Cần luật hóa xử lý nợ xấu
Đến nay, vẫn chưa có ngân hàng nào được tòa án áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết tranh chấp liên quan đến tài sản đảm bảo.
Mặc dù Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng đã thực hiện hơn nửa chặng đường, song đến nay, vẫn chưa có ngân hàng nào được tòa án áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết tranh chấp liên quan đến tài sản đảm bảo.
Việc bán nợ xấu cũng khó khăn, do vướng mắc nhiều thủ tục pháp lý.
Ngân hàng vẫn chật vật đòi nợ, bán nợ
Sau 16 lần đấu giá không thành công, hôm nay (20/7), BIDV chi nhánh Phú Tài tiếp tục bán đấu giá toàn bộ khoản nợ của Công ty CP Thuận Thảo Nam Sài Gòn lần thứ 17. Cùng ngày, BIDV cũng thực hiện bán đấu giá tài sản đảm bảo của Công ty CP Thúy Đạt lần thứ 29.
Không chỉ BIDV, mà rất nhiều ngân hàng, thậm chí cả Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) cũng chật vật bán nợ xấu. Covid-19 khiến thị trường bất động sản trầm lắng, song các vướng mắc pháp lý mới là nguyên nhân khiến khách mua nhụt chí.
Lãnh đạo một ngân hàng thương mại cổ phần cho hay, có khoản nợ đã bán thành công, song một thời gian sau, người mua quay lại “bắt vạ”, bởi sau cả năm vẫn không thể hoàn tất giấy tờ sang tên đổi chủ vì vướng mắc thủ tục pháp lý.
Thế nhưng, trường hợp nêu trên vẫn còn may mắn, vì ít nhất đã đòi được tài sản đảm bảo để rao bán. Rất nhiều ngân hàng, thậm chí cả VAMC vẫn đang rất khó khăn trong việc thực hiện quyền thu giữ tài sản bảo đảm do sự chống đối của con nợ, trong khi chính quyền địa phương hầu như không can thiệp.
Mặt khác, dù Nghị quyết số 42/2017/QH14 (Nghị quyết 42) cho phép tòa án áp dụng thủ tục rút gọn để giải quyết tranh chấp về quyền xử lý tài sản đảm bảo nợ xấu của tổ chức tín dụng, song hầu hết tòa án đều chưa áp dụng, dù Nghị quyết đã đi qua hơn nửa chặng đường.
Báo cáo của Agribank cho biết, ngân hàng này có 11 hồ sơ xin áp dụng thủ tục rút gọn được Tòa án thụ lý, song chưa hồ sơ nào được xử lý do Tòa kết luận chưa đủ điều kiện. Tương tự, trong số 12 hồ sơ của BIDV đang được Tòa án xem xét xử lý, thì có 6 hồ sơ đã được trả lời là sẽ chuyển sang xét xử theo thủ tục thông thường. Như vậy, trình tự rút gọn theo Nghị quyết 42 hầu như chưa được tòa án áp dụng.
“Thủ tục pháp lý quá phức tạp, vướng mắc nhiều khâu là rào cản chính của thị trường mua bán nợ”, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế nhấn mạnh.
Nghị quyết 42 có hiệu lực từ ngày 15/8/2017 và được thực hiện trong thời hạn 5 năm. Sau gần 3 năm triển khai, theo đán.h giá của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Nghị quyết 42 đã giúp ngành ngân hàng giải quyết được hàng loạt vướng mắc pháp lý, khiến công tác xử lý nợ xấu chuyển biến rõ rệt.
Video đang HOT
“Sau khi Nghị quyết 42 ra đời, tốc độ xử lý nợ xấu tại VAMC tăng gấp 1,5 lần, kết quả thu hồi nợ của VAMC từ khi Nghị quyết có hiệu lực đạt 91.381 tỷ đồng, bằng 60% tổng giá trị thu hồi nợ lũy kế từ năm 2013 đến cuối tháng 3/2020″, ông Nguyễn Tiến Đông, Chủ tịch VAMC cho biết.
