Viện cấp cao 1 thông báo rút kinh nghiệm vụ án “Mua bán trái phép hóa đơn”

Thông qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm đối với vụ án Long Thị Biết cùng các đồng phạm, phạm tội “Mua bán trái phép hóa đơn”, VKSND cấp cao tại Hà Nội (Viện cấp cao 1) vừa ban hành Thông báo rút kinh nghiệm số 20/TB-VC1-HS về công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử án hình sự đối với vụ án này.

Nội dung vụ án

Long Thị Biết trú tại bản La Pán Tẩn, xã La Pán Tẩn, huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) là hộ kinh doanh cá thể với ngành nghề kinh doanh là bánh kẹo , nước giải khát , nghỉ trọ bình dân , văn phòng phẩm , đồ gia dụng…

Ngày 24/7/2008, hộ kinh doanh của Long Thị Biết được Chi cục Thuế huyện Mù Cang Chải cấp sổ mua hóa đơn và cấp mã số thuế 5200102248. Trong thời gian từ tháng 6/2014 đến năm 2018, dù không làm dịch vụ, không có hàng hóa bán kèm theo nhưng Biết đã ghi khống và bán trái phép 62 hóa đơn giá trị gia tăng với tổng số tiền ghi trên các hóa đơn là 493.063.000 đồng cho các đối tượng thuộc trường tiểu học Nậm Khắt để quyết toán các nguồn kinh phí với đơn vị cấp trên. Tổng số tiền do bán trái phép hóa đơn giá trị gia tăng mà Long Thị Biết thu được là 25.601.730 đồng, Biết sử dụng 10.073.895 đồng nộp thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng, số tiền còn lại 15.527.835 đồng Biết dùng để chi tiêu cho mục đích cá nhân.

Phạm Thị Lân giữ chức vụ Hiệu trưởng, chủ tài khoản của trường tiểu học Nậm Khắt đã trực tiếp mua trái phép 38 hóa đơn giá trị gia tăng khống; đồng ý cho Hà Minh An là Phó Hiệu trưởng trường tiểu học Nậm Khắt mua trái phép 15 hóa đơn giá trị gia tăng khống; đồng ý cho Đoàn Ngọc Anh là Kế toán trường tiểu học Nậm Khắt mua trái phép 5 hóa đơn giá trị gia tăng khống; đồng ý cho Nguyễn Thanh Bình là Kế toán trường tiểu học Nậm Khắt mua trái phép 3 hóa đơn giá trị gia tăng khống.

Tổng số hóa đơn giá trị gia tăng mà Lân trực tiếp mua và đồng ý cho mua là 61 số, với tổng số tiền ghi trên các hóa đơn là 473.113.000 đồng. Trong đó có 28 hóa đơn giá trị gia tăng được sử dụng làm chứng từ quyết toán nguồn kinh phí từ Ngân sách Nhà nước, 33 hóa đơn giá trị gia tăng còn lại được sử dụng làm chứng từ quyết toán nguồn kinh phí xã hội hóa do cha mẹ học sinh và giáo viên nhà trường đóng góp.

Hà Minh An là Phó Hiệu trưởng trường tiểu học Nậm Khắt, đã trực tiếp mua trái phép 10 hóa đơn giá trị gia tăng khống; chỉ đạo Thào A Hồng mua trái phép 6 hóa đơn giá trị gia tăng khống; đồng ý cho Phạm Thị Lân, Nguyễn Thanh Bình, Đoàn Ngọc Anh ký xác nhận vào mục “người mua hàng” của 44 hóa đơn giá trị gia tăng nhưng lấy tên “Hà Minh An”. Tổng số hóa đơn giá trị gia tăng khống mà An đã trực tiếp mua và chỉ đạo mua là 60 số với tổng số tiền ghi trên các hóa đơn là 409.663.000 đồng.

Cơ quan công an đọc lệnh bắt tạm giam Nguyễn Thanh Liêm – Phó Giám đốc DNTN Tuyết Liêm về hành vi mua bán trái phép hóa đơn. (Ảnh minh hoạ)

Trong đó có 26 hóa đơn giá trị gia tăng được trường tiểu học Nậm Khắt sử dụng làm chứng từ quyết toán nguồn kinh phí từ Ngân sách Nhà nước, 33 hóa đơn giá trị gia tăng được sử dụng làm chúng từ quyết toán nguồn kinh phí xã hội hóa do cha mẹ học sinh và giáo viên nhà trường đóng góp, 1 hóa đơn giá trị gia tăng còn lại UBND xã Nậm Khắt sử dụng để quyết toán tiền hỗ trợ cho trường tiểu học Nậm Khắt.

