1 năm bùng phát lửa đạn Trung Đông
Sau 1 năm kể từ khi lực lượng Hamas ( Palestine) bất ngờ tấ.n côn.g Israel vào ngày 7.10.2023, xung đột ở Trung Đông chưa bùng nổ thành chiến tranh toàn diện, nhưng vẫn liên tục leo thang và gây nhiều bất ổn không chỉ ở khu vực này.
Phá vỡ nhiều giới hạn
Trong chưa đầy 6 tháng qua, Iran đã 2 lần tấ.n côn.g trực tiếp vào lãnh thổ Israel (vào đêm 13.4 và đêm 1.10). Đây là điều chưa từng xảy ra dù hai bên từng có không ít căng thẳng cũng như suốt nhiều năm Israel giao tranh quyết liệt với các lực lượng thân Iran.
Dải Gaza bị tàn phá nặng nề sau 1 năm bùng nổ xung đột. ẢNH: REUTERS
Cũng từ việc Iran phóng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) tấ.n côn.g Israel vào đêm 13 rạng sáng 14.4 đã cho thấy chiến sự khu vực đang khiến nhiều nước liên đới. Trong cuộc tấ.n côn.g vừa nêu, thông qua mạng lưới dày đặc mà Mỹ đã thiết lập, nước này cùng đồng minh đã hỗ trợ tích cực cho Israel để đán.h chặn tên lửa và UAV của Iran.
Cụ thể, các hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao (THAAD) và phòng thủ tên lửa tầm xa Patriot đã được triển khai ở Iraq, Kuwait, UAE, Qatar, Ả Rập Xê Út, Jordan và tại căn cứ bí mật mang mã 512 mà Mỹ đặt ở Israel. Các tàu chiến Mỹ ở khu vực, mạng lưới phòng thủ tên lửa trên cùng các chiến đấu cơ Mỹ đồn trú ở Kuwait, Jordan, UAE, Qatar và Ả Rập Xê Út phối hợp thành một mái vòm phòng thủ bao trùm Israel (và các căn cứ khu vực của chính Mỹ với các nước). Anh cũng gắn bó mật thiết với mạng lưới này, hay Bahrain đã mua tên lửa Patriot để trở thành một phần của mạng lưới. Chính vì thế, nếu cộng thêm các bên trực tiếp can dự như Iran, Hezbollah (Li Băng), Houthi (Yemen), các tay sún.g ở Syria, Hamas (Palestine), thì xung đột của Israel ở Trung Đông đang có sự can dự từ không dưới 15 quốc gia.
Không những vậy, chỉ 1 năm xung đột đã khiến cả Hezbollah lẫn Hamas bị thiệt hại chưa từng có về lực lượng lãnh đạo. Không chỉ nhiều chỉ huy cấp cao thiệ.t mạn.g, ông Ismail Haniyeh là lãnh đạo cao nhất về chính trị của Hamas cũng đã b.ị giế.t hại ngay tại Iran khi đến thăm nước này. Tel Aviv được cho là đứng sau cái chế.t của ông Haniyeh. Tương tự, gần như toàn bộ cấp lãnh đạo cao nhất của Hezbollah cũng đã thiệ.t mạn.g. Chỉ trong 2 tháng, phó tướng Fuad Shukr rồi lãnh đạo tối cao Hassan Nasrallah lần lượt mấ.t mạn.g trong các cuộc tập kích của Israel.
Sau khi tiến quân vào Dải Gaza, Israel cũng đã lần đầu tiến quân vào Li Băng kể từ sau cuộc chiến tranh vào năm 2006. Cứ thế, tình hình khu vực không có dấu hiệu lắng dịu.
Bế tắc kéo dài
Trong khi đó, khủng hoảng nhân đạo ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn ở Dải Gaza. Từ khi bùng nổ chiến sự đến nay, các vụ tấ.n côn.g và xung đột ở Gaza đã khiến gần 42.000 người thiệ.t mạn.g và hầu như 2,3 triệu dân Gaza bị mất chỗ ở. Nhiều hoạt động nhân đạo đã được tiến hành nhưng không thể đủ sức giải quyết.
ĐỒ HỌA: HOÀNG ĐÌNH
Cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza đã khiến Israel gặp nhiều chỉ trích đồng thời làm cho Washington ngày càng khó khăn hơn trong việc hỗ trợ đồng minh Tel Aviv.
Chuyên gia Mark C. Schwartz (thuộc tổ chức RAND, Mỹ) đán.h giá: “Chính quyền Mỹ đã chuyển từ sự ủng hộ rõ ràng đối với Israel, sang sự thất vọng và thất vọng thực sự về cách Israel đang tiến hành cuộc chiến ở Gaza”.