Mặc dù vậy, VAMC và các tổ chức tín dụng cho hay, vẫn còn rất nhiều vướng mắc liên quan đến thực hiện quyền thu giữ tài sản đảm bảo, áp dụng thủ tục rút gọn, áp dụng thứ tự ưu tiên thanh toán nghĩa vụ về thuế, phí khi xử lý tài sản bảo đảm, thiếu hướng dẫn từ các bộ, ngành…
Cần “luật hóa” Nghị quyết 42
Trong buổi gặp gỡ với lãnh đạo NHNN về kết quả triển khai Nghị quyết 42 tuần qua, lãnh đạo nhiều tổ chức tín dụng đều bày tỏ mong muốn, các bộ, ngành vào cuộc tích cực hơn trong xử lý nợ xấu.
Đơn cử, theo quy định tại Nghị quyết 42, số tiề.n thu được từ xử lý tài sản đảm bảo của khoản nợ xấu được ưu tiên thanh toán cho nghĩa vụ nợ trước khi thực hiện nghĩa vụ thuế, án phí… Tuy nhiên, thực tế, các cơ quan thuế đều bắt buộc phải hoàn tất nghĩa vụ nộp thuế trước, nếu không, sẽ không thể làm thủ tục sang tên cho người mua trúng đấu giá.
Tương tự, nhiều cơ quan thi hành án sau khi xử lý tài sản đảm bảo nợ vay lập tức trích luôn án phí, thuế thu nhập cá nhân với tài sản thế chấp ngân hàng đã bán đấu giá thành công trước khi chuyển tiề.n về ngân hàng, dù tài sản thế chấp khoản vay ở ngân hàng sau khi bán xong không trả đủ nợ cho ngân hàng.
Các ngân hàng cũng đề nghị tòa án sớm áp dụng trình tự rút gọn, đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường có văn bản chỉ đạo các đơn vị liên quan thực hiện quy định về điều kiện chuyển nhượng tài sản đảm bảo nợ xấu là dự án bất động sản, đề nghị Bộ Công an, chính quyền địa phương vào cuộc quyết liệt hơn cùng với ngành ngân hàng xử lý nợ xấu.
Về lâu dài, để giải quyết căn cơ vấn đề nợ xấu, ông Nguyễn Tiến Đông cho rằng, cần phải “luật hóa” Nghị quyết 42.
“Một trong những lý do chính khiến việc xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42 chưa có hiệu quả cao là do Nghị quyết chưa được luật hóa, nên các chế tài chưa rõ ràng. Nhiều quy định tại Nghị quyết khi triển khai phải dựa vào nhiều bộ luật, mà giá trị pháp lý thậm chí quy đinh còn cao hơn cả Luật Các tổ chức tín dụng, nên rất khó cho VAMC và các ngân hàng khi triển khai. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu, thời gian tới, nhất thiết phải luật hóa Nghị quyết 42, đưa ra chế tài và quy rõ nhiệm vụ cho từng ngành, địa phương”, ông Đông đề nghị.
“Mặc dù công tác cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu nói chung và xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 nói riêng thời gian qua đã đạt được kết quả đáng khích lệ, song vẫn còn tồn tại những khó khăn, vướng mắc, đòi hỏi sự chung sức, nỗ lực của toàn hệ thống chính trị, đặc biệt là sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương. Thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ cùng với các tổ chức tín dụng tiếp tục rà soát các vướng mắc; đưa ra đề xuất, kiến nghị phù hợp nhằm tiếp tục triển khai có hiệu quả xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42/2017/QH14. - Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh
Sau mùa dịch, VIB có thể sẽ khốn khó xử lý nợ xấu trong hoạt động cho vay ô tô
Kinh doanh cho vay mua ô tô vẫn được coi là tiềm năng. Tuy nhiên, sau thời gian phình to về quy mô dư nợ cho vay, ngân hàng cũng than khổ khi xử lý nợ quá hạn
Theo đán.h giá từ các chuyên gia vận tải, nhu cầu đi lại tăng cao sẽ khiến ô tô ngày càng trở thành phương tiện phổ biến của người dân. Ngoài mục đích cá nhân, đảm bảo an toàn cho gia đình trong mỗi chuyến đi, người dân còn có xu cầu mua ô tô để phục vụ việc kinh doanh dịch vụ nhỏ lẻ. Mặt khác, các doanh nghiệp cũng có nhu cầu đầu tư các loại xe tải, xe khách, hay xe chuyên dụng... để vận chuyển, mở rộng và thúc đẩy hoạt động kinh doanh.
