Ukraine chật vật phục hồi kinh tế giữa khủng hoảng và xung đột

Nền kinh tế Ukraine ghi nhận mức tăng trưởng yếu 1,1% GDP quý I/2025, đối mặt với áp lực nặng nề từ các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng và vận tải chiến lược.

Quảng trường Độc lập ở Kiev, Ukraine. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Nền kinh tế Ukraine trong quý đầu tiên của năm 2025 đã chứng kiến sự tăng trưởng nhẹ, đạt 1,1% GDP thực tế, theo báo cáo mới nhất từ Viện Nghiên cứu Kinh tế và Tư vấn Chính sách (IER). Tuy nhiên, tờ Kyiv Post ngày 25/4 cho rằng, số này cho thấy một sự phục hồi mong manh và chậm chạp, bị kìm hãm bởi những tác động tiêu cực từ các cuộc tấn công liên tục của Nga vào cơ sở hạ tầng năng lượng.

Báo cáo của IER cho thấy sự tăng trưởng không đồng đều trong suốt quý. Mức tăng trưởng thấp hơn được ghi nhận vào tháng 1 (1,2%) và tháng 2 (0,7%), nhưng đã có dấu hiệu khởi sắc vào tháng 3 với mức tăng 1,3%. IER lý giải sự phục hồi này là nhờ khả năng tiếp cận điện năng được cải thiện và nhu cầu thị trường dần phục hồi.

Đáng chú ý, một số lĩnh vực kinh tế đã cho thấy sự tăng trưởng tích cực trong quý đầu tiên. Công nghiệp ghi nhận mức tăng trưởng 2,5% vào tháng 3, tiếp nối mức tăng 1,8% của tháng 2. IER cho rằng nhu cầu trong nước và xuất khẩu tăng trưởng vừa phải là động lực chính, bất chấp các cuộc tấn công của Nga vào các thành phố lớn như Dnipro, Kryvyi Rih và Kharkov. Tương tự, lĩnh vực thương mại cũng có sự tăng trưởng nhẹ, từ 0,7% vào tháng 2 lên 1,2% vào tháng 3/2025, do tỷ trọng bán hàng trực tiếp tăng lên.

Tuy nhiên, bức tranh kinh tế Ukraine không hoàn toàn màu hồng. Các cuộc tấn công từ Nga đã gây ra những trở ngại đáng kể cho sự tăng trưởng. IER chỉ ra rằng các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng và cuộc tấn công mạng vào Công ty Đường sắt Nhà nước Ukraine (Ukrzaliznytsia – UZ) là những yếu tố chính làm suy giảm đà phục hồi.

Vào tháng 3, hệ thống đường sắt Ukraine đã trở thành mục tiêu của một cuộc tấn công mạng nghiêm trọng, làm tê liệt hoạt động mua vé trực tuyến và các chứng từ vận chuyển hàng hóa trên toàn quốc. Oleksandr Shevcheko, Phó Giám đốc truyền thông và dịch vụ hành khách của UZ, đã gọi đây là một “cuộc tấn công mạng phá kỷ lục” và nghi ngờ tin tặc Nga đứng sau vụ việc. Mặc dù ông Shevchenko trấn an rằng các chuyến tàu vẫn hoạt động theo lịch trình, IER cho biết vận tải hàng hóa đường sắt đã bị chậm lại đáng kể sau cuộc tấn công này. Cùng với việc Nga ngừng vận chuyển khí đốt qua đường ống của Ukraine, các cuộc tấn công này đã gây ra mức giảm 6% trong lĩnh vực vận tải đường ống và đường sắt trong tháng 2 và tháng 3 năm nay.

Đặc biệt, các cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng năng lượng đã gây ra thiệt hại lớn, ước tính làm giảm tăng trưởng GDP trong quý đầu tiên. Bên cạnh đó, các cuộc tấn công vào hoạt động sản xuất khí đốt và việc Nga kiểm soát các mỏ than ở khu vực Donetsk cũng tác động tiêu cực đến ngành khai khoáng, làm giảm mức tăng trưởng GDP thực tế. Metinvest Group, nhà sản xuất thép lớn nhất Ukraine, đã phải ngừng hoạt động tại mỏ than Pokrovske vào tháng 1 do giao tranh, một động thái có ý nghĩa lớn khi mỏ này cung cấp tới 65% lượng than cần thiết cho ngành thép Ukraine, theo Oleksandr Parashchiy từ Concorde Capital.

Ngành nông nghiệp cũng không tránh khỏi những tác động tiêu cực, với ước tính sản lượng chăn nuôi giảm và những bước tiến quân của Nga đã khiến ngành này sụt giảm vào tháng 3.

Khi tổng hợp tất cả các yếu tố này, mức tăng trưởng GDP 1,1% trong quý đầu tiên năm 2025 thấp hơn đáng kể so với mức tăng trưởng 6,5% trong cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy nền kinh tế Ukraine đang phải đối mặt với những thách thức to lớn để duy trì đà phục hồi trong bối cảnh xung đột tiếp diễn.

Trước tình hình này, Ngân hàng Quốc gia Ukraine (NBU) cũng đã hạ dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 xuống 3,1%, so với dự báo 3,6% trước đó. NBU lý giải sự bi quan này là do cả cuộc chiến đang diễn ra và sự phá hủy ngày càng tăng đối với cơ sở hạ tầng khí đốt. Theo NBU, tăng trưởng kinh tế của Ukraine vẫn ở mức thấp trong quý đầu tiên của năm 2025, đặc biệt là do sự phá hủy cơ sở hạ tầng khí đốt và nhu cầu nhập khẩu khí đốt tăng lên. Mặc dù thị trường lao động có phục hồi đôi chút, tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề do xung đột gây ra vẫn là một hạn chế đáng kể.

Thêm vào đó, Tổng giám đốc điều hành IER, Oksana Kuziakiv, đã bày tỏ sự hoài nghi về một sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ trong năm 2025. Bà và các đồng nghiệp tại IER cho rằng nền kinh tế Ukraine hiện đang hoạt động gần như hết công suất và khó có thể đạt được mức tăng trưởng GDP thực tế cao hơn trong bối cảnh hiện tại.

Tóm lại, thực trạng kinh tế Ukraine hiện tại cho thấy một sự tăng trưởng mong manh, bị ảnh hưởng nặng nề bởi các cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng quan trọng. Mặc dù một số lĩnh vực đã cho thấy sự phục hồi nhẹ, nhưng những thiệt hại do xung đột gây ra và những hạn chế về năng lực sản xuất đang đặt ra những thách thức không nhỏ cho triển vọng kinh tế của Ukraine trong thời gian tới.