Trái Đất ra đời từ thế giới mang hình chiếc bánh?
Một số thiên thạch lạnh giá rơi xuống Trái Đất đã giúp các nhà khoa học tìm lại hình dáng ban đầu của hệ Mặt Trời. Đó là một kết quả sốc.
Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi nhà khoa học hành tinh Bidong Zhang từ Đại học California Los Angeles (UCLA – Mỹ) đã phân tích các thiên thạch sắt đến từ nơi xa xôi của hệ Mặt Trời và tìm ra bí ẩn về “chiếc nôi” mà Trái Đất đã ra đời.
Quanh các ngôi sao trẻ t.uổi – bao gồm Mặt Trời của chúng ta 4,6 tỉ năm trước, là một đĩa t.iền hành tinh khổng lồ.
Đó là một chiếc đĩa đầy khí bụi, nơi các t.iền hành tinh hoài thai, va chạm, vỡ ra, rồi dần kết tụ thành các khối lớn hơn, ổn định thành các hành tinh ngày nay, bao gồm Trái Đất.
Ảnh đồ họa mô tả lại một ngôi sao còn đĩa t.iền hành tinh dày bất thường, gần như hình xuyến mà các nhà khoa học cho rằng hệ Mặt Trời ban đầu đã sở hữu – Ảnh: NASA
Trước đây, các mô tả về đĩa t.iền hành tinh của hệ Mặt Trời thường dựa trên một số quan sát từ vài hệ sao trẻ mà nhân loại có thể tiếp cận được một cách mờ nhạt qua các kính viễn vọng.
Từ đó, đĩa này được mô tả là một vành đai khí bụi mỏng, dẹt, to lớn.
Thế nhưng, các thiên thạch sắt mà nhóm của TS Zhang và các cộng sự phân tích lại kể một câu chuyện khác.
Video đang HOT
Theo bài công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences, chúng là những khối đá đã di chuyển một chặng đường dài đến Trái Đất từ khu vực Hệ Mặt trời bên ngoài, tức khu vực bên ngoài quỹ đạo Sao Mộc, nơi thống trị bởi các hành tinh khí to lớn.
Các thiên thạch này giàu kim loại chịu lửa hơn những kim loại được tìm thấy ở khu vực hệ Mặt Trời bên trong, tức nơi trú ngụ của Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất và Sao Thủy.
Kết quả phân tích thành phần cho thấy các thiên thạch này chỉ có thể diễn ra trong môi trường rất nóng chẳng hạn như môi trường gần với một ngôi sao đang hình thành.
Điều đó có nghĩa chúng được hình thành ban đầu ở khu vực hệ Mặt Trời bên trong, sau đó mới di chuyển dần ra ngoài.
Nhưng có một cản trở: Nếu đĩa t.iền hành tinh của Mặt Trời như các đĩa mà chúng ta đã thấy ở các ngôi sao trẻ khác, thì sẽ có rất nhiều khoảng trống. Bởi lẽ khi các hành tinh bắt đầu hình thành, nó sẽ biến chiếc đĩa thành một cấu trúc nhiều vòng đồng tâm, với mỗi khe hở là nơi vòng khí bụi kết tụ thành hành tinh.
Các thiên thạch nói trên không có cách gì vượt qua được khoảng trống đó. Có một khả năng duy nhất: Đĩa t.iền hành tinh của Mặt Trời phải khác biệt.
Theo các mô hình, sự di cư của thiên thạch loại này có thể diễn ra dễ dàng nhất nếu cấu trúc t.iền hành tinh có hình xuyến, tức giống như một chiếc bánh donut.
Điều này sẽ đưa các vật thể giàu kim loại về phía rìa ngoài của hệ Mặt Trời đang hình thành.
Mãi sau này, đĩa t.iền hành tinh nguội dần, nó mới bắt đầu dẹt lại. Đó cũng là lúc Sao Mộc – hành tinh đầu tiên và lớn nhất – đã thành hình tương đối, tạo nên một khoảng trống lớn ngăn không cho kim loại như iridi và bạch kim trở vào trong.
Khi đó, các kim loại này được đưa vào các thiên thạch vốn đã đi ra phía ngoài. Các thiên thạch này cũng vì sự hiện diện của các hành tinh lớn mà bị giam lỏng ở khu vực lạnh giá này.
Tuy vậy, một số trong chúng đã tìm được đường hạ cánh xuống Trái Đất.
