Vệ tinh Nga bị cáo buộc liên quan vũ khí hạt nhân có dấu hiệu mất kiểm soát

Một vệ tinh bí mật của Nga, bị cáo buộc hỗ trợ chương trình phát triển vũ khí chống vệ tinh hạt nhân – hiện có dấu hiệu quay không kiểm soát và có thể đã ngừng hoạt động – theo đánh giá của các nhà phân tích Mỹ.

Hình minh họa. Ảnh: TTXVN phát

Diễn biến này được coi là một bước lùi đối với tham vọng tăng cường năng lực không gian của Nga.

Tờ Guardia dẫn dữ liệu radar Doppler của công ty LeoLabs và dữ liệu quang học do Slingshot Aerospace cho biết, vệ tinh Cosmos 2553 – được Nga phóng vài tuần trước khi xung đột Ukraine nổ ra vào năm 2022 – đã có nhiều lần quay bất thường.

Vệ tinh Cosmos 2553, được cho là vệ tinh tình báo radar kiêm nền tảng thử nghiệm bức xạ, từng trở thành tâm điểm trong cáo buộc của Mỹ rằng Nga đang phát triển vũ khí hạt nhân có khả năng phá hủy các mạng lưới vệ tinh, bao gồm cả hệ thống Starlink của SpaceX mà quân đội Ukraine đang sử dụng.

Các quan chức Mỹ đánh giá, Cosmos 2553, dù bản thân không phải là vũ khí, có vai trò hỗ trợ quá trình phát triển công nghệ vũ khí chống vệ tinh của Nga. Moskva phủ nhận cáo buộc này và khẳng định vệ tinh phục vụ mục đích nghiên cứu khoa học.

Trong bối cảnh cạnh tranh an ninh không gian giữa Nga và Mỹ ngày càng căng thẳng, sự cố của Cosmos 2553 thu hút sự chú ý, khi quỹ đạo Trái Đất ngày càng trở thành không gian chiến lược cho công nghệ quân sự và dân sự.

Vệ tinh này di chuyển trên quỹ đạo biệt lập, cách Trái Đất khoảng 2.000 km, nằm trong khu vực bức xạ cao mà các vệ tinh thương mại thường tránh. Vào tháng 11/2024, LeoLabs ghi nhận chuyển động bất thường của vệ tinh thông qua các phép đo radar Doppler. Đến tháng 12, công ty này xác định với “độ tin cậy cao” rằng vệ tinh đang “lộn nhào”, dựa trên dữ liệu radar bổ sung và hình ảnh do một công ty vũ trụ khác chụp được – theo ông Darren McKnight chuyên gia kỹ thuật cấp cao tại LeoLabs. Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Nga từ chối bình luận về thông tin này.

Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Washington, trong báo cáo đánh giá mối đe dọa không gian thường niên công bố ngày 25/4, kết luận rằng vệ tinh Cosmos 2553 nhiều khả năng đã mất khả năng vận hành.

Bộ Tư lệnh Không gian Mỹ, đơn vị giám sát hoạt động trên quỹ đạo, xác nhận đã phát hiện sự thay đổi độ cao của Cosmos 2553 nhưng từ chối cung cấp thêm đánh giá về tình trạng hiện tại.

Theo Slingshot Aerospace, vệ tinh Cosmos 2553 từng có dấu hiệu bất thường từ tháng 5/2024, khi độ sáng của nó thay đổi thất thường – dấu hiệu tiềm ẩn việc mất kiểm soát. Tuy nhiên, theo bà Belinda Marchand, Giám đốc Khoa học của công ty, những quan sát gần đây cho thấy vệ tinh đã có dấu hiệu ổn định trở lại.

Các chương trình theo dõi không gian thương mại – dù còn mới – đang phát triển nhanh chóng nhằm đáp ứng nhu cầu giám sát ngày càng cao, trong bối cảnh số lượng vệ tinh quân sự và dân sự tăng mạnh. Bộ Quốc phòng Mỹ và quân đội các nước đang tăng cường khả năng theo dõi quỹ đạo để phân biệt rõ hơn giữa tài sản dân sự và quân sự, hạn chế nguy cơ hiểu lầm dẫn tới tính toán sai lầm.

Người phát ngôn lực lượng Không gian Mỹ cho biết, Nga khẳng định Cosmos 2553 nhằm mục đích thử nghiệm thiết bị trong môi trường bức xạ cao, tuy nhiên “đặc điểm hoạt động thực tế của vệ tinh không phù hợp với tuyên bố này”. Người phát ngôn cũng cảnh báo rằng sự thiếu minh bạch cùng với việc Nga sẵn sàng nhắm mục tiêu vào các vệ tinh của Mỹ và đồng minh có thể làm gia tăng nguy cơ hiểu lầm và leo thang căng thẳng.

Cosmos 2553 chỉ là một trong số hàng chục vệ tinh của Nga đang hoạt động trên quỹ đạo và bị cho là có liên quan đến các chương trình quân sự, tình báo.