1001 thắc mắc: Điều kì dị gì khiến châu chấu khoẻ như Lance Amstrong?
Được trang bị hai chân dài, chắc nịch, và được ví khỏe như Lance Amstrong, châu chấu sinh ra là để bay và nhảy. Vậy điều gì đã khiến châu chấu không bao giờ mỏi cơ khi bay nhảy?
Châu chấu phụ thuộc chủ yếu vào các cơ xương đùi nước rút cho việc nhảy nhanh và bật mình lên cao, và cũng giống con người, chúng phải thắng được lực cản.
Chúng sử dụng những bước nhảy đơn mạnh mẽ để phóng mình lên không. Năng lượng sử dụng cho việc này gần giống với quá trình nạp năng lượng cho con người khi chạy nước rút – các cơ được tiếp liệu bởi những quá trình không có ôxy (kỵ khí). Kết quả là một sự giải phóng ồ ạt năng lượng cho cơ bắp và tích luỹ axit lactic – hoá chất khiến cho cơ đau nhức.
“Cơ của châu chấu là loại cơ động vật không xương sống duy nhất có chức năng giống như cơ chạy nước rút ở người”, Scott Kirkton từ Đại học Union ở New York cho biết.
Tuy nhiên, nếu về thành tích nhảy dài thì con người còn kém xa: bước nhảy của chúng, so sánh tương đối với chiều dài cơ thể, tương đương với một người đàn ông trưởng thành trung bình vọt qua khoảng cách gần 90 mét.
Kirkton hy vọng một ngày nào đó có thể sử dụng châu chấu như là một mô hình để trả lời cho những câu hỏi y sinh học liên quan đến sự vận hành cơ. “Đây là loài côn trùng duy nhất chúng ta biết mà cơ của chúng sản sinh ra lactic khi vận động”.
Lance Edward Armstrong (sinh năm 1971) là một cựu vận động viên đua xe đạp chuyên nghiệp nổi tiếng người Mỹ. Anh từng được biết đến như một vận động viên xe đạp đã phá kỷ lục giải Tour de France khi giành chiến thắng bảy lần liên tục sau khi vượt qua bệnh ung thư tinh hoàn, nhà sáng lập và chủ tịch của Tổ chức Lance Armstrong, một tổ chức nghiên cứu và hỗ trợ cho bệnh nhân ung thư. Tháng 10 năm 2012, Lance Armstrong bị phát hiện liên quan đến vụ bê bối doping và bị tước hết mọi danh hiệu vô địch và bị cấm thi đấu môn xe đạp suốt đời.
Tại sao châu chấu hoạt động thành đàn?
Việc châu chấu thích hoạt động thành đàn có quan hệ rất lớn đến thói quen đẻ trứng. Đến mùa giao phối, châu chấu lựa chọn vị trí đẻ trứng tương đối nghiêm khắc, thích hợp nhất là môi trường có chất đất cứng, có độ ẩm tương đối và có ánh sáng mặt trời trực tiếp.
Trên những cánh đồng rộng lớn, khu vực có thể đáp ứng các tiêu chuẩn này tương đối ít, do vậy, châu chấu thường tập trung đẻ trứng hàng loạt trên một phạm vi không lớn lắm. Thêm vào đó, trong khu vực nhỏ này, chênh lệch độ ẩm là rất ít, khiến cho trứng nở đồng loạt, đến mức châu chấu non vừa chào đời đã hình thành thói quen sống cùng nhau, đi theo nhau.
Mặt khác, châu chấu phải sống theo đàn cũng là do nhu cầu về mặt sinh lý. Chúng cần nhiệt độ cơ thể tương đối cao để hoạt động. Vì vậy, việc sống thành đàn sẽ giúp chúng duy trì nhiệt độ trong cơ thể.
Tất cả những con châu chấu trong đàn đều có chung đặc điểm này. Bởi vậy, trước khi chúng kết đàn, chỉ cần vài con lượn vòng trên không trung, rất nhanh sau đó, những con khác dưới mặt đất sẽ cảm ứng và đồng loạt bay lên.
Dịch châu chấu lan tới Nam Sudan
Dịch châu chấu sa mạc tiếp tục lan rộng tại Đông Phi. Hàng tỷ côn trùng phá hoại, trong đó có những bầy rộng cỡ diện tích Moskva, đã tàn phá Etiopia, Somalia, Kenya, Djibouti, Eritrea, Tanzania, Sudan, Uganda và bắt đầu tiến vào lãnh thổ Nam Sudan, chính phủ nước này hôm 18/2 cho biết.
Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO), khoảng 2.000 con châu chấu đầu tiên đã vượt biên sang Nam Sudan từ Uganda vào thứ Hai. “Báo cáo cho thấy chúng là những con trưởng thành. Châu chấu cũng giống như con người, chúng cử một nhóm trinh sát tới trước để thăm dò xem vùng đất mới có đủ thức ăn và thuận lợi cho việc sinh sản hay không”, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Onyoti Adigo Nyikiwec nói với AFP.
Nếu không được khống chế, dịch châu chấu có thể là thảm họa đối với Nam Sudan, nơi thiên tai và xung đột kéo dài đang khiến sáu triệu người, tức 60% dân số, phải đối mặt với nạn đói nghiêm trọng. Đây là “cuộc xâm lược” châu chấu đầu tiên ở nước này trong 70 năm qua. FAO đang hướng dẫn người dân địa phương sử dụng máy phun và hóa chất để ứng phó dịch.
Sự sinh sôi nảy nở của châu chấu sa mạc được thúc đẩy bởi một trong những mùa mưa ẩm ướt nhất ở Đông Phi trong bốn thập kỷ qua. Các kiểu thời tiết thay đổi nhanh chóng và không theo quy luật do biến đổi khí hậu dẫn đến mưa lớn và lũ bất thường, khiến dịch bùng phát nghiêm trọng hơn nhiều so với dự đoán của FAO.
Các chuyên gia cảnh báo dịch có thể đạt đỉnh từ tháng 3 cho đến tháng 5, thời điểm trứng nở tạo ra lứa châu chấu thứ hai, đe dọa nhiều khu vực nông nghiệp quan trọng trong khu vực.
Châu chấu sa mạc (Schistocerca gregaria) được xem là loài phá hoại sản xuất nông nghiệp trong nhiều thế kỷ. Chúng phân bố rộng khắp châu Phi, châu Á và khu vực Trung Đông. Loài côn trùng này có thể phát triển từ 2 đến 5 lứa mỗi năm và thường sống thành từng đàn lớn.
Hiện một số quốc gia ở Tây Á và Nam Á cũng đang chứng kiến dịch hại châu chấu “xưa nay hiếm”. Nguyên nhân được xác định là do các yếu tố thời tiết thuận lợi như như lượng mưa nhiều và gió mùa kéo dài khiến châu chấu dễ sinh sôi.
Theo chuyên gia bảo vệ thực vật thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc- Zhang Zehua, khu vực biên giới giữa khu tự trị Tây Tạng (Trung Quốc) và Pakistan, Ấn Độ- Nepal được coi là nơi dễ bùng phát nạn châu chấu trong thời gian tới.
Trung Quốc dùng 10 vạn con vịt diệt châu chấu
Theo Xinhua, nhiều khu vực của Trung Quốc đang bị ảnh hưởng bởi dịch châu chấu như tỉnh Vân Nam và Tứ Xuyên, cũng như khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây. Nguyên nhân được xác định là do các yếu tố thời tiết thuận lợi như như lượng mưa nhiều và gió mùa kéo dài khiến châu chấu dễ sinh sôi.
Châu chấu sa mạc có thể gây ra mối đe dọa đối với an ninh lương thực của Trung Quốc nếu chúng không được kiểm soát tốt và di chuyển vào nội địa Trung Quốc để sinh sản.
Để xử lý cấp bách, đoàn quân’ 10 vạn con vịt chống châu chấu ở biên giới Trung Quốc đang tập trung để xử lý 400 tỷ con châu chấu có nguy cơ đến nước này.
Clip nguồn youtube.
Theo tienphong.vn
1001 thắc mắc: Vì sao dơi bay được mà không cần lông vũ?
Trong quá trình tiến hoá, dơi đã hình thành lớp da mỏng kết nối chi trước với cơ thể, hình thành một đôi cánh đặc biệt, giúp chúng bay lượn siêu giỏi trên bầu trời.
Dơi là một trong những động vật đặc biệt nhất trên thế giới. Bên cạnh việc là đại diện duy nhất biết bay của lớp Thú, loài dơi còn biết sử dụng sóng siêu âm, thay thế hoàn toàn cho đôi mắt, để định vị và săn mồi trong đêm tối. Ngoài khả năng bay lượn, dơi vẫn giữ lại hầu hết những nét đặc trưng của động vật có vú, đặc biệt là việc nuôi con non bằng sữa mẹ.