Tương tự, GS Michelle Grisé (cũng thuộc tổ chức RAND) đán.h giá: “Trong năm qua, Mỹ đã tìm cách cân bằng việc cung cấp hỗ trợ cho Israel – dưới hình thức viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo, ủng hộ bằng ngoại giao và hỗ trợ đàm phán – đồng thời giảm thiểu thiệt hại dân sự và ngăn chặn sự leo thang thù địch hơn nữa trong khu vực. Sự cân bằng này ngày càng trở nên khó duy trì khi chiến sự vẫn tiếp diễn ở Dải Gaza, đặc biệt là khi các hoạt động quân sự của Israel đã dẫn đến thương vong dân sự đáng kể ở Gaza. Trong khi đó, Iran và các lực lượng thân Iran tấ.n côn.g Israel và tập kích vào tàu thương mại lẫn lực lượng Mỹ trong khu vực”. Không những vậy, theo GS Grisé, cuộc chiến ở Trung Đông – mà cụ thể là từ các hành động của Israel – còn gây chia rẽ ngay trong lòng nước Mỹ.
Chuyên gia Schwartz dự báo chiến sự Trung Đông có thể khó hạ nhiệt trước giữa năm 2025. Mọi chuyện chỉ có thể xuống thang khi Israel ngừng chiến dịch quân sự ở Dải Gaza và vấn đề con tin Do Thái đang bị Hamas bắt giữ được giải quyết.
Trong khi đó, khi xung đột còn tiếp diễn thì không chỉ khó giải quyết khủng hoảng nhân đạo ở Dải Gaza, mà kinh tế thế giới cũng chịu thiệt hại nghiêm trọng vì các tuyến hàng hải xung quanh khu vực Trung Đông đóng vai trò quan trọng trong giao thương toàn cầu.
Một năm sau ngày Hamas tấ.n côn.g Israel: Người sống sót chưa nguôi nỗi đau
Israel tăng cường tấ.n côn.g, Iran đẩy mạnh phòng thủ
Hôm qua (6.10), quân đội Israel thông báo mở chiến dịch trên bộ mới tại khu tị nạn Jabaliya ở miền bắc Gaza nhằm đối phó việc Hamas đang tái xây dựng lực lượng, theo AFP.
Song song đó, Israel những ngày qua duy trì cường độ oanh tạc các mục tiêu của Hezbollah tại Li Băng trong lúc chuẩn bị cho màn trả đũa Iran, sau khi hứng chịu đợt tấ.n côn.g tên lửa của Tehran vào ngày 1.10 vừa qua. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng không nước nào có thể chấp nhận bỏ qua sau cuộc tấ.n côn.g như vậy và nhấn mạnh Tel Aviv có quyền và bổn phận đáp trả Tehran. Quân đội Israel tuyên bố Israel sẽ đáp trả Iran theo cách thức, thời gian và địa điểm do Tel Aviv lựa chọn.
Đáp lại, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi cảnh báo bất kỳ cuộc tấ.n côn.g nào của Israel cũng sẽ gặp phản ứng mạnh hơn nữa. Reuters hôm qua dẫn thông tin từ truyền thông Iran cho biết Bộ trưởng Dầu mỏ Mohsen Paknejad đã đến thăm các cơ sở dầu khí trên đảo Kharg giữa lúc rộ tin đồn Israel sẽ tấ.n côn.g vào địa điểm quan trọng này. Iran xuất khẩu khoảng 1,7 triệu thùng dầu thô mỗi ngày và 90% số đó được xử lý thông qua các cơ sở trên đảo Kharg.
Liệu Trung Đông đã tránh được chiến tranh toàn diện khu vực?
Căng thẳng gia tăng mới nhất giữa Israel và Hezbollah đã đưa Trung Đông đến bờ vực của một cuộc chiến tranh khu vực toàn diện.
Dù hiện tại tình hình có vẻ tạm thời được kiểm soát, Trung Đông vẫn ở trong trạng thái bất ổn và có khả năng bùng phát xung đột bất cứ lúc nào.
Lực lượng Hezbollah tại Liban phóng hàng trăm UAV và tên lửa về phía Israel. Ảnh: IRNA/TTXVN
Theo kênh CNN của Mỹ, căng thẳng giữa Israel và Hezbollah đã tăng cao sau khi Hezbollah vào sáng 25/8 đã thực hiện một cuộc tấ.n côn.g lớn, phóng hàng trăm thiết bị bay không người lái (UAV) và tên lửa Katyusha nhắm vào các mục tiêu quân sự của Israel ở miền Bắc nước này và Cao nguyên Golan do Israel kiểm soát.
Mặc dù Hezbollah hy vọng các hệ thống phòng không của Israel sẽ bị áp đảo, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết tất cả các UAV của Hezbollah đều đã bị đán.h chặn. Để đáp trả, Israel đã tấ.n côn.g phủ đầu các bệ phóng tên lửa của Hezbollah ở Liban, khiến 3 người thiệ.t mạn.g, bao gồm cả dân thường và thành viên của phong trào này.
