Từ vụ cướp 2 triệu USD: Quy định sở hữu và sử dụng ngoại tệ ra sao?2

Ngoài những diễn biến của vụ việc về mặt hình sự, ở đây cũng đặt ra vấn đề xung quanh chuyện sở hữu và sử dụng ngoại tệ như thế nào cho đúng pháp luật.

Giao dịch USD tại một ngân hàng ở TP.HCM – Ảnh: QUANG ĐỊNH

Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Tây Ninh đã phát lệnh truy nã đặc biệt nguy hiểm trên toàn quốc đối với 3 nghi phạm liên quan vụ cướp 2 triệu USD.

Truy nã 3 người cướp 2 triệu USD

Ba người bị truy nã gồm: Đào Xuân Lộc (34 tuổi, ngụ TP Biên Hòa, Đồng Nai), Nguyễn Tuấn Anh (32 tuổi, ngụ TP Ninh Bình, Ninh Bình) và Nguyễn Anh Duy (34 tuổi, ngụ TP Quy Nhơn, Bình Định). Cả ba bị khởi tố về tội “cướp tài sản” nhưng đã bỏ trốn.

Theo điều tra ban đầu, nhóm này cùng một đồng phạm (đã bị bắt) chặn đường, cướp tài sản của một người với số tiền ước tính có thể đến 2 triệu USD rồi nhanh chóng tẩu thoát.

Sau khi điều tra, công an xác định hành vi phạm tội, khởi tố vụ án và khởi tố bị can. Tuy nhiên do ba người trên đã bỏ trốn, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Tây Ninh truy nã đặc biệt trên toàn quốc.

Công an tỉnh Tây Ninh kêu gọi người dân nếu phát hiện hoặc có thông tin về các nghi phạm, hãy trình báo cơ quan công an gần nhất hoặc liên hệ qua đường dây nóng.

Mọi thông tin có thể báo ngay đến Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Tây Ninh (số 1229, đường Cách Mạng Tháng 8, khu phố Hiệp Nghĩa, phường Hiệp Ninh, TP Tây Ninh), số điện thoại [phone].

Nắm giữ triệu USD tiền mặt có hợp pháp?

Sau vụ cướp, nhiều bạn đọc Tuổi Trẻ đặt câu hỏi: Người dân có được mang theo ngoại tệ, đặc biệt là số tiền USD lớn như trường hợp nêu trên?

Các chuyên gia trong lĩnh vực ngoại hối thông tin, theo quy định hiện nay, người dân được quyền sở hữu ngoại tệ không giới hạn. Ngoài ra cũng không có quy định nào yêu cầu người dân phải chứng minh nguồn gốc, kê khai số lượng…, trừ trường hợp phải kê khai khi mang quá 5.000 USD khi xuất cảnh.

Giải thích thêm về việc người dân có thói quen giữ USD, ông Phan Phương Nam, phó khoa luật thương mại Đại học Luật TP.HCM, cho biết nhiều người dân coi loại ngoại tệ này như phương tiện cất trữ an toàn, ít mất giá, thậm chí còn có kỳ vọng tăng giá.

“Pháp luật không cấm dân giữ USD (hoặc ngoại tệ), do vậy người dân có quyền giữ nó mà không vi phạm”, ông Nam nói.

Vậy nguồn ngoại tệ tiền mặt ở đâu ra? Có rất nhiều nguồn, như tặng cho, và nhất là từ kiều hối. Chính sách cho người dân được nhận kiều hối bằng ngoại tệ tiền mặt đã bổ sung một lượng lớn ngoại tệ này để cho người dân nắm giữ.

Chẳng hạn khi người dân nhận kiều hối, họ có thể mở tài khoản bằng ngoại tệ hoặc VND, sau đó có thể rút bằng tiền đồng hay ngoại tệ đều được. Ví dụ, ngoại tệ gửi về là 2.000 USD thì họ sẽ nhận đủ 2.000 USD tiền mặt hoặc quy đổi ra VND theo tỉ giá thời điểm đó hoặc gửi tiết kiệm bằng USD nhưng lãi suất hiện nay là 0%.

Tương tự, khi người dân gửi tiết kiệm bằng ngoại tệ ở ngân hàng, đáo hạn, họ vẫn được nhận lại ngoại tệ bằng tiền mặt. Đó là một trong những lý do thị trường vẫn có nhiều USD tiền mặt.