Trong khi loài chim có kỹ thuật bay phổ biến nhất ở loài động vật có xương sống, loài dơi vẫn có thể bay dễ dàng mà không cần lông vũ. Nhà nghiên cứu Thụy Điển Anders Hedenstrom và các cộng sự thuộc Trường Đại học Lund đã quyết định thử nghiệm cách bay của loài dơi nhờ một lớp màng đàn hồi trên đôi cánh. Khi quạt cánh lên phía trên, loài chim có thể tách lông vũ ở rìa cánh để không khí đi qua và giảm lực cản. Với chiếc màng đàn hồi căng ra, loài dơi không có tiện ích này.
Các nhà nghiên cứu đã đặt những con dơi Glossophaga Soricina trước một ống thổi. Với tốc độ yếu, loài dơi uốn nhẹ cánh và lợi dụng sự di chuyển của không khí để tăng sức đẩy. Các nhà nghiên cứu ghi nhận rằng, khi bay với tốc độ nhanh hơn, chúng hơi xếp cánh để giảm lực cản.
Khi cho vào ống thổi những hạt bụi, tiến sĩ Hedenstrom và các cộng sự đã tái tạo các chuyển động gió do loài dơi tạo ra khi đang bay. Mỗi chiếc cánh tạo ra một chuyển động gió xoáy và duy trì chuyển động này trong khi bay, trong khi ở loài chim, hai chuyển động gió xoáy đã nhập lại thành một nhờ đuôi chim.
Những con dơi này có khả năng bay với tốc độ lên đến hơn 160 km/h, chiếm ngôi đầu bảng cho động vật bay nhanh nhất thế giới.
Vì sao dơi bay được trong đêm?
Ở đầu dơi là một "mũi" có cơ cấu đặc biệt. Khi dơi bay, cơ cấu này phát ra một sóng âm cao tần, sóng âm này con người không nghe thấy được. Nếu có một vật gì đó thí dụ một côn trùng đang bay hay một sợi dây giăng ngang mà chạm phải sóng âm đó, lập tức sóng dội trở lại, mũi thu nhận được hồi âm rồi căn cứ vào đó để phán đoán xem phương hướng và khoảng cách, từ đó tiến tới bắt mồi, hoặc nếu không phải là con mồi mà lại là một chướng ngại vật thì dơi biết đường mà tránh.
Trong phân của loài dơi có chứa rất nhiều muối kali nitrate hay còn được gọi là diêm tiêu. Hóa chất này là thành phần chính trong nhiều loại phân bón. Đồng thời, nó cũng được sử dụng để làm thuốc nổ và ngòi nổ.
Các nhà khoa học gọi phương thức tìm vật thể căn cứ theo hồi âm của con dơi là "định vị hồi âm". Điều khiến cho con người ngạc nhiên là chúng có thể nhận được và phân biệt 250 hồi âm chỉ trong một giây.
Khả năng phân biệt hệ thống định vị hồi âm của loài dơi là rất cao. Nó có thể phân biệt chuẩn xác các tín hiệu hồi âm của các loài côn trùng, lá cây, bề mặt đất, để từ đó biết được đâu là vật cản còn đâu là con mồi.
Ngoài ra do sóng siêu âm của dơi phát ra rất mạnh cho nên chúng vẫn có thể làm việc một cách hiệu quả kể cả khi có những tác nhân gây nhiễu ở gần đó. Điều này là cho chiếc "rada sống" có khả năng săn những con mồi rất nhỏ như muỗi cực kỳ linh hoạt và chuẩn xác.
Dơi nếp mũi quạ
Loài dơi nếp mũi quạ có tên khoa học là Hipposideros armiger (Hodgson, 1835). Khác với đại đa số các loài trong họ hipposideridae nói riêng và nhóm dơi muỗi nói chung, dơi nếp mũi quạ có kích thước khổng lồ: sải cánh khoảng 0,45m, trọng lượng 37 - 51g. Đây là loài có vùng phân bố rộng, trải dài từ Nepal đến Đài Loan. Ở Việt Nam, các nhà khoa học đã ghi nhận loài này có ở Hà Tĩnh, Quảng Bình, Lâm Đồng, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai...
