10 cơn địa chấn rung chuyển kinh tế toàn cầu năm 2025

Năm 2025 không dành cho nhà đầu tư yếu tim. Từ cú sập 600 tỷ USD của Big Tech đến sự trỗi dậy của vàng, bạc, thị trường đã phá vỡ mọi quy luật cũ.

Chỉ còn vài ngày nữa, năm 2025 sẽ khép lại. Nếu được chọn một từ khóa để mô tả thị trường tài chính toàn cầu trong 12 tháng qua, đó chắc chắn là sự “đổ vỡ của những niềm tin”.

Năm qua, giới đầu tư không chỉ chứng kiến những con số nhảy múa, mà còn tận mắt thấy những nguyên lý tưởng chừng bất di bất dịch bị xô đổ. Một đế chế công nghệ có thể mất đi giá trị bằng cả GDP một quốc gia chỉ trong một phiên giao dịch, đồng bạc xanh (USD) trải qua cơn suy yếu tồi tệ nhất nửa thế kỷ và vàng – tài sản của người già – bỗng nhiên “nổi loạn” với sức tăng điên rồ.

Dưới đây là hồ sơ về 10 sự kiện chấn động nhất năm 2025. Đây không chỉ là những biến động về giá, mà là những lát cắt cho thấy dòng tiền thông minh đang tuyệt vọng tìm kiếm điểm tựa mới khi các câu chuyện dẫn dắt cũ đã sụp đổ.

2025 là một năm đầy biến động của thị trường tài chính toàn cầu (Ảnh: Seeking Alpha).

Cú sốc DeepSeek : Khi “bong bóng” niềm tin AI phát nổ

Sự kiện mở màn cho chuỗi ngày sóng gió của năm 2025 không đến từ vĩ mô, mà đến từ chính “trái tim” của cơn sốt công nghệ: NVIDIA.

Ngày 27/1 trở thành “ngày thứ hai đen tối” của giới công nghệ khi DeepSeek ra mắt mô hình AI mới. Thị trường lập tức rơi vào hoảng loạn với nỗi sợ: Nếu các mô hình AI giá rẻ, hiệu suất cao như DeepSeek trở nên phổ biến, thì “hào lũy công nghệ” trị giá hàng trăm tỷ USD của các ông lớn sẽ trở nên vô nghĩa.

Hệ quả là một cuộc bán tháo lịch sử. Cổ phiếu NVIDIA lao dốc 17%, cuốn phăng gần 600 tỷ USD vốn hóa chỉ trong một ngày. Đây là kỷ lục mất giá lớn nhất lịch sử chứng khoán Mỹ. Cú sập này kích hoạt hiệu ứng domino: chỉ số bán dẫn giảm 9%, Broadcom và TSMC lần lượt mất 17% và 13%. Thậm chí, vàng cũng bị vạ lây khi nhà đầu tư phải bán tháo kim loại quý để bù lỗ cho chứng khoán.

Dù sau đó NVIDIA đã có màn hồi sinh thần kỳ, cán mốc vốn hóa 5.000 tỷ USD vào tháng 10, nhưng vết sẹo ngày 27/1 đã thay đổi vĩnh viễn tư duy đầu tư. Từ chỗ mua bằng mọi giá, dòng tiền bắt đầu đặt câu hỏi gay gắt về tính hiệu quả và khả năng sinh lời thực tế của các khoản đầu tư AI khổng lồ.

“Boomerang thuế quan”: 7 ngày đi tàu lượn của chứng khoán Mỹ

Tháng 4, Tổng thống Trump đã dạy cho phố Wall một bài học nhớ đời về “ nghệ thuật đàm phán ”.

Ngày 2/4, sắc lệnh áp thuế có đi có lại được ký, kích hoạt nỗi ám ảnh chiến tranh thương mại toàn diện. S&P 500 phản ứng dữ dội, lao dốc hơn 10% chỉ trong hai ngày, làm bốc hơi 5.000 tỷ USD vốn hóa. Tâm lý thị trường rơi thẳng xuống vực thẳm, tương đương với những thời khắc đen tối nhất như đại dịch hay khủng hoảng tài chính.

