Một vùng đất lửa, đi qua hai cuộc chiến tranh khốc liệt, vẫn đứng đó, hiên ngang và bất khuất suốt những năm tháng qua để chứng kiến mảnh đất miền Nam ngày càng thay da đổi thịt.

Ban chấp hành Trung ương cục Miền Nam.

Để hiểu rõ hơn về mảnh đất lịch sử Chiến khu Đ (CKĐ) thì hãy một lần ghé thăm miền đất ấy để cảm nhận được sự khốc liệt của chiến tranh.

Chiến khu Đ nằm trong Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai (diện tích 97.152ha gồm hồ Trị An, rừng miền Đông Nam bộ của 9 tỉnh lân cận và khu di tích CKĐ). Trong đó CKĐ có 3 địa danh được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia gồm địa đạo Suối Linh, Trung ương Cục miền Nam và Khu ủy miền Đông Nam Bộ với diện tích 39,8ha.

Theo sử xưa ghi lại thì CKĐ thời bấy giờ là tổng hành dinh của Khu bộ khu 7 - tổ chức hành chính, quân sự của các tỉnh Thủ Dầu Một, Biên Hòa, Tây Ninh, Gia Định, Chợ Lớn, Bà Rịa và thành phố Sài Gòn. CKĐ có nghĩa là "đói", "đau" hay "Đ" là chữ cái đầu viết tắt địa danh "Đất Cuốc" - nơi bộ đội của Tướng Huỳnh Văn Nghệ khởi cứ điểm đầu tiên kháng chiến chống Pháp (1945-1954); "Đ" chỉ chiến khu "Đỏ"; cũng là chữ đầu của tỉnh Đồng Nai, chiến khu Miền Đông, chiến khu Đầu tiên,... CKĐ là căn cứ cách mạng qua hai thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ ở miền Đông Nam bộ.

CKĐ thuộc tỉnh Biên Hòa được thành lập tháng 2/1946 trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Sau khi Pháp chiếm Biên Hòa, các lực lượng vũ trang rút về vùng rừng núi Tân Uyên (thuộc quận Tân Uyên, Biên Hòa) để làm căn cứ địa kháng chiến. Thời kỳ đầu, CKĐ từ hạt nhân của 5 xã: Tân Hòa, Mỹ Lộc, Tân Tịch, Thường Lang, Lạc An, sau đó được mở rộng ra và trở thành căn cứ địa không chỉ của tỉnh Biên Hòa mà còn của Khu 7 (từ năm 1947 đến 1950).

Đến năm 1951, CKĐ trở thành một trong hệ thống căn cứ địa của Nam bộ gồm: CKĐ, CK Dương Minh Châu, CK Đồng Tháp Mười, CK U Minh. Với địa thế rừng rậm, núi sâu hiểm trở, trung tâm tiếp giáp các tỉnh trong khu vực miền Đông, có suối nước, hệ động thực vật phong phú, là một khu vực lý tưởng cho việc xây dựng căn cứ, nơi tập kết lực lượng, cất giấu kho tàng, vũ khí và phát triển mọi mặt của một căn cứ địa kháng chiến lâu dài, nên CKĐ được chọn xây dựng rất vững chắc là "bàn đạp" cho các cuộc tấn công nổi dậy của quân và dân miền Đông Nam bộ.

Trong kháng chiến chống Mỹ, CKĐ được mở rộng, phát triển thêm về phía Đông và Đông Bắc giáp biên giới Campuchia và Đắk Lắk. Vùng căn cứ CKĐ là nơi thành lập đầu tiên của các đơn vị vũ trang miền Đông và chủ lực miền, nơi đứng chân của Khu ủy miền Đông và đặc biệt là nơi thành lập đầu tiên của Trung ương Cục miền Nam vào năm 1961.

Trong hai cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, từ CKĐ, lực lượng cách mạng tổ chức nhiều trận tấn công vào kẻ thù giành chiến thắng vang dội. Chiến khu Đ được coi là trung tâm kháng chiến, là nơi ra đời và phát triển của các lực lượng vũ trang miền Đông Nam Bộ như tiểu đoàn 800, trung đoàn 762, sư đoàn 9, sư đoàn 5...

Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975 thì CKĐ là nơi tập kết của lực lượng quân đoàn 1, quân đoàn 4 trước khi tiến về giải phóng Sài Gòn. Tên Chiến khu Đ gắn liền với những chiến thắng vang dội trong lịch sử chống ngoại xâm của quân và dân Miền Đông Nam Bộ. Sự tồn tại và phát triển của CKĐ đã góp phần vào thắng lợi chung của hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược.

Kẻ thù luôn tìm mọi cách đánh phá nhưng thất bại, Ngô Đình Diệm và các tướng tá ngụy quyền Sài Gòn từng chua xót nhận định: "CKĐ còn, Sài Gòn mất". Giai đoạn 1962-1967, CKĐ trở thành căn cứ khá vững chắc đã dốc sức cùng toàn miền Nam trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy của nhân dân ta Tết Mậu Thân (1968), cũng như sau này vùng lên giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (1975).

Một địa danh lịch sử đã bước qua chiến tranh, đã chịu cảnh tàn khốc của chiến tranh ác liệt nhưng vẫn hiên ngang đứng đó để nhìn miền Nam đổi mới. Sau giải phóng, CKĐ ngày càng được xây dựng, bảo vệ để con cháu đời sau nhớ ơn các vị anh hùng dân tộc đã ngã xuống để bảo vệ đất nước, để chúng ta có được hôm nay.

Ngày nay CKĐ được công nhận là di tích văn hóa lịch sử cấp quốc gia kết hợp với dòng sông Đồng Nai xanh mướt và khu rừng quốc gia Nam Cát Tiên trên 100 loài thú, 94 loài chim, 70 loài cá, hàng ngàn loài lưỡng cư và trên 1000 loài thực vật... là kho tàng vô giá. CKĐ là điểm đến để thế hệ trẻ có thể hiểu hơn về lịch sử, biết được cha ông ta đã phải hi sinh thế nào để bảo vệ từng tấc đất của tổ quốc. Qua đó giúp thế hệ trẻ biết ra sức học tập, công tác tốt để thể hiện lòng biết ơn với cha ông.

Mọt số hình ảnh về các hoạt động dâng hương tưởng niệm tại căn cứ của chiến khu D:

Nguyễn Nhâm

Theo_Người Đưa Tin