1/3 thế giới sẽ sống với nhiệt độ như vùng sa mạc

Thảm họa tới gần

Ai đó có thể đang nghĩ tới việc con người sẽ sống trên một hành tinh nào đó ngoài trái đất trong tương lai. Nhưng với nhiều người, việc làm sao để bảo vệ ngôi nhà chung trái đất lúc này trước tác động của biến đổi khí hậu còn quan trọng hơn thế. Tuy nhiên nếu lượng phát thải CO2 vẫn tiếp tục tăng lên và không được kiểm soát chặt chẽ như hiện nay thì đó sẽ là một thảm họa khủng khiếp đối với nhân loại vào cuối thế kỷ này.

Do hạn hán kéo dài, sản lượng ngũ cốc của Romania trong niên vụ 2020-2021 được dự báo sẽ giảm 2,6%. Ảnh: Reuters

Theo nghiên cứu của Viện Hàn lâm Khoa học quốc gia Mỹ, mức nhiệt độ cao thường thấy tại sa mạc Sahara có khả năng xuất hiện ở khoảng 20% diện tích toàn cầu, tức chiếm tới 1/3 nơi nhân loại sinh sống nếu lượng CO2 vẫn tiếp tục tăng như hiện nay.

Nhóm nghiên cứu sử dụng bộ dữ liệu lịch sử từ khoảng 6.000 năm trước để khám phá những điều kiện khí hậu mà con người đã trải qua. Nền văn minh nhân loại thích nghi rất tốt với những mảnh đất màu mỡ có sự nuôi dưỡng của nước từ các con sông. Nhưng hiếm khi chúng ta thấy các nền văn minh xuất hiện ở những nơi khô hạn và quá nóng như ở sa mạc.

Kết quả nghiên cứu còn cho thấy, con người chỉ có thể tiến hóa và phát triển trong một dải nhiệt độ hẹp. Trong đó nhiệt độ trung bình hàng năm dao động từ 11-15C. Nếu con người được sinh sống ở khu vực có nền nhiệt độ ổn định, ít biến động, năng suất trồng trọt và chăn nuôi sẽ tốt hơn rất nhiều so với khu vực có biến động nhiệt lớn, nóng bức quanh năm. Tác động nền nhiệt độ cao cũng đang lan ra cả miền nam nước Mỹ, vùng địa Trung Hải. Lúc này chỉ còn một phần diện tích ở các vùng xa xích đạo và gần Bắc cực và Nam cực trở thành nơi có thể sinh tồn.

Chuẩn bị sớm các kịch bản

Nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ sử dụng RCP8.5, một kịch bản mô tả mức phát thải carbon ở mức cực đoan nhất nhằm mô hình hóa những gì có thể xảy ra vào cuối thế kỷ này, cho thấy, các khu vực có nhiệt độ tương tự như sa mạc Sahara chiếm tới 20% diện tích trái đất, cũng là nơi sinh sống của khoảng 3 tỷ người. Và nếu không di cư tới khu vực khác, họ sẽ phải tiếp tục chung sống với nền nhiệt độ cao như sa mạc Sahara trong tương lai.

Vẫn có những yếu tố khác ảnh hưởng đến sự phát triển của con người nhưng trên hết, nhiệt độ vẫn là yếu tố quan trọng hàng đầu tác động tới sự tồn vong và phát triển của nhân loại. Đặc biệt mức nhiệt độ tăng đột biến trong 50 năm nữa sẽ trở nên khắc nghiệt hơn nhiều những gì mà con người đã từng trải qua suốt 6 ngàn năm trước.

Cảnh báo trên sẽ buộc chúng ta phải thay đổi nếu không muốn nhận lấy hậu quả cay đắng nhất. Nếu con người vẫn tiếp tục thải CO2 mà không có lộ trình cắt giảm mạnh mẽ, làn sóng di cư vào năm 2070 là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Một khi khí hậu vượt ngưỡng chịu đựng của con người, đó cũng là lúc quá trình chọn lọc tự nhiên bắt đầu và con người là những sinh vật trải qua quá trình đó. Tất nhiên mục tiêu hàng đầu hiện nay là cắt giảm khí thải nhà kính và quan trọng không kém là cần chuẩn bị từ sớm các kịch bản di cư do biến đổi khí hậu trong tương lai để tránh xảy ra biến động lớn.