Xôi trứng kiến Nho Quan – Món ngon không nên bỏ lỡ

Ninh Bình nổi tiếng là đất du lịch với nhiều đặc sản địa phương hấp dẫn.

Nếu Kim Sơn có rượu Lai Thành, Hoa Lư nổi danh dê núi hay Yên Mạc gắn liền với nem chua Yên Mạc độc đáo thì tới Nho Quan du khách được thưởng thức món đặc sản địa phương xôi trứng kiến Nho Quan quý hiếm, một nét đẹp văn hóa ẩm thực Ninh Bình .

Xôi là một món ăn phổ biến với người Việt, nhưng không phải ai cũng biết đến đặc sản xôi trứng kiến quý hiếm, độc đáo của vùng Nho Quan ( Ninh Bình ). Với địa hình núi đá vôi lởm chởm, Nho Quan thường có rất nhiều loại kiến nâu làm tổ trên ngọn cây, có nơi gọi là kiến ngạt, kiến cong trôn có thể cho các loại trứng béo ngậy và nhiều đạm. Người dân đã sử dụng nguyên liệu này một cách khéo léo để sáng tạo ra món xôi trứng kiến vừa ngon lạ, vừa rất giàu dinh dưỡng. Đồng thời đây cũng là một món ăn quý bởi trứng kiến chỉ có theo mùa, bắt đầu vào khoảng rằm tháng 2 âm lịch, bên cạnh đó công đoạn tìm, lấy và chế biến trứng kiến cũng không đơn giản.

Thông thường, người dân nơi đây đi đánh trứng kiến vào những ngày nắng ráo. Dụng cụ mang theo gồm có dao rựa, thúng, sàng, câu liêm. Những tổ kiến được chọn là tổ có mặt kín, nhẵn mịn, tròn căng vì sẽ cho nhiều trứng, còn tổ nào xốp, hở ngoài không nhẵn thì lép ruột. Đầu tiên, người dân sử dụng câu liêm quặc xuống, xả tổ kiến ra từng mảng và đặt vào sàng. Sau đó, lấy sống dao gõ cạp sàng làm cho trứng kiến và kiến mẹ rơi xuống thúng.

Trứng kiến mang về bỏ hết kiến mẹ, dùng chậu nước ấm đãi cho trứng kiến rời ra sau đó để ráo nước mang đi phi hành mỡ cho dậy mùi thơm ngậy. Món xôi trứng kiến ngon đặc biệt ở chỗ trứng kiến sau khi được phi thơm lên người ta mang gói cẩn thận vào lá chuối khô để ướp vị sau đó hơ qua trên bếp lửa. Xôi cũng được nấu rất công phu từ những hạt gạo nếp mẩy tròn, đều tăm tắp mang đồ trên chõ đất, tới khi xôi chín thơm hương của gạo nếp ngon thì người ta mang ra rắc trứng kiến lên, đảo đều tay cho xôi và trứng kiến quyện đều vào nhau. Khi ăn thực khách có thể cảm nhận rõ mồn một vị ngậy của trứng kiến với hương thơm của xôi nếp, thoáng mùi mỡ hành phi, lá chuối ngự. Không chỉ vậy, khi nhai chầm chậm, thực khách có thể lắng nghe tiếng trứng vỡ lép bép trong miệng thật thú vị.

Tuy nhiên, món xôi này không có sẵn mà còn phụ thuộc vào mùa sinh sản của kiến nâu. Xôi trứng kiến Nho Quan chỉ có theo mùa, đó là vào dịp rằm tháng 2 âm lịch hàng năm, lúc này kiến nâu mới sinh sôi nảy nở và cũng chính vào mùa du lịch lễ hội. Vì vậy, nếu bạn muốn một lần thưởng thức sản vật Nho Quan quý hiếm này hãy ghé thăm Ninh Bình vào dịp này. Đặc sản vừa ngon lạ lại giàu dinh dưỡng này hẳn khiến du khách hài lòng, ăn một lần mà nhớ mãi không quên.