Những lưu ý khi sử dụng ngoại tệ

Dù hoàn toàn không bị hạn chế về nắm giữ, sở hữu ngoại tệ nhưng khi bán, người dân phải bán tại những tổ chức được cấp phép như ngân hàng, đại lý thu đổi ngoại tệ của ngân hàng. Nếu giao dịch ngoại tệ bất hợp pháp sẽ bị xử lý.

Cụ thể, theo nghị định số 88/2019 của Chính phủ, nếu có một trong các hành vi sau: mua, bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau; mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ; thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ bằng ngoại tệ mà số ngoại tệ có giá trị dưới 1.000 USD hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương thì bị phạt cảnh cáo.

Nếu số ngoại tệ mà cá nhân giao dịch bất hợp pháp có giá trị từ 1.000 USD đến dưới 10.000 USD thì bị phạt tiền từ 10 – 20 triệu đồng; từ 10.000 USD đến dưới 100.000 USD thì bị phạt từ 20 – 30 triệu đồng.

Trường hợp giao dịch bất hợp pháp số ngoại tệ có giá trị từ 100.000 USD trở lên thì mức phạt từ 80 – 100 triệu đồng. Với tổ chức, mức xử phạt sẽ tăng nặng hơn.

Cụ thể với hành vi không niêm yết tỉ giá mua, bán ngoại tệ tại địa điểm giao dịch theo quy định của pháp luật; niêm yết tỉ giá mua, bán ngoại tệ nhưng hình thức, nội dung niêm yết tỉ giá không rõ ràng, gây nhầm lẫn cho khách hàng thì bị phạt tiền từ 20 – 30 triệu đồng.

Còn lại, người dân có quyền sở hữu, thừa kế, tặng cho, cất giữ, góp vốn, mang theo người ngoại tệ và giao dịch với ngân hàng thì không phải chịu bất kỳ sự kiểm tra nào. Trường hợp gửi ngoại tệ tại ngân hàng thì không được trả lãi.

Riêng với việc xuất nhập cảnh, cá nhân xuất nhập cảnh bằng hộ chiếu được phép mang tối đa 5.000 USD. Nếu mang trên mức này thì phải khai báo với hải quan theo quy định.

Nhiều yếu tố hỗ trợ để giữ VND

Số liệu từ Tổng cục Thống kê, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 2 tăng 25,7% so với cùng kỳ, trong khi kim ngạch nhập khẩu tăng 40%. Cán cân thương mại hàng hóa đã ghi nhận thâm hụt lần đầu tiên (-1,5 tỉ USD) kể từ tháng 5-2024.

Theo đó, mức thặng dư trong hai tháng đầu năm cũng bị kéo giảm xuống 1,47 tỉ USD – thấp hơn đáng kể so với mức thặng dư 5,13 tỉ USD của cùng kỳ năm ngoái.

Bà Trần Thị Khánh Hiền, giám đốc khối phân tích Chứng khoán MB (MBS), nhận định sự suy giảm nêu trên diễn ra trong bối cảnh hoạt động xuất khẩu suy giảm.

Trong khi hoạt động nhập khẩu vẫn trên đà tăng khi các doanh nghiệp có xu hướng tích trữ nguyên liệu trước những bất ổn về nguồn cung và chuỗi cung ứng đang gia tăng mạnh mẽ thời gian gần đây. Do đó dự báo tỉ giá năm nay sẽ dao động trong khoảng 25.500 – 26.000 VND/USD.

“Áp lực tỉ giá được dự báo vẫn sẽ hiện hữu trong 2025 khi USD vẫn dao động quanh mức cao trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Trump liên tục đưa ra những chính sách thuế quan làm tăng rủi ro lạm phát và khiến Fed thận trọng hơn trong việc giảm lãi suất”, giám đốc MBS nhìn nhận.

Song theo bà Hiền, VND cũng kỳ vọng sẽ được hỗ trợ từ mức chênh lệch lãi suất VND – USD đang dần được thu hẹp.

Nếu như trong hai tháng đầu năm 2024, lãi suất qua đêm USD cao hơn VND từ 1,6 – 5,2%/năm thì trong hai tháng đầu năm nay mức chênh lệch này chỉ còn 0,2 – 0,8%/năm và thậm chí có những thời điểm lãi suất VND còn cao hơn USD.

Bên cạnh đó, các yếu tố nội tại như: thặng dư thương mại, vốn FDI giải ngân và sự phục hồi của lượng khách du lịch quốc tế sẽ tiếp tục hỗ trợ cho VND.