Quá trình giải quyết vụ án

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 02/2020/HSST ngày 13/2/2020 của TAND huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái áp dụng điểm d khoản 2 Điều 203; điểm b, s khoản 1 Điều 51; Điều 65 Bộ luật hình sự năm 2015 xử phạt bị cáo Long Thị Biết 1 năm 3 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách là 2 năm 6 tháng về tội “Mua bán trái phép hóa đơn”; Áp dụng Điều 29 Bộ luật hình sự miễn trách nhiệm hình sự cho bị cáo Phạm Thị Lân và bị cáo Hà Minh An.

Tại Quyết định số 01/QĐ-VKS-P7 ngày 11/3/2020 của Viện trưởng VKSND tỉnh Yên Bái kháng nghị phúc thẩm đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 02/2020/HSST ngày 13/2/2020 của TAND huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái theo hướng hủy Bản án hình sự sơ thẩm để xét xử sơ thẩm lại vụ án.

Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 19/2020/HSPT ngày 7/5/2020 của TAND tỉnh Yên Bái, không chấp nhận kháng nghị số 01/QĐ-VKS-P7 ngày 11/3/2020 của Viện trưởng VKSND tỉnh Yên Bái, giữ nguyên quyết định của Bản án hình sự sơ thẩm số 02/2020/HSST ngày 13/2/2020 của TAND huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái.

Tại Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 28/QĐ-VC1-HS ngày 28/10/2020 của Viện trưởng VKSND cấp cao tại Hà Nội đề nghị TAND cấp cao tại Hà Nội hủy Bản án hình sự sơ thẩm số 02/2020/HSST ngày 13/2/2020 của TAND huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái và Bản án hình sự phúc thẩm số 19/2020/HSPT ngày 7/5/2020 của TAND tỉnh Yên Bái để xét xử sơ thẩm lại.

Ngày 9/4/2021, Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội xử giám đốc thẩm, quyết định: Hủy Bản án hình sự sơ thẩm số 02/2020/HSST ngày 13/2/2020 của TAND huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái và Bản án hình sự phúc thẩm số 19/2020/HSPT ngày 7/5/2020 của TAND tỉnh Yên Bái để xét xử sơ thẩm lại.

Nội dung rút kinh nghiệm

Bản án hình sự sơ thẩm số 02/2020/HS-ST ngày 13/2/2020 của TAND huyện Mù Cang Chải chỉ căn cứ vào Điều 29 Bộ luật hình sự để miễn trách nhiệm hình sự đối với 2 bị cáo Phạm Thị Lân và Hà Minh An mà không nêu rõ áp dụng khoản nào, điểm nào của Điều 29 Bộ luật hình sự.

Trong vụ án này, Phạm Thị Lân có hành vi mua trái phép 61 hóa đơn giá trị gia tăng đã ghi nội dung: Hà Minh An mua trái phép 60 hóa đơn giá trị gia tăng đã ghi nội dung. Hành vi trên của bị cáo Lân và An đã xâm phạm trực tiếp đến chính sách của Nhà nước về quản lý hóa đơn, chứng từ trong lĩnh vực về Thuế, do vậy đủ yếu tố cấu thành tội “Mua bán trái phép hóa đơn” với tình tiết định khung tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại điểm d khoản 2 Điều 203 Bộ luật hình sự.

Với các tài liệu có trong hồ sơ vụ án xác định được Phạm Thị Lân và Hà Minh An không mắc bệnh hiểm nghèo; không có quyết định đại xá; trước khi hành vi tội phạm được phát giác Lân và An không tự thú; không lập công lớn; không có cống hiến đặc biệt được Nhà nước và xã hội thừa nhận hoặc có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội của Lân và An không còn nguy hiểm cho xã hội nữa. Do vậy, không có căn cứ để miễn trách nhiệm hình sự đối với Phạm Thị Lân và Hà Minh An.

Mặt khác, 3 bị cáo đều bị truy tố về tội “Mua bán trái phép hóa đơn” thuộc điểm d khoản 2 Điều 203 Bộ luật hình sự, nhưng Tòa án cấp sơ thẩm nhận định Phạm Thị Lân, Hà Minh An không có động cơ, mục đích tư lợi, để xác định hành vi đó không gây nguy hiểm cho xã hội và tuyên miễn trách nhiệm hình sự đối với Phạm Thị Lân và Hà Minh An; bị cáo Long Thị Biết thì bị tuyên phạt 1 năm 3 tháng tù nhưng cho hưởng án treo là trái quy định của pháp luật .