Cuộc xung đột xuyên biên giới trên, dù đán.h dấu sự leo thang nghiêm trọng sau 11 tháng thù địch, nhưng lại giúp giảm bớt lo ngại về một cuộc chiến tranh khu vực toàn diện. Sau các cuộc tấ.n côn.g, Israel đã dỡ bỏ các hạn chế an ninh ở miền Bắc nước này, trong khi Hezbollah tuyên bố kết thúc các cuộc tấ.n côn.g vào Israel trong ngày. Điều đó báo hiệu rằng tình hình đã tạm thời được kiểm soát, ít nhất là trong ngắn hạn.
Tuy nhiên, sự ổn định tạm thời này không đồng nghĩa với việc mối đ.e dọ.a về cuộc chiến tranh khu vực toàn diện ở Trung Đông đã biến mất. Hezbollah vẫn chưa từ bỏ ý định tấ.n côn.g Israel, và Iran cũng tuyên bố sẽ "đáp trả" cho vụ á.m sá.t thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran, mà họ cho rằng Israel là thủ phạm. Những tuyên bố này cho thấy xung đột có thể bùng phát trở lại bất cứ lúc nào.
Trong những tháng gần đây, Hezbollah đã chứng minh rằng họ sẵn sàng duy trì một cuộc xung đột cường độ thấp với Israel, trong đó họ có thể quyết định nhịp độ, thời gian và địa điểm của các cuộc tấ.n côn.g.
Mặc dù nhóm này đã phải chịu tổn thất đáng kể, họ vẫn tiếp tục chứng tỏ sự kiên định và quyết tâm trong việc duy trì áp lực lên Israel.
Về phần mình, Israel phải đối mặt với một tình thế khó khăn: làm thế nào để ngăn chặn Hezbollah mà không gây ra một cuộc chiến tranh toàn diện? Chính sách tấ.n côn.g phủ đầu của Israel, mặc dù hiệu quả trong việc kiểm soát tình hình trong ngắn hạn, lại không thể giải quyết triệt để thách thức từ Hezbollah và Iran.
Nguy cơ chiến tranh toàn diện: Thấp nhưng vẫn hiện hữu
Theo tờ Jerusalem Post của Israel, mặc dù nguy cơ về một cuộc chiến tranh toàn diện giữa Israel và Hezbollah đã giảm xuống sau cuộc tấ.n côn.g "ăn miếng trả miếng" ngày 25/8, nhưng mối đ.e dọ.a vẫn còn. Hezbollah đã nhiều lần tuyên bố sẽ tấ.n côn.g các trung tâm đô thị lớn của Israel nếu Beirut bị tấ.n côn.g. Tuy nhiên, các cuộc tấ.n côn.g của Hezbollah vẫn chủ yếu tập trung vào khu vực biên giới, nơi đã chứng kiến nhiều cuộc giao tranh trong suốt từ tháng 10/2023. Điều này cho thấy Hezbollah có thể đang cố gắng tránh một cuộc xung đột lớn hơn, nhưng vẫn sẵn sàng tấ.n côn.g Israel nếu cần thiết.
Hezbollah có ít thứ để mất hơn Israel trong cuộc xung đột này. Liban, nơi Hezbollah hoạt động, đã gần như phá sản, và nhóm vũ trang này dường như không gặp phải hậu quả chính trị nội bộ nào do các hành động của mình. Ngược lại, Israel phải đối mặt với những thiệt hại đáng kể về dân cư và cơ sở hạ tầng ở miền Bắc, gây ra sự bất ổn lớn cho các cộng đồng tại đây.
Tóm lại, Trung Đông, với những xung đột phức tạp và các mối quan hệ quyền lực đan xen, vẫn là một khu vực đầy bất ổn. Cuộc đối đầu giữa Israel và Hezbollah có thể đã tạm thời lắng dịu, nhưng mối đ.e dọ.a từ Hezbollah và Iran vẫn tồn tại, và khả năng bùng phát một cuộc chiến tranh toàn diện trong tương lai vẫn là điều không thể loại trừ.
Trung Quốc gửi thông điệp tới Iran giữa căng thẳng với Israel Ngoại trưởng Trung Quốc nói với Iran rằng hai nước có thể hợp tác trên nhiều lĩnh vực trong tương lai, cho thấy mối quan hệ giữa họ vẫn vững chắc sau cuộc tấ.n côn.g chưa từng có của Tehran vào Israel. Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị. Ảnh: AFP/TTXVN Theo Bloomberg ngày 17/4, Ngoại trưởng Vương Nghị nói với người...