Thị trường ô tô Việt Nam trong những tháng gần đây rơi vào tình trạng ế ẩm do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Theo báo cáo từ VAMA (Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam), trong tháng 4/2020, doanh số bán hàng toàn thị trường chỉ đạt 11.761 xe, giảm 39% so với tháng 3/2020 và giảm 44% so với cùng kỳ năm 2019. Do vậy, ngay từ đầu tháng 5, các hãng xe và đại lý đã liên tục đưa ra chính sách ưu đãi lớn, từ vài chục triệu đồng tới hàng trăm triệu đồng để kích cầu tiêu dùng đợt khó khăn.
Trước tình hình đó, nhiều ngân hàng cũng đã triển khai các gói cho vay ưu đãi đa dạng nhằm đáp ứng một cách tối đa nhu cầu khách hàng. Theo khảo sát của chúng tôi, đa phần các ngân hàng đang áp dụng chính sách lãi suất ưu đãi cố định trong thời gian đầu (chủ yếu từ 3 - 24 tháng đầu) với khung lãi suất dao động từ 6,7 - 9%/năm. Bên cạnh đó, giá trị khoản vay mà ngân hàng giải ngân cho khách hàng cũng rất cao, có thể lên tới 100% giá trị xe, tùy thuộc vào khả năng chứng minh tài chính của khách hàng.
Giới chuyên gia cho rằng, mảng cho vay mua ôtô tại Việt Nam có tốc độ tăng trưởng mạnh trong những năm gần đây nhờ tăng trưởng kinh tế nhanh, sức mua của người tiêu dùng được cải thiện và sự gia tăng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu.
Đáng lưu ý, trước đây chỉ một vài ngân hàng quan tâm, nhưng đến nay dịch vụ cho vay mua xe hơi được coi là lĩnh vực tiềm năng mà không nhà băng nào muốn bỏ qua, thậm chí tranh giành thị phần khốc liệt.
Khảo sát của ANTT cho thấy, thị phần cho vay mua ô tô hiện do 5 nhà băng nắm giữ chủ yếu là VIB, Shinhan Bank, Techcombank, VPBank và TPBank. Trong đó, VIB có nhiều lợi thế hơn, với tốc độ tăng trưởng cao lên tới khoảng 30%. Có thể nói, VIB cũng là một ngân hàng tư nhân đặc biệt được "ưu ái" về hạn mức tăng trưởng tín dụng (room tín dụng) từ cơ quan quản lý.
Khách hàng cá nhân sẽ được hưởng mức lãi suất cho vay rất cạnh tranh tại VIB, như vay mua ô tô với lãi suất chỉ từ 7,4%/năm; vay mua nhà chỉ từ 7,5%/năm. Lãnh đạo VIB cho biết, Ngân hàng quyết định mức lãi suất cho vay dựa trên cơ sở các loại chi phí hợp lý, bao gồm cả chi phí huy động vốn trung, dài hạn, nhưng luôn đảm bảo tính cạnh tranh hợp lý về mặt bằng lãi suất cho vay dành cho khách hàng.
Tuy nhiên, cho vay nhiều đồng nghĩa với việc dư nợ vay cũng lớn. Sau thời gian phình to về dư nợ cho vay, nhiều ngân hàng bắt đầu than khổ khi xử lý nợ quá hạn, trong đó có VIB.