Mặt khác, Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm đã sai lầm trong việc áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả” quy định tại điểm b khoản 1 Điều 51 Bộ luật hình sự đối với bị cáo Long Thị Biết khi bị cáo nộp số tiền thu lời bất chính từ việc bán hóa đơn là 15.528.000 đồng. Từ đó, Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm căn cứ điểm d khoản 2 Điều 203; điểm b, s khoản 1 Điều 51 và Điều 65 của Bộ luật hình sự, xử phạt bị cáo Long Thị Biết 1 năm 3 tháng tù nhưng cho hưởng án treo là chưa nghiêm, chưa tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội

Thông qua vụ án trên, Viện cấp cao 1 thấy cần thông báo để VKSND các tỉnh, thành phố trong khu vực rút kinh nghiệm trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự có nội dung tương tự, tăng cường công tác kháng nghị phúc thẩm, đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm để bảo vệ quan điểm của Viện kiểm sát.

Xét xử vụ án xảy ra tại Công ty CP Gang thép Thái Nguyên

Sáng nay (12/4), TAND TP Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm đối với 19 bị cáo trong vụ án "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí; Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO).

HĐXX trong vụ án gồm 5 người: 2 Thẩm phán, 3 Hội thẩm nhân dân, do Thẩm phán Phan Huy Cương làm chủ tọa phiên tòa; phía đại diện VKS tham gia giữ quyền công tố tại phiên toà gồm ba người và một kiểm sát viên dự khuyết.

Hội đồng xét xử công bố quyết định đưa vụ án ra xét xử

Theo thông báo của HĐXX, tại phiên toà xét sử sáng nay, trong tổng số 19 bị cáo, có một bị cáo xin xét xử vắng mặt do sức khoẻ yếu đó là bị cáo Hùng.

Cũng trong phần thủ tục, luật sư Đinh Anh Tuấn, người bào chữa cho bị cáo Hùng đã đề nghị HĐXX triệu tập các giám định viên của các Bộ như: Bộ Kế hoạch & Đầu tư; Bộ Xây dựng để làm rõ thêm một số nội dung giám định trong vụ án.

Tiếp đó, luật sư Nguyễn Đình Khoẻ, luật sư bào chữa cho bị cáo Trịnh Khôi Nguyên đề nghị HĐXX triệu tập nguyên Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải tới phiên toà, bởi theo vị luật sư này, ông Hải là người trực tiếp chỉ đạo dự án này, nên sự có mặt của ông Hải là rất cần thiết,...

Đại diện VKS công bố cáo trạng truy tố đối với các bị cáo

Trước những đề nghị trên, HĐXX đã tiến hành hội ý, sau khi hội ý HĐXX cho biết sẽ triệu tập các giám định viên trong quá trình xét xử nếu thấy cần thiết.

Về đề nghị triệu tập nguyên Phó Thủ tướng, HĐXX cho rằng trong quá trình điều tra đã có đầy đủ tài liệu, trong quá trình xét hỏi sẽ công bố nếu thấy cần thiết.

Trong vụ án này có tổng số 19 bị cáo bị đưa ra xét xử trong vụ án, trong đó 14 bị cáo gồm: Trần Trọng Mừng (SN 1949, nguyên Tổng Giám đốc Công ty CP Gang thép Thái Nguyên - TISCO), Mai Văn Tinh (SN 1952, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng Công ty Thép Việt Nam - VNS), Trần Văn Khâm (SN 1961, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc TISCO), Đậu Văn Hùng (SN 1951, nguyên Tổng Giám đốc VNS), Đặng Thúc Kháng (SN 1959, nguyên Ủy viên Hội đồng quản trị, Trưởng Ban kiểm soát VNS), Nguyễn Trọng Khôi (SN 1957, nguyên Phó Tổng Giám đốc VNS), Ngô Sỹ Hán (SN 1950, nguyên Phó Tổng Giám đốc, Trưởng Ban Quản lý Dự án mở rộng sản suất giai đoạn 2 TISCO), Đặng Văn Tập (SN 1952, nguyên Phó Giám đốc thường trực Ban Quản lý Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 TISCO), Đồng Quang Dương (SN 1960, nguyên Phó Giám đốc kiêm Thư ký Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 TISCO), Trịnh Khôi Nguyên (SN 1963, nguyên Trưởng Phòng Đầu tư phát triển VNS), Nguyễn Văn Tráng (SN 1958, nguyên Ủy viên Ban kiểm soát VNS), Đỗ Xuân Hòa (SN1954, nguyên Kế toán trưởng TISCO), Uông Sỹ Bính (SN 1953, nguyên Phó Trưởng Phòng Kế toán Thống kê Tài chính TISCO), Lê Thị Tuyết Lan (SN 1963, nguyên Phó Trưởng Phòng Kế toán Thống kê Tài chính TISCO), bị VKS truy tố về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" theo quy định tại khoản 3, Điều 360 - BLHS năm 2015.

