10 nghề gắn với biển nuôi sống cả gia đình ngư dân

Nghề cào ngao, bắt cáy, đãi dắt, đậ.p hàu, câu mực, vớt sứa, phơi muối, xay chả, đán.h bắt và nuôi trồng thủy sản… vất vả nhưng mang lại cuộc sống ấm no cho dân biển.

Ngoài khơi có hơn 2.000 loài cá, nhưng ở vùng biển Việt Nam, chỉ có khoảng 130 loài có giá trị thương mại, 30 loại thường xuyên được đán.h bắt. Khai thác thủy hải sản là nghề truyền thống bao đời nay, mang lại thu nhập lớn cho dân miền biển.

Theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản năm 2016, sản lượng thuỷ sản ước đạt 6,7 triệu tấn, trong đó thủy sản khai thác biển chiếm 45% (2,9 triệu tấn), còn lại là thủy sản nuôi trồng. Hơn 7 tỷ USD thủy sản được Việt Nam xuất khẩu ra thế giới, trong đó Mỹ và Nhật Bản là 2 thị trường khó tính và nhập khẩu nhiều nhất (chiếm 30%).

Nhiều thanh niên trai tráng lớn lên nối nghề ông cha, theo tàu ra khơi, có khi cả tháng mới trở về. Thuyền nhỏ đán.h bắt gần bờ, thuyền lớn đi xa hơn, nghe ngóng thời tiết và săn tìm những đàn cá lớn.

Tôm cá vùng biển Việt Nam thường sống phân tán, ít kết đàn, nếu có kết đàn thì kích thước đàn cũng không lớn. Nếu giăng lưới được mẻ hàng trăm tấn, đặc biệt là ngừ đại dương (giá khoảng 130.000 đồng mỗi kg tại bến), cá thu (900.000 đồng mỗi kg), cá bè xước (60.000 đồng mỗi kg)… thì coi như trúng độc đắc. Song cũng không ít hôm biển động, vài trăm kg cá nục, cá hố… cũng chưa đạt.

Tàu cập bến, cá ngừ có thể xẻ thịt ngay tại chỗ cho thương lái, hoặc chuyển đến các công ty thu mua và chế biến hải sản địa phương.

Nghề đán.h bắt cá cũng mang lại công ăn việc làm và thu nhập ổn định cho phụ nữ ở nhà. Họ bốc vác thuê, mua đi bán lại, hoặc đưa về xưởng chế biến cá một nắng, tôm đông lạnh, chả giá gia truyền… của gia đình.

Không có tàu lớn, nhiều ngư dân đi te (bắt tôm cá nhỏ) ven biển bằng các dụng cụ thô sơ. Sáng sớm thủy triều rút là thời điểm đi te lý tưởng nhất. Những người đàn ông vạm vỡ đi trên chiếc cà kheo cao hơn 1m giữa cơn sóng biển, thành thục bủa lưới bắt cá tôm… Những chỗ biển sâu quá đầu người, chỉ có đi cà kheo mới kéo được lưới lên. Ảnh: Hải Kều

Ngoài đán.h bắt cá, dân biển còn mưu sinh bằng nghề câu mực, cào ngao, đãi dắt, đậ.p hà… ngay ven biển. Mùa nào thức ấy, từ tháng chạp đến tháng 3 là mùa vớt sứa, từ tháng 3 đến hết tháng 6 câu mực kết hợp đán.h lưới cá đục, sang tháng 7 lại là mùa lưới ghẹ, đãi dắt, đậ.p hà…

Mực Quảng Ninh vẫn được người sành ăn đán.h giá là ngon nhất. Cô Tô, Vân Đồn nổi tiếng với mực mai, mực lá thân to, đem phơi thành món mực khô đặc sản. Vùng biển Quảng Yên có món mực sim, thân tròn đen như quả sim chín, tuy nhỏ nhưng ngon ngọt hiếm nơi sánh bằng. Trà Cổ thì có mực ống, con to, thịt giòn.