Theo quy định, ô tô mua trả góp buộc phải thế chấp giấy đăng ký gốc tại ngân hàng, còn việc quản lý tài sản đảm bảo là ô tô được giao cho khách hàng. Vì vậy, trường hợp khách hàng mang ô tô đi thế chấp chỗ khác thì ngân hàng sẽ không biết.
Quản lý bộ phận thu hồi nợ của Ngân hàng Quốc tế (VIB) từng cho biết trên báo Đầu tư, 50% nợ xấu mảng ôtô của nhà băng này liên quan đến việc các tài sản đảm bảo được thế chấp hoặc cầm cố ở nhiều nơi khác nhau, trong đó nhiều nhất là ở cửa hàng cầm đồ. Trong trường hợp này, việc xử lý tài sản đảm bảo phải có sự phối hợp của nhiều bên. Nếu các bên cùng thỏa thuận được là cách tốt nhất, còn không, ngân hàng và bên cầm đồ phải làm việc với nhau để tìm giải pháp. Giải pháp cuối cùng nếu không làm việc được là khởi kiện ra tòa nhưng thực tế quá trình này thường diễn ra trong thời gian dài, gây thiệt hại với tất cả các bên. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, chủ cửa hàng cầm đồ không chịu gặp ngân hàng, khách hàng thì trốn biệt tăm khiến việc xử lý khoản vay gặp khó khăn.
Trong khi đó, phía ngân hàng không thể bỏ thêm tiề.n để lấy xe ra từ cửa hàng cầm đồ, nên giải pháp tốt nhất là tất toán khoản vay trước và bên hàng cầm đồ có thể thanh lý tài sản với đầy đủ giấy tờ. Tuy nhiên, vướng mắc vẫn chưa hết, giá trị thế chấp, cầm cố trong nhiều trường hợp vượt xa giá trị tài sản đảm bảo. Các ngân hàng thường cho vay tối đa 80-100% giá trị xe, còn cửa hàng cầm đồ thường cho cầm cố tiếp từ 20-30% giá trị, dẫn tới thực tế là giá trị hai khoản cao hơn giá trị của tài sản đảm bảo, chưa tính tới trường hợp mất giá do qua sử dụng nhiều.
Đại diện ngân hàng cho hay, quy trình xử lý tài sản thế chấp là ô tô đơn giản hơn bất động sản, nên quá trình triển khai đã phát sinh nhiều bất cập khi xuất hiện các khoản nợ xấu. Ngân hàng này từng mất gần 2 tháng đi khắp nơi mới tìm ra tung tích của chiếc xe đang thế chấp. Nhưng sau khi tìm được tài sản đảm bảo, việc thanh lý lại không dễ dàng. Khách hàng vay 85% giá trị xe, nhưng do quá trình sử dụng đã thế chấp nhiều lần, giá trị xe chỉ còn 50-60% so ban đầu.
Gặp rủi ro về xử lý nợ, song phân khúc này cũng không mang lại lợi nhuận quá đột biến cho ngân hàng.
Công ty chứng khoán Bản Việt (VCSC), áp lực cạnh tranh cao đẩy các ngân hàng hạ lãi suất, tăng tỷ lệ giải ngân trên giá trị xe, giảm thời gian thẩm định, kéo theo nhiều hệ lụy sau đó.
Theo nhân viên tín dụng một ngân hàng thương mại tại Hà Nội, các nhà băng thông thường cũng phải chi thêm hoa hồng cho các đại lý hay showroom bán xe 0,7-1% để giữ mối, trong khi lãi suất cho vay không vượt qua so với mặt bằng chung, thông thường là 7-9% cho năm đầu tiên và khoảng 11-13% cho những năm tiếp theo.
"Lãi ngày càng mỏng do biên lợi nhuận đã thấp nhưng phải bù cả phần hoa hồng cho đối tác trong khi rủi ro cao là điều mà các ngân hàng đang gặp phải với mảng cho vay ôtô", nhân viên này cho biết.