Nhưng kịch bản quay xe diễn ra ngay sau đó đúng một tuần. Ngày 9/4, ông Trump tuyên bố tạm hoãn áp thuế 90 ngày. Thị trường lập tức vẽ nên mô hình chữ V kinh điển: S&P 500 tăng vọt 5,7% trong tuần, mức tăng mạnh nhất kể từ năm 2020.

Giới đầu tư nhận ra rằng, những đe dọa thuế quan thực chất là đòn bẩy chiến thuật “gây áp lực tối đa” của ông Trump. Bài học được rút ra: Đừng hoảng loạn bán tháo, bởi tin xấu hôm nay có thể là bước đệm cho một thỏa thuận vào ngày mai.

Ngày 2/4, tổng thống Trump ký sắc lệnh áp thuế “có đi có lại” đối với các đối tác thương mại lớn (Ảnh: Cosmo Sourcing).

Dầu mỏ và sự thất bại của “phần bù chiến sự”

Nếu như trước đây, tiếng súng ở Trung Đông đồng nghĩa với giá dầu dựng đứng, thì năm 2025 đã chứng minh điều ngược lại.

Tháng 6, khi tên lửa bay qua lại giữa Israel và Iran, giá dầu Brent đã bật tăng 10% lên 78 USD/thùng vì nỗi sợ gián đoạn eo biển Hormuz. Nhưng “phần bù hoảng loạn” này chỉ tồn tại được vài ngày. Thực tế phũ phàng lộ diện: Nguồn cung không hề bị đứt gãy, và thế giới đang ngập trong dầu dư thừa.

Chỉ 10 ngày sau đỉnh điểm xung đột, giá dầu sập 12%, rơi về vùng 62 USD. Thị trường dầu mỏ năm 2025 đã xác nhận một thực tế đắng cay: Địa chính trị chỉ là yếu tố gây nhiễu, còn dư cung mang tính cấu trúc mới là kẻ quyết định cuộc chơi. Các dự báo cho năm 2026 đang trở nên u ám hơn bao giờ hết, với viễn cảnh giá dầu có thể rơi về vùng 30 USD nếu OPEC không có động thái quyết liệt.

Cú sập 21% của giá đồng: Cái chết của sự khôn lỏi

Cuối tháng 7, sàn COMEX (New York) chứng kiến một vụ “tàn sát” vị thế mua kinh hoàng đối với kim loại đồng. Nguyên nhân đến từ việc giới đầu cơ cố gắng “đi trước đón đầu” chính sách nhưng thất bại.

Giới giao dịch toàn cầu đã ồ ạt chuyển đồng sang Mỹ để né đòn thuế quan sắp tới, tạo ra lượng vị thế mua khổng lồ. Tuy nhiên, ngày 30/7, Nhà Trắng bất ngờ công bố danh sách miễn thuế cho đồng cathode và phế liệu – đi ngược lại hoàn toàn dự đoán về việc áp thuế toàn diện.

Logic đầu cơ sụp đổ tức thì. Giá đồng lao dốc 21% chỉ trong một phiên ngày 31/7. Bài học ở đây cực kỳ đắt giá: Trên thị trường tài chính, “tin xấu một nửa” (miễn thuế một phần) đôi khi còn nguy hiểm hơn tin xấu hoàn toàn, nhất là khi đám đông đang đứng chung một phía của con thuyền.

Dù Goldman Sachs vẫn lạc quan về giá đồng trong năm 2026 do thiếu hụt nguồn cung, nhưng cú sập tháng 7 vẫn là lời cảnh tỉnh cho những ai dám “cầm đèn chạy trước ô tô” chính sách.