Dân câu mực thường chọn hôm biển lặng, đêm hôm đi thuyền thúng ra biển, giăng đèn dụ mực căn câu. Mực không chỉ bán tươi, mà còn phơi một nắng rồi cấp đông, hoặc phơi khô hẳn để phân phối đi các nơi khác.

Tháng chạp, sứa bắt đầu vào mùa sinh sản. Nghề vớt sứa còn được dân biển gọi là nghề “vớt vàng trắng” trên biển. Công việc vất vả nhưng thu nhập cao gấp nhiều lần đán.h bắt cá, bởi những năm gần đây, thị trường trong và ngoài nước chuộng mua sứa để chế biến thực phẩm.

Sứa tươi sống tại các bến tàu có giá khoảng 10-20 nghìn đồng mỗi kg, phần chân tua rua thường có giá cao hơn phần thân gấp nhiều lần. Chị em phụ nữ thường muối chua bán với giá cao gấp 4-6 lần hoặc sơ chế bán cho các công ty xuất khẩu thủy sản.

Ở Quảng Nam, Quảng Bình, mùa ruốc biển thường bắt đầu từ tháng 3 đến tháng 9 Âm lịch. Miền Bắc còn gọi con ruốc là “tép biển”; các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh gọi là “moi”. Một kg ruốc tươi tại bến giá có lúc lên đến 80.000 đồng, mang lại thu nhập hàng triệu đồng mỗi ngày cho ngư dân. Ảnh: Nguyễn Đông

Ngoài bán ruốc tươi, nhiều cơ sở chế biến truyền thống còn tận dụng những bãi đất trống để phơi ruốc làm mắm. Thịt chưng mắm ruốc chắc chắn sẽ không ngon nếu thiếu thứ gia vị này. Ảnh: Nguyễn Đông

Mùa ruốc từ tháng 3 đến tháng 8 Âm lịch trùng với vụ cáy biển. Người dân dùng mồi làm từ vỏ ốc, cám gạo trộn với nước cá ngâm để dụ cáy bò khỏi hang lỗ tìm thức ăn mỗi khi thuỷ triều xuống. Với giá cáy sống 70- 90 nghìn đồng một kg, mỗi mùa cáy có thể cho thu nhập hơn 100 triệu đồng.

Nghề muối khá lâu đời, có truyền thống từ hàng trăm năm qua. Những người làm muối thường có làn da đen sạm, nên được gọi là “diêm dân”. Mặc dù cho thu nhập thấp, lại vất vả, song nhiều hộ gia đình vẫn gắn bó với nghề. Ảnh ruộng muối Ninh Hòa, Khánh Hòa: Trịnh Việt Hùng

Song song với khai thác biển, ngư dân còn vượt khó làm giàu bằng nghề nuôi trồng thủy sản. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê năm 2016, cả nước có 713.000 hộ làm thuỷ sản. Trong đó, đồng bằng sông Cửu Long (Khánh Hòa, Cà Mau, Kiên Giang…) là vùng trọng điểm nuôi trồng thủy sản, chiếm hơn một nửa số hộ thủy sản cả nước.

Sản lượng thủy sản nuôi trồng năm 2016 ước đạt 3,6 triệu tấn (tăng 2,6% so với năm trước), trong đó cá đạt 2,6 triệu tấn, tôm đạt 649 nghìn tấn.

Các loại thủy sản cho giá trị kinh tế cao phải kể đến gồm cá tra với diện tích nuôi hơn 5.100 nghìn ha, tôm sú 571 nghìn ha, tôm thẻ chân trắng 102 nghìn ha…

Ngoài các đầm nước ngọt, người dân còn phát triển nuôi cá lồng trên sống, thả bè nuôi tôm hùm trên biển… Các nghề truyền thống mang lại cuộc sống ấm no cho dân biển, song cũng có những năm mất trắng do thiên tai, đất xâm nhập mặn, sự cố ô nhiễm môi trường biển…

An San

Ảnh: Thành Nguyễn

Theo VNE