sử dụng tên lửa. Bezos đăng video ca ngợi Blue Origin sau khi công ty này hạ cánh thành công tên lửa New Shepard năm 2015. Ngay lập tức, Musk khẳng định SpaceX đã làm được điều đó từ ba năm trước.

Cuộc đầu đầu không chỉ dừng lại trong tham vọng không gian. Musk tỏ ra không ưa cách Blue Origin tuyển nhân lực và nhiều lần châm chọc Bezos trong các bài phỏng vấn, cho rằng đối thủ nhiều lần tìm cách giành nhân viên của SpaceX.

“Blue Origin tiến hành những ‘cuộc tấn công’ chính xác vào những nhân tài chuyên biệt bằng cách đưa ra mức lương gấp đôi hiện có. Tôi nghĩ điều đó là không cần thiết và khá thô lỗ”, Musk nói với người viết tiểu sử Ashlee Vance hồi năm 2015, thêm rằng, SpaceX đã đưa từ “blue” và “origin” vào bộ lọc email.

Khi được phóng viên BBC hỏi về Bezos năm 2016, Musk hỏi lại: “Jeff nào?”.

Tên lửa đẩy Falcon 9 phóng lên không gian hồi năm 2018.

Ông chủ SpaceX cũng thường có những phát biểu thu hút chú ý trên Twitter, trong đó có những tuyên bố nhắm vào CEO Blue Origin. Ông thường xuyên gọi Bezos là “kẻ sao chép”, nhất là sau khi Amazon công bố kế hoạch phóng vệ tinh Internet và mua công ty taxi tự lái Zoox. Năm 2019, Musk tiếp tục chỉ trích Bezos sau khi Blue Origin công bố thiết kế xe địa hình chạy trên Mặt Trăng mang tên Blue Moon.

Về phần mình, Bezos ít thể hiện sự căm ghét Musk và SpaceX, nhưng cũng nhiều lần bình luận bóng gió về những kế hoạch của đối thủ, đặc biệt là tham vọng lớn nhất của Musk là đưa người lên sinh sống ở sao Hỏa.

Bezos tập trung vào đưa người lên Mặt Trăng và mô tả ý tưởng vươn tới sao Hỏa là “thiếu động lực”. “Hãy thử sống trên đỉnh Everest trong một năm xem bạn có thích không, vì nó có thể coi là vườn địa đàng khi so với sao Hỏa”, ông chủ Blue Origin nói năm 2019. Khi giới thiệu về Blue Moon, Bezos cũng đề cập đến tham vọng lên sao Hỏa của SpaceX với dòng chữ “xa, rất xa”.

Musk dường như lại công kích Bezos trong cuộc phỏng vấn với New York Times hồi tháng 7 năm nay, đề cập tới tuổi tác của ông chủ Amazon.

“Tốc độ tiến bộ quá chậm và thời gian còn lại của ông ấy không nhiều, nhưng tôi vẫn mừng vì những gì ông ấy đang làm với Blue Origin”, Musk nói. CEO SpaceX năm nay 49 tuổi, trong khi ông chủ Amazon và Blue Origin đã bước sang tuổi 56.

Musk cũng có nhiều bình luận về Amazon, cho rằng tập đoàn này đang cho thấy sự độc quyền. Sau khi Amazon từ chối phát hành sách gây tranh cãi về nCoV của Alex Berenson, Musk đã viết dòng tweet gửi Bezos, gọi đây là “sự điên rồ” và kêu gọi phân chia các mảng kinh doanh của Amazon.

Amazon sau đó cho biết đã nhầm lẫn khi loại bỏ cuốn sách và sẽ phát hành lại nó.

Cả Bezos và Musk vẫn tiếp tục giàu lên trong lúc đối đầu nhau. Nhiều khả năng quan hệ giữa hai tỷ phú ngành công nghệ sẽ khó cải thiện trong thời gian tới, khi cả SpaceX và Blue Origin đang nộp thiết kế tàu đổ bộ cho nhiệm vụ đưa người trở lại Mặt Trăng vào năm 2024.