Xôi trứng kiến

Món xôi trứng kiến với vị dẻo ngọt của nếp nương, vị béo của mỡ hành và vị bùi bùi của trứng kiến sẽ khiến cho những ai từng một lần được nếm thử nhớ mãi không quên.

Xôi trứng kiến là món ăn đặc sản miền núi Tây Bắc.

Nếp nương là thành phần được dùng để chế biến nhiều món ăn quen thuộc. Nhưng linh hồn của món xôi này là trứng kiến. Trứng kiến làm nên hương vị đặc biệt cho món ăn, khiến cho hương vị của nó không lẫn vào đâu được. Vào khoảng tháng 2 hay tháng 3 âm lịch hàng năm, khi tiết trời sang xuân ấm áp là lúc loài kiến ở Mù Cang Chải sinh sôi và phát triển mạnh, cũng chính vì thế là thời điểm vàng để bà con có thể lấy trứng kiến về làm xôi.

Tại Yên Bái không phải bất kể loại kiến nào trên rừng cũng có thể lấy trứng và ăn có hương vị giống nhau được. Loại kiến lấy trứng tại đây có một tên gọi khác là con ngạt. Người dân nơi đây phân biệt rất giỏi họ chỉ cần nhìn thoáng qua một chút là có thể biết được đâu là tổ kiến cần được lấy.

Trứng kiến Yên Bái có tổ to bằng cả một chiếc mũ của một người con gái. Họ cầm tổ kiến đập cho kiến bên trong chạy hết ra ngoài sau đó dùng dao bổ đôi vỗ vào vỏ tổ kiến cho trứng kiến rơi ra ngoài. Tuy nhiên người dân vùng cao nơi đây không bao giờ lấy hết sạch trứng trong một tổ kiến họ thường để lại một phần để những đàn kiến ấy tiếp tục sinh sản vào mùa sau.

Làm trứng kiến lắm công phu. Những hạt trứng nhỏ li ti trong suốt được đãi nhẹ với nước ấm, để ráo rồi ướp với bột canh, hành khô và phi với mỡ cho tới lúc tỏa hương thơm lừng. Sau đó mới dùng một chiếc lá chuối ngự gói trứng kiến vào để mùi thơm của trứng lẫn với hương lá chuối, thử hỏi, trên đời còn thứ gì ngon hơn.

Trứng kiến sau khi ướp gia vị gói trong lá dong tươi nướng than để trứng chín mà không bị cháy. Khi xôi chín rắc trứng kiến vào rồi nhẹ tay đảo đều. Đĩa xôi đủ các màu tươi sáng như màu của vùng núi rừng Tây Bắc.

Xôi nếp vụ mới thơm dẻo lạ lùng, những hạt trứng kiến vỡ lép bép nho nhỏ trong miệng tỏa ra một mùi hương thơm dịu, cay cay, cứ dâng lên một niềm hưng phấn lạ kỳ, rồi chợt ùa đến vị ngọt bùi ngầy ngậy chưa từng được trải nghiệm.

Cách thưởng thức món xôi trứng kiến Mù Cang Chải đúng vị đó chính là dùng tay nhúm lấy một miếng xôi và cho vào miệng sẽ cảm nhận được những tiếng lép bép của trứng kiến không khỏi làm bạn xuýt xoa bởi vị ngon thơm của xôi nếp, vị bùi bùi, béo béo, ngậy ngậy của trứng kiến. Tất cả hòa quyện một cách hoàn hảo khiến bạn sẽ vô cùng ngạc nhiên đấy.

Không phải trứng của loài kiến nào cũng có thể ăn được, bởi không phải loại trứng kiến nào cũng đủ to và đủ độ thơm bùi để chế biến món ăn. Người ta thường chọn trứng của loài kiến đen to làm tổ trên các cây cao trong rừng sâu.