1.000 ngày chiến sự và dự báo tương lai xung đột Nga – Ukraine

Ngày 19/11 đánh dấu ngày thứ 1.000 kể từ khi cuộc xung đột toàn diện giữa Nga – Ukraine bùng phát. Đây là một giai đoạn vô cùng thử thách với mọi người dân Ukraine, buộc họ phải suy nghĩ lại về các giá trị, vượt qua nỗi sợ hãi và đoàn kết để chiến đấu.

Mỹ là đồng minh quan trọng nhất, cung cấp hỗ trợ tài chính quân sự cho Ukraine trong cuộc xung đột. Trong ảnh, Tổng thống Mỹ Joe Biden (phải) và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky trong cuộc gặp ở Washington, D.C. vào ngày 12/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

1.000 ngày vừa qua là khoảng thời gian mà mọi người dân Ukraine, bất kể tuổi tác, nghề nghiệp hay nơi cư trú, đều trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc đấu tranh trên mọi mặt của đất nước, trong một cuộc đối đầu không cân sức.

NHỮNG MẤT MÁT ĐAU THƯƠNG

Hàng nghìn sinh mạng của thường dân và binh lính đã bị chiến tranh tước đi. Mỗi cái chết là một nỗi đau và bi kịch không thể diễn tả thành lời. Cuộc chiến đã không chừa một khu vực hay khu định cư nào ở Ukraine, để lại đằng sau những đống đổ nát và nước mắt.

Vào tháng 2/2024, Tổng thống Ukraine đã công khai đề cập đến tổn thất của lực lượng bảo vệ Ukraine trong một cuộc họp báo sau Diễn đàn Ukraine 2024. Theo tuyên bố của ông, tính đến ngày 25/2, quân đội Ukraine đã mất khoảng 31.000 binh sĩ.

Trong khi đó, Phái bộ giám sát nhân quyền của Liên hợp quốc tại Ukraine đã ghi nhận tính ngày 31/8, ít nhất 11.743 dân thường thiệt mạng và 24.614 người bị thương ở Ukraine kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự. Các quan chức Liên hợp quốc và Ukraine cho biết con số thực tế có thể cao hơn nhiều, do khó khăn trong việc xác minh số người chết và bị thương.

Vào tháng 9/2024, tạp chí Wall Street Journal của Mỹ công bố một báo cáo nêu rằng số thương vong của quân đội Ukraine đã lên tới 80.000 người, với 400.000 người khác bị thương.

Tuy nhiên, Ukraine và cả Nga đều không tiết lộ đầy đủ dữ liệu về tổn thất của họ, một phần vì lý do an ninh.

Nếu không đối mặt với cái chết thì hàng triệu thường dân Ukraine cũng phải trải qua một hành trình khó khăn. Chỉ tính riêng từ tháng 8/2024, hơn 170.000 người đã buộc phải rời bỏ nhà cửa ở miền Đông Ukraine do giao tranh. Một số người trong số họ đã tìm thấy sự an toàn ở các khu vực khác của Ukraine, nơi gần 4 triệu người di dời trong nước đang sinh sống, trong khi những người khác gia nhập con số 6,7 triệu người tị nạn Ukraine đã tìm được nơi trú ẩn ở nước ngoài.

Kể từ đầu năm 2024, gần 400.000 người Ukraine đã vượt biên giới vào EU để tìm kiếm sự an toàn. Những con số này không chỉ là số liệu thống kê; đằng sau chúng là số phận, câu chuyện và ước mơ của những người đã buộc phải rời bỏ quê hương. Hiện tại, chỉ còn khoảng 25-27 triệu người sống ở khu vực do Ukraine đang kiểm soát.

PHÁ HỦY CƠ SỞ HẠ TẦNG

Hệ thống các cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine là mục tiêu thường xuyên của quân đội Nga, bao gồm cả trường học, bệnh viện, tòa nhà dân cư và nhà máy điện. Mùa đông năm 2022-2023 đã trở nên đặc biệt khó khăn do những đợt tấn công dữ dội vào hệ thống năng lượng.

Năm 2023, ngành năng lượng của Ukraine đã chịu tổn thất đáng kể do các cuộc tấn công có chủ đích của Nga. Tổng cộng có 271 cuộc tấn công vào các cơ sở phát điện, dẫn đến sự phá hủy và thiệt hại trên diện rộng. Theo Thủ tướng Denys Shmyhal, không có một nhà máy nhiệt điện hay thủy điện nào ở Ukraine không bị pháo kích trong mùa đông. Một số khu định cư đã không có điện và nước trong nhiều ngày.

Trong suốt hơn 3 năm xung đột, quy mô thiệt hại đã quá lớn đến mức không thể khôi phục toàn bộ công suất của hệ thống năng lượng trước khi bắt đầu mùa sưởi mới.