Dơi nếp mũi quạ là loài rất có ích, chúng là thiên địch của nhiều loài côn trùng có hại cho nông nghiệp. Theo tính toán của các nhà khoa học, một con dơi nếp mũi quạ mỗi đêm tiêu thụ một lượng côn trùng bằng 3/4 trọng lượng cơ thể nó. Một bầy dơi khoảng 50 con mỗi năm có thể tiêu diệt gần 700kg côn trùng. Ngoài ra, phân của loài dơi này chứa rất nhiều khoáng vi lượng, rất tốt để bón cho cây cảnh...
Kỷ lục siêu nhỏ
Nếu các loài thú ở Việt Nam tổ chức thi xem loài nào có kích thước nhỏ nhất thì dơi chân đệm thịt sẽ đoạt chức quán quân. Có tên như thế vì ngón và bàn chân loài dơi này mang đệm thịt dẹt, còn tên khoa học của chúng là Tylonycteris pachypus (Temminck, 1840). Chúng rất nhỏ, trọng lượng không quá 2g, sọ rất dẹp và mảnh: hộp sọ của chúng không dày quá 2,5mm, giữ kỷ lục hộp sọ nhỏ nhất trong số các loài thú Việt Nam.
Dơi chân đệm thịt có khả năng bay lượn và định vị bằng sóng siêu âm rất tốt (tần số sóng siêu âm mà loài này sử dụng vào khoảng 60kHz). Các nhà khoa học đã ghi nhận được loài dơi này ở nhiều địa phương như: Lai Châu, Lào Cai, Kon Tum, Nghệ An, Lâm Đồng, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai... Ban ngày, trong khi các loài dơi to lớn hơn phải chật vật đi tìm những hang động, tán cây hay hốc cây để treo ngược ngủ ngày, dơi chân đệm thịt nhờ kích thước nhỏ và cái sọ thuộc hàng "siêu dẹp", có thể chui vừa các khe mọt trên các ống tre nứa, lồ ô trong rừng.
Dơi chân đệm thịt thường ngủ chung thành từng nhóm nhỏ khoảng năm bảy con. Khi mặt trời vừa lặn, dơi chân đệm thịt rời bỏ ngôi nhà ống tre ấm áp để bay đi kiếm mồi. Nhờ kỹ năng bắt côn trùng cực kỳ điêu luyện, mỗi đêm một chú dơi chân đệm thịt tiêu thụ một lượng côn trùng bằng 3/4 trọng lượng cơ thể.
Loài dơi chuyên bắt cá
Mọi người thường chỉ biết tới hai loài dơi thông thường là dơi ăn côn trùng và dơi chuyên hút máu động vật được gọi là dơi Dracula (dơi Ma Cà Rồng). Nhưng sự tồn tại của những loài dơi thích ăn cá và biết bắt cá thì rất ít được biết đến.
Tại quận Phòng Sơn, Bắc Kinh, Trung Quốc, các nhà khoa học tìm thấy một hang dơi lớn ước tính có khoảng 3.000 con dơi sinh sống. Chúng được coi là loài dơi bắt cá duy nhất sống ở châu Á. Loài dơi này có móng vuốt khá lớn, cong lên như một lưỡi câu và rất sắc.
Các nhà khoa học cho rằng, tổ tiên của loài dơi ăn cá thực sự không phải đã ăn cá ngay từ đầu. Có thể chúng tiến hóa từ một loài dơi ăn côn trùng. Tổ tiên của chúng thường bắt các côn trùng sống ở mặt nước hoặc các loài côn trùng ăn sinh vật phù du. Và trong quá trình này chúng đã bắt gặp những con cá nhỏ nhảy lên khỏi mặt nước hoặc bơi lội sát mặt nước và bắt đầu chuyển đổi khẩu vị sang những con cá nhỏ có nhiều chất dinh dưỡng hơn.
CHÂU ANH (T/H)
Theo tienphong.vn
Phát hiện hổ phách loài ong nguyên thủy lâu đời nhất với phấn hoa Hàng triệu năm trước, những con ong tiến hóa từ ong bắp cày, nhưng ít ai biết được sự chuyển đổi của chúng từ côn trùng ăn thịt sang ăn phấn hoa. Hổ phách chứa loài ong lâu đời nhất trên thế giới mang lại nhiều thông tin giá trị cho nghiên cứu. Một con ong hóa thạch được tìm thấy trong hổ...