Thực trạng này dẫn tới câu hỏi là tại sao các nhà băng vẫn đẩy mạnh phân khúc này dù biết lợi nhuận không tương xứng với rủi ro. Nói về việc này, một chuyên gia trong lĩnh vực ngân hàng cho biết, lợi nhuận cho mảng ôtô thấp nhưng đó vẫn là một kênh để tăng trưởng tín dụng, tăng dư nợ cho vay, hơn là để đồng vốn đứng im không sinh lời.
"Các ngân hàng tầm trung khó cạnh tranh ở những phân khúc cao hơn như bất động sản nhưng vẫn phải duy trì tăng trưởng cao nếu muốn thu hẹp khoảng cách với nhóm dẫn đầu, do vậy mục tiêu với thị trường ôtô sẽ là lấy số lượng bù chất lượng", chuyên gia này cho biết.
Con số nợ xấu tại VIB vẫn còn mù mờ, khó hiểu
Đây là một dữ liệu gây nhiều chú ý trong Báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2019 vừa được VIB công bố cách đây ít ngày. Bản báo cáo này cho thấy tổng số dư các nhóm nợ xấu trong dư nợ cho vay khách hàng năm nợ có khả năng mất vốn (nợ nhóm 5) tại ngân hàng VIB hiện là 2.200,4 tỉ đồng.
Như vậy, nếu so với tổng dư nợ cho vay khách hàng trong năm 2019 của ngân hàng là 129.199 tỉ đồng công bố trong Báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2019, tỉ lệ nợ xấu trong dư nợ cho vay khách hàng của VIB vào thời điểm cuối năm 2019 chỉ là 1,7%.
Song theo Báo cáo tài chính quý IV/2019 của VIB, đây chỉ là phân loại nợ được thực hiện dựa theo tình trạng nợ của khách hàng tại ngân hàng. Còn nếu phân loại dựa theo tình trạng nợ của khách hàng sau khi cập nhật thông tin toàn hệ thống từ Trung tâm thông tin tín dụng Quốc gia CIC (trực thuộc Ngân hàng Nhà nước), dữ liệu nợ xấu tại VIB lại có sự thay đổi đáng kể.
Thực tế dựa theo dữ liệu từ CIC, tổng số dư nợ xấu trong cho vay khách hàng của ngân hàng VIB tăng vọt từ 2.200,4 tỉ đồng lên 2.536,4 tỉ đồng, tương đương mức tăng hơn 336 tỉ đồng. Dữ liệu từ CIC khiến số dư cả ba nhóm nợ xấu của VIB đều tăng lên đáng kể, trong số này nợ có khả năng mất vốn (nợ nhóm 5) tăng vọt từ 1.613 tỉ đồng lên 1.757,5 tỉ đồng.
Biến động nợ xấu dựa theo dữ liệu từ CIC đồng thời khiến tỉ lệ nợ xấu trên dư nợ cho vay khách hàng của ngân hàng VIB vào thời điểm cuối năm 2019 cũng tăng lên đáng kể, từ 1,7% lên 1,96%.
Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước tại Thông tư 02/2013, các ngân hàng phải thực hiện việc thu thập, khai thác thông tin về khách hàng bao gồm cả thông tin từ CIC để sửa đổi, bổ sung hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, quản lý tiề.n vay phục vụ việc đán.h giá khách hàng, xét cấp tín dụng, quản lý chất lượng tín dụng và thực hiện phân loại nợ, trích lập dự phòng.
Với yêu cầu trên, con số nợ xấu tại các ngân hàng phải là dữ liệu có sử dụng thông tin từ CIC.
Top 50 2019: Ngân hàng thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam BIDV đã triển khai thành công việc tăng vốn điều lệ thông qua phát hành cổ phần cho KEB Hana Bank. Nguồn ảnh: Quý Hòa Năm 2019 khép lại trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, tăng trưởng kinh tế toàn cầu thấp hơn kỳ vọng và thấp hơn so với các năm trước đây. Nguyên nhân chủ yếu là do...