Các bị cáo tại phiên toà xét xử sáng nay

Các bị cáo còn lại gồm: Lê Phú Hưng (SN 1962, nguyên thành viên Hội đồng quản trị VNS), Nguyễn Minh Xuân (SN 1958, nguyên thành viên Hội đồng quản trị VNS), Nguyễn Chí Dũng (SN 1955, nguyên thành viên Hội đồng quản trị TISCO), Hoàng Ngọc Diệp (SN 1966, nguyên thành viên Hội đồng quản trị TISCO), Đoàn Thu Trang (SN 1985, nguyên thành viên Hội đồng quản trị TISCO), bị VKS truy tố về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng", theo quy định tại khoản 3, Điều 360 - BLHS năm 2015.

Theo cáo trạng, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên do TISCO làm chủ đầu tư, cấp quyết định đầu tư là Hội đồng quản trị Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS). Dự án ban đầu có tổng mức đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng.

Năm 2007, đơn vị trúng thầu xây dựng là Tập đoàn Khoa học Công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC). Giá trị hợp đồng trọn gói hơn 160 triệu USD (hơn 3.500 tỷ đồng). Năm 2012, bị cáo Trần Văn Khâm (người đại diện vốn chính của VNS tại TISCO) ký văn bản gửi VNS xin chấp thuận điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 8.100 tỷ đồng, tăng hơn 4.200 tỷ đồng.

Bị cáo Trần Trọng Mừng trong phần kiểm tra căn cước

Từ đó, năm 2013, VNS xin ý kiến Bộ Công Thương và Bộ này có văn bản đề nghị Thủ tướng xem xét chấp thuận. Sau hơn 11 tháng khởi công, MCC chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, chưa lựa chọn và ký được hợp đồng với nhà thầu phụ, chưa thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu nhưng đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng. MCC còn đề nghị điều chỉnh giá hợp đồng EPC với tổng chi phí tăng thêm hơn 138 triệu USD (hơn 3.000 tỷ đồng).

Bị cáo Trần Trọng Mừng, nguyên Tổng GĐ TISCO ký văn bản gửi Bộ Công Thương và VNS đề nghị cho giải quyết đặc cách phạm vi được điều chỉnh về giá thiết bị và các chi phí khác với dự án. Bị cáo Mừng không chỉ đạo áp dụng điều khoản để dừng hợp đồng, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét hủy đấu thầu, thu hồi tiền tạm ứng mà quyết tâm thực hiện dự án.

VKSNDTC xác định, hành vi của bị cáo Trần Trọng Mừng đã khiến dự án phải dừng thi công, gây thất thoát, lãng phí trên 830 tỷ đồng (đây là khoản lãi vay hàng tháng TISCO đã trả cho các ngân hàng trên tổng số vốn vay trên 3.000 tỷ để đầu tư dự án).

Các luật sư tham gia bào chữa tại phiên toà

Bị cáo Mai Văn Tinh bị VKS cáo buộc có các hành vi sai phạm khiến TISCO không kiểm soát được chi phí đầu tư vào dự án, không ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu về tiến độ, giá trị hợp đồng, làm dự án phải dừng thi công gây thất thoát trên 830 tỷ đồng...

Trong vụ án này, Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) được triệu tập với tư cách là nguyên đơn dân sự, Công ty thép Việt Nam (VNS) là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan.

Đây là một trong số 5 vụ án được Ban chỉ đạo Trung ương phòng chống tham nhũng yêu cầu khẩn trương xét xử sơ thẩm trong năm 2021.

Tại phiên toà xét xử có hơn 30 luật sư đăng ký tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị cáo.

Dự kiến, phiên tòa xét xử sẽ được diễn ra trong 10 ngày (từ ngày 12-22/4), xét xử tất cả các ngày trong tuần, kể cả thứ Bảy, Chủ nhật.