Ukraine tiếp tục chịu tổn thất đáng kể trong ngành năng lượng vào năm 2024, với khoảng 65% công suất phát điện bị phá hủy do các cuộc pháo kích dữ dội của Nga. Mối đe dọa vẫn ở mức cao khi các cuộc tấn công vẫn tiếp diễn, làm phức tạp thêm các nỗ lực khôi phục hệ thống năng lượng và đảm bảo sự ổn định khi những tháng lạnh hơn bắt đầu. Ngay cả khi không có thêm thiệt hại nào xảy ra, các chuyên gia dự đoán rằng trong thời tiết băng giá nghiêm trọng, các hộ gia đình ở Ukraine có thể phải đối mặt với tình trạng mất điện kéo dài ít nhất 4 giờ mỗi ngày.

TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG

Cuộc chiến đã gây ra thiệt hại to lớn về môi trường cho Ukraine, với những hậu quả lâu dài, và nhiều hậu quả khó có thể đánh giá đầy đủ. Do các hành động quân sự, hàng nghìn hecta diện tích tự nhiên đã bị biến thành những cánh rừng và cánh đồng bị thiêu rụi. Sự tàn phá này không chỉ phá hủy môi trường sống của động vật hoang dã mà còn làm tăng nồng độ CO2 trong khí quyển. Mìn rải rác trên khắp các cánh đồng, khu rừng và sông ngòi đã biến những khu vực rộng lớn thành vùng thảm họa, khiến chúng trở nên nguy hiểm đối với con người và môi trường.

Ukraine hiện là quốc gia có nhiều mìn nhất thế giới. Theo Bộ Nội vụ Ukraine, tính đến ngày 1/7/2024, hơn 144.000 km2 của Ukraine được coi là có khả năng nguy hiểm do còn sót lại các vật liệu gây nổ

Thế giới đã chứng kiến ​​một thảm họa sinh thái và công nghệ thực sự vào đêm ngày 6/6/2023, khi lực lượng Nga bị Kiev cáo buộc kích nổ phòng máy của Nhà máy thủy điện Kakhovka từ bên trong, phá hủy hoàn toàn cơ sở này. Theo công ty quản lý Ukrhydroenergo, nhà máy này không thể sửa chữa được do mức độ thiệt hại quá lớn. Hành động này đã gây ra thiệt hại gần 14 tỷ USD cho Ukraine, theo báo cáo của cổng thông tin điện tử Liên hợp quốc về Ukraine.

Cuộc tấn công trên không chỉ gây ra thiệt hại đáng kể cho cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine mà còn dẫn đến tình trạng ngập lụt hàng chục khu định cư, gây nguy hiểm cho dân thường. Việc phá hủy đập gây ra hậu quả nghiêm trọng cho môi trường, bao gồm sự tàn phá của các hệ sinh thái, mất mát không thể phục hồi của các loài đặc hữu và quét sạch các mảnh vỡ và chất thải vào Biển Đen.

NHỮNG CHIẾN DỊCH ĐÁNG CHÚ Ý

Quân đội Ukraine đã khiến thế giới bất ngờ khi đã đẩy lùi cuộc tấn công của Nga vào Kiev ở giai đoạn đầu xung đột, giành lại vùng Kharkiv, Kherson và nhiều khu định cư khác.

Trận chiến giành Kiev kéo dài đến khoảng tháng 4/2022. Quân đội Nga đã phát động một cuộc tấn công vào thủ đô từ nhiều hướng, bao gồm qua Irpin, Vorzel và Bucha, với mục đích nhanh chóng đột phá vào trung tâm Kiev và chiếm giữ các tòa nhà chính phủ. Lực lượng vũ trang Ukraine và lực lượng phòng thủ đã chứng minh được khả năng phục hồi và quyết tâm, ngăn chặn các kế hoạch đó.

Cuộc tấn công chiến lược Kharkov có thể được coi là một trong những sự kiện quan trọng và nổi bật nhất trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine. Nhờ vào kỹ năng chiến lược và các hành động quân sự chính xác, lực lượng Ukraine đã đánh lừa kẻ thù, tạo ra ấn tượng rằng cuộc tấn công sẽ diễn ra theo một hướng khác. Cuộc điều động này cho phép quân đội Ukraine không chỉ giành được lợi thế chiến lược mà còn đánh bại các đơn vị Nga mất tinh thần, phải rút lui qua biên giới.

Vào tháng 9/2022, Lực lượng Phòng vệ Ukraine đã giành lại các khu định cư quan trọng, bao gồm Bohorodichne và Sviatohirsk ở phía Bắc vùng Donetsk. Kết quả của chiến dịch này là hơn 300 ngôi làng và thị trấn đã được giải phóng và 3.800 km2 lãnh thổ trở lại quyền kiểm soát của Kiev. Chiến thắng này là một bước tiến quan trọng củng cố các vị trí của Ukraine ở phía Đông đất nước.