Oracle và nghi vấn “giao dịch vòng tròn” trong giới AI

Tháng 9, Oracle khiến cả thế giới trầm trồ với thỏa thuận 300 tỷ USD cung cấp năng lực tính toán cho OpenAI. Cổ phiếu Oracle tăng 40% chỉ trong một ngày, đưa nhà sáng lập Larry Ellison lên vị trí người giàu nhất hành tinh trong chốc lát.

TIN LIÊN QUAN

Tín hiệu mới khiến thị trường tài chính toàn cầu chao đảo

Tuy nhiên, sự hưng phấn nhanh chóng nhường chỗ cho sự nghi ngờ. Giới phân tích bắt đầu soi xét mô hình “giao dịch vòng tròn”: Các ông lớn công nghệ mua dịch vụ của nhau, ghi nhận doanh thu cho nhau, tạo ra một hệ sinh thái tăng trưởng khép kín nhưng thiếu dòng tiền thực từ bên ngoài.

Khi các báo cáo tài chính sau đó không chứng minh được lợi nhuận thực tế tương xứng, cổ phiếu Oracle đã rơi tự do, mất 45% giá trị từ đỉnh. Đây là minh chứng rõ nhất cho việc thị trường năm 2025 đã trở nên khắt khe hơn: Không còn những tấm séc khống cho những lời hứa hẹn, con số lợi nhuận phải được đặt lên bàn cân.

Vàng giá 4.000 USD: Thước đo của sự bất an

Năm 2025, vàng không còn là kim loại để làm trang sức, nó trở thành lá phiếu bất tín nhiệm đối với tiền tệ pháp định.

Ngày 8/10, lịch sử được viết lại khi giá vàng phá vỡ mọi kháng cự, vượt mốc 4.000 USD/ounce với mức tăng 3,5% trong ngày. Động lực không chỉ là chiến tranh hay lạm phát, mà là nỗi lo sợ về nợ công mất kiểm soát của Mỹ và sự suy yếu của các thể chế tài chính.

Nhưng cuộc chơi nào cũng có lúc tàn canh. Chỉ 13 ngày sau đỉnh cao chói lọi, vàng sập 6,3% trong một phiên do áp lực chốt lời kỹ thuật. Biến động cực đoan này cho thấy vàng hiện tại vừa là hầm trú ẩn, vừa là một tài sản đầu cơ rủi ro cao.

Hướng tới 2026, khi các ngân hàng trung ương vẫn miệt mài mua vàng để “phi USD hóa”, ánh lấp lánh của kim loại này vẫn chưa có dấu hiệu tắt, bất chấp những rung lắc ngắn hạn.

Năm 2025, vàng đã rũ bỏ hình ảnh một tài sản phòng thủ thụ động để trở thành “thước đo nỗi sợ hãi” của thế giới (Ảnh: ET).

Bạc – “ngựa ô” tăng 150% và những cú rơi thót tim

Nếu vàng là vua, thì bạc chính là “kỵ sĩ điên” của năm 2025. Với mức tăng trưởng lên tới 150%, bạc vượt mặt mọi tài sản khác nhờ sự cộng hưởng của nhu cầu công nghiệp và sự thiếu hụt nguồn cung trầm trọng.

Tuy nhiên, hành trình của bạc không dành cho người yếu bóng vía. Nhà đầu tư đã phải trải qua những cú sập giá chớp nhoáng giảm tới 7% chỉ trong vài giờ vào tháng 4 và tháng 10.

Nhưng sau tất cả, bạc vẫn kết thúc năm ở vùng giá cao (khoảng 72 USD), xác lập vị thế là cơ hội đầu tư hấp dẫn nhất nhờ tính chất “bất đối xứng”: rủi ro giảm có giới hạn nhờ nhu cầu thực, nhưng tiềm năng tăng giá vẫn còn thênh thang.