Giới thiên văn học phát hiện ra hành tinh nhẹ như kẹo bông gòn
Hiện hành tinh đang giữ kỷ lục lớn nhất và nhẹ nhất từng được tìm thấy.
Các nhà thiên văn học vừa phát hiện ra một hành tinh kỳ lạ, có kích cỡ khổng lồ nhưng lại sở hữu độ đậm đặc của vật chất tương đương ... một chiếc kẹo bông.
Có tên gọi WASP-193b, thiên thể mới được phát hiện là hành tinh có mật độ vật chất thưa thứ nhì từng được giới thiên văn học tìm ra. Theo báo cáo khoa học đăng tải trên tạp chí Nature Astronomy, mật độ vật chất tại WASP-193b chỉ khoảng 0,059 gram vật chất/cm 3.
Con số nêu trên tương đương với 1/7 khối lượng Sao Mộc. Phải nói thêm, Sao Mộc có kích cỡ lớn hơn Trái Đất 50 lần, nhưng mật độ vật chất chỉ khoảng 1% Trái Đất.
" Hành tinh này nhẹ đến nỗi ta khó có thể so sánh nó với một khối vật chất", đồng tác giả nghiên cứu, giáo sư Julien de Wit tới từ Viện Công nghệ Massachusetts cho hay. " Lý do so sánh được nó với kẹo bông gòn là vì cả hai đều được cấu thành chủ yếu từ không khí. Về cơ bản, hành tinh này nhẹ như bông".
Một hành tinh cấu thành từ khí heli theo mô tả của NASA - Ảnh: NASA.
WASP-193b nằm cách Trái Đất khoảng 1.181 năm ánh sáng, lần đầu tiên được phát hiện hồi năm 2023 bởi dự án Tìm kiếm Hành tinh Góc rộng (Wide Angle Search for Planets - WASP). Dự án tận dụng các đài thiên văn đặt ở cả hai bán cầu để có một cái nhìn bao quát hơn về Vũ trụ.
Dựa trên dữ liệu nghiên cứu, các nhà thiên văn học khẳng định WASP-193b quay quanh một ngôi sao có kích cỡ tương đương Mặt Trời, ở khoảng cách tương đương 7% quãng đường từ Trái Đất tới Mặt Trời. WASP-193b hoàn thành một vòng quay sau 6,2 ngày Trái Đất.
Bên cạnh đó, dữ liệu cho thấy khối lượng của WASP-193b tương đương 0,139 lần Sao Mộc, nhưng hành tinh lại lớn hơn Sao Mộc tới 1,5 lần; số liệu cho thấy WASP-193b "nhẹ tựa lông hồng". Còn so về mật độ vật chất, thì Sao Mộc có 1,33 gram/cm3, WASP-193b có 0,059 gram/cm3, còn Trái Đất có 5,51 gram vật chất trên mỗi centimet khối không gian.
Từ đo, có thể so sánh WASP-193b với một chiếc kẹo bông gòn hay một cái cốc xốp dùng một lần.
Hình minh họa hành tinh WASP-193b .
" WASP-193b là hành tinh có mật độ thấp thứ hai từng được phát hiện, xếp sau Kepler-51d vốn có kích cỡ nhỏ hơn nhiều", đồng tác giả nghiên cứu, ông Khalid Barkaoui cho hay. " Chúng tôi không thể tái hiện một hành tinh khí khổng lồ với mật độ vật chất thấp như vậy trong môi trường giả lập".
Các nhà nghiên cứu cho rằng WASP-193b được cấu thành từ hydro và heli tương tự một số hành tinh khí khổng lồ khác, tuy nhiên họ chưa rõ tại sao kích cỡ của WASP-193b lại lớn tới vậy.
" WASP-193b là một bí ẩn vũ trụ. Để giải được nó, ta cần thêm dữ liệu quan sát cũng như những phỏng đoán khác, ví dụ như đo đạc khí quyển của nó bằng kính viễn vọng James Webb [để xây dựng một học thuyết phù hợp", nhà nghiên cứu Barkaoui cho hay.
Bí ẩn hành tinh sưng húp giữa chòm sao Xử Nữ Hành tinh WASP-107b từng khiến giới khoa học bối rối bởi tồn tại ở trạng thái như một khối kẹo bông. WASP-107b là tên một trong các hành tinh của hệ sao WASP-107, nằm cách Trái Đất 212 năm ánh sáng và thuộc chòm sao Xử Nữ. Các nhà khoa học gọi nó bằng nhiều cái tên kỳ quặc như "hành tinh kẹo...