Chiến dịch giải phóng bờ phải của vùng Kherson là cột mốc quan trọng tiếp theo trong cuộc đấu tranh của Ukraine. Quân đội Nga đã củng cố vị trí của họ ở khu vực này trong nhiều tháng, bao gồm cả việc tạo ra các công sự kiên cố: hầm trú ẩn bê tông, chiến hào và các điểm hỏa lực được tổ chức tốt. Tuy nhiên, nhờ vào kỹ năng của các chỉ huy Ukraine và các cuộc điều động chiến thuật được lên kế hoạch kỹ lưỡng, Lực lượng vũ trang Ukraine đã có thể tiến hành một loạt các hoạt động hiệu quả. Vào ngày 11/11/2022, Kherson đã được giải phóng.

Đặc biệt cuộc tấn công vào tỉnh Kursk đã trở thành một trong những chiến dịch quan trọng nhất trong cuộc xung đột. Chiến dịch bắt đầu vào khoảng ngày 6/8/2022, khi Nga tuyên bố rằng lực lượng Ukraine đã vượt qua biên giới và tiến vào khu vực Kursk. Tuy nhiên, “cuộc đột phá” này không phải là điểm cuối; các đơn vị Ukraine tiếp tục tiến sâu hơn vào lãnh thổ và chiếm giữ các vị trí ở đó.

Đến cuối tháng 8, Ukraine đã 100 khu định cư, bao phủ khoảng 1.294 km2 lãnh thổ và bắt giữ gần 600 binh lính Nga. Tuy nhiên, chiến dịch này đã không thành công kéo giãn lực lượng Nga khỏi miền Đông Ukraine, để giảm áp lực cho phòng tuyến Ukraine tại đây. Nga tiếp tục giành những bước tiến chậm nhưng chắc ở vùng Donetsk của Ukraine, và hiện đang gây áp lực nặng nề lên các tuyến phòng thủ của Kiev.

TƯƠNG LAI SẼ RA SAO VỚI UKRAINE?

Ước mơ lớn nhất của tất cả người dân Ukraine là chiến thắng trong cuộc chiến và đưa tất cả quân nhân và thường dân trở về cuộc sống bình yên.

Các chuyên gia cho rằng cuộc chiến ở Ukraine có khả năng sẽ tiếp tục đến năm 2025. Trong những tháng tới, cường độ các cuộc tấn công của Nga ở Donbass dự kiến ​​sẽ giảm, mặc dù điều này không có nghĩa là chấm dứt chiến sự. Tùy thuộc vào diễn biến, một số kịch bản có thể diễn ra. Trong quá trình đó, những thay đổi chính trị có thể tác động đến tiến trình của cuộc chiến. Chẳng hạn như các cuộc thảo luận về các cuộc đàm phán tiềm năng với Nga đang được đưa ra, vì tình hình chính trị quốc tế cũng sẽ đóng một vai trò quan trọng.

Trong những tháng gần đây, không gian thông tin tràn ngập các kịch bản có thể xảy ra cho sự phát triển của cuộc chiến liên quan đến cuộc bầu cử tổng thống mới ở Mỹ. Ông Donald Trump đã nhiều lần nhấn mạnh rằng ông có thể chấm dứt chiến tranh ở Ukraine “trong một ngày”. Một số chuyên gia cho rằng ông Trump có thể khởi xướng một hiệp ước hòa bình giữa Ukraine và Nga. Theo Mark Voyger, cựu Cố vấn đặc biệt về các vấn đề Nga và Á-Âu của Tổng tư lệnh Quân đội Mỹ tại Châu Âu, một thỏa thuận như vậy có thể đạt được bằng cách tăng cường áp lực lên Kiev.

Có nhiều quan điểm khác nhau về kết quả tiềm tàng của cuộc chiến. Nhà phân tích quân sự và chính trị từ nhóm “Kháng chiến thông tin”, Oleksandr Kovalenko, đã gợi ý rằng Tổng thống Putin khó có thể đồng ý với đề xuất của ông Trump về việc đóng băng xung đột ở vị trí tiền tuyến hiện tại. Nguyên nhân là do Nga tuyên bố chủ quyền đối với cả các vùng lãnh thổ vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine và một kế hoạch như vậy có thể gây ra sự chỉ trích nội bộ trong nước Nga.

Ông Kovalenko lập luận rằng trong trường hợp đó, ông Trump sẽ buộc phải tăng nguồn cung cấp vũ khí cho Ukraine, thậm chí có khả năng còn nhiều hơn cả thời chính quyền Biden. Điều này làm nổi bật động lực địa chính trị phức tạp đang diễn ra và vai trò ngày càng phát triển của các tác nhân quốc tế trong việc định hình tương lai của cuộc xung đột.