Đồng USD: Vết nứt trên vương miện bá quyền

Năm 2025 có thể được xem là năm buồn nhất của đồng bạc xanh trong hơn nửa thế kỷ qua. Chỉ số USD Index (DXY) đã giảm khoảng 12,5%, liên tục phá đáy.

Nguyên nhân đến từ “cơn bão hoàn hảo”: Chính sách thuế quan thất thường làm xói mòn niềm tin thương mại, nợ công Mỹ phình to và việc Fed liên tục cắt giảm lãi suất. Câu hỏi lớn nhất bao trùm thị trường: Liệu Mỹ còn là nơi trú ẩn an toàn nhất thế giới?

Sự suy yếu của USD không chỉ là câu chuyện tỷ giá, mà là tín hiệu của một cuộc tái định giá trật tự tiền tệ toàn cầu, nơi vị thế độc tôn của đồng tiền này đang bị thách thức nghiêm trọng.

Chứng khoán Trung Quốc: Tái chiếm mốc 4.000 điểm sau 10 năm

Trong khi thế giới chao đảo, thị trường chứng khoán Trung Quốc (A-share) lại âm thầm thực hiện cuộc lội ngược dòng ngoạn mục. Bất chấp những đe dọa thuế quan 100% từ Mỹ hay các cú sập ngắn hạn, chỉ số Shanghai Composite đã lầm lũi đi lên và vượt mốc 4.000 điểm vào ngày 28/10.

Động lực đến từ sự chuyển dịch trong tư duy dòng vốn nội địa: Khi lãi suất thấp và bất động sản đóng băng, tiền tiết kiệm của người dân ồ ạt chảy vào chứng khoán, tìm kiếm cơ hội ở các nhóm ngành tự chủ công nghệ và cổ tức cao. A-share năm 2025 đã chứng minh khả năng “miễn dịch” tốt hơn với các cú sốc bên ngoài, dần vận động theo logic nội tại của nền kinh tế tỷ dân.

Nghịch lý đồng yên: Tăng lãi suất vẫn mất giá

Sự kiện cuối cùng, và cũng là một trong những bí ẩn lớn nhất năm 2025, thuộc về đồng Yên Nhật.

Theo sách giáo khoa kinh tế, khi Ngân hàng Trung ương (BoJ) tăng lãi suất, đồng tiền phải mạnh lên. Nhưng thực tế năm 2025 đã “xé sách”: BoJ tăng lãi suất 2 lần, nhưng đồng Yên vẫn mất giá tới 12% so với USD.

Nguyên nhân sâu xa nằm ở sự mất niềm tin vào sức khỏe tài khóa của Nhật Bản. Nhà đầu tư lo ngại rằng việc tăng lãi suất chỉ làm trầm trọng thêm gánh nặng nợ công khổng lồ của nước này. Đây là bài học điển hình về thống trị tài khóa – khi nợ chính phủ quá lớn, công cụ lãi suất trở nên vô hiệu hóa. Đồng Yên kẹt trong vòng luẩn quẩn mà chưa thấy lối ra.

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đã tăng lãi suất 2 lần trong năm, nhưng đồng yên thay vì tăng giá lại mất thêm 12% giá trị so với USD (Minh họa: Scan X).

Nhìn lại năm 2025, chúng ta thấy rõ rằng rủi ro lớn nhất không đến từ những điều chúng ta không biết, mà đến từ những điều chúng ta tin là chắc chắn nhưng lại sai lầm.

Năm 2026 đang đến gần, mang theo những biến số mới: Liệu AI có thực sự sinh lời? Giá dầu sẽ đi về đâu trong kỷ nguyên năng lượng mới? Và liệu đồng USD có lấy lại được phong độ?

Trong một thế giới mà ranh giới giữa “câu chuyện” và “thực tế” ngày càng mỏng manh, chiến thắng sẽ không dành cho kẻ chạy theo đám đông, mà thuộc về những người đủ tỉnh táo để nhìn thấy những vết nứt ngay trong sự hưng phấn tột cùng.