Trung Quốc sẽ đổ tiền vào chip, AI và 5G để bắt kịp Mỹ

Đây là một trong những trọng tâm của quá trình hiện đại hóa Trung Quốc vừa được chính phủ nước này đưa ra trong phiên khai mạc kỳ họp Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (NPC – Quốc hội) tại Bắc Kinh ngày 5.3.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đi về chỗ ngồi sau khi đọc bài phát biểu trong lễ khai mạc Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh ngày 5.3

Theo Bloomberg, trong phiên khai mạc kỳ họp Quốc hội, Trung Quốc cam kết sẽ tăng cường chi tiêu, thúc đẩy nghiên cứu về chip tiên tiến và trí tuệ nhân tạo (AI) trong các mục tiêu 5 năm mới nhất, đồng thời trình bày kế hoạch chi tiết về công nghệ để tranh tầm ảnh hưởng toàn cầu với Mỹ.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường chỉ ra các lĩnh vực chủ chốt để giúp nước này đạt được “đột phá lớn trong công nghệ cốt lõi”, bao gồm chất bán dẫn cao cấp, hệ điều hành, bộ xử lý máy tính và điện toán đám mây, vốn đang do các hãng công nghệ Mỹ nắm giữ. Chính quyền Bắc Kinh cũng đặt mục tiêu đưa 56% đất nước tiếp cận với mạng 5G. Chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển (R&D) trên toàn quốc sẽ tăng hơn 7% mỗi năm, “dự kiến chiếm tỷ lệ phần trăm GDP cao hơn so với 5 năm trước”.

Trung Quốc đang nỗ lực để nhanh chóng giảm sự phụ thuộc vào phương Tây về công nghệ và các thành phần bán dẫn quan trọng như chip máy tính. Vấn đề này càng trở nên cần thiết hơn khi thế giới đang trong tình trạng thiếu chất bán dẫn trầm trọng do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Chính quyền Bắc Kinh cũng đặt cược lớn vào công nghệ mới nổi, từ các phương tiện chạy bằng hydro đến công nghệ sinh học, trong khi tìm cách đảm bảo các nhà sản xuất chip trong nước có thể cạnh tranh với Intel Corp và Taiwan Semiconductor Manufacturing Co (TSMC).

“Đổi mới vẫn là trọng tâm của việc hiện đại hóa Trung Quốc. Chúng tôi sẽ tăng cường đầu tư khoa học và công nghệ để hỗ trợ chiến lược cho sự phát triển của Trung Quốc”, ông Lý Khắc Cường nói tại kỳ họp Quốc hội.

Bài phát biểu của ông Lý Khắc Cường nhấn mạnh các mục tiêu được liệt kê trong kế hoạch 5 năm lần thứ 14, trong đó ưu tiên tiến bộ trong lĩnh vực non trẻ hơn như điện toán lượng tử, mạng nơ-ron, ngân hàng dữ liệu ADN. Kế hoạch mới bao hàm chiến lược đa tầng mang tính thực dụng và đầy tham vọng của Trung Quốc về phạm vi, khả năng thay thế các nhà cung cấp công nghệ của Mỹ, đồng thời nuôi dưỡng các công ty trong nước ở những lĩnh vực mới nổi.

Đối với một quốc gia nhập khẩu 300 tỉ USD giá trị chip hằng năm như Trung Quốc, không có mối đe dọa nào lớn hơn việc bị phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài có khả năng thù địch, đặc biệt là Mỹ, trong việc xây dựng mọi thứ từ AI đến thế hệ mạng không dây tiếp theo và xe tự hành. Báo cáo ngày 5.3 như lời tuyên bố chính thức tham vọng của Bắc Kinh đối với việc phát triển công nghệ phần mềm riêng để thiết kế chất bán dẫn, thay thế phần mềm của các công ty Mỹ như Cadence và Synopsys.

Mặc dù không nói rõ, nhưng các tài liệu công bố tại kỳ họp Quốc hội cũng cung cấp gợi ý về lộ trình phát triển vật liệu quan trọng, liên quan đến các hợp chất như silic cacbua (silicon carbide), gali nitrua (gallium nitride) và các chip có thể hoạt động ở tần số cao, trong môi trường năng lượng và nhiệt độ cao hơn, với các ứng dụng rộng rãi trong chip tần số vô tuyến thế hệ thứ năm, quân sự, nâng cấp ra-đa, xe điện.

Theo tài liệu mới, việc chia sẻ dữ liệu mở sẽ là chìa khóa quan trọng. Trung Quốc đang thiết lập một nền tảng để chia sẻ dữ liệu công cộng và dữ liệu chính phủ, đồng thời xây dựng các chính sách để đảm bảo tính bảo mật thông tin.

“Nghiên cứu cơ bản là gốc rễ của đổi mới khoa học và công nghệ. Do đó, chúng tôi sẽ đảm bảo hoạt động ổn định của cơ chế tài trợ cho nghiên cứu cơ bản và tăng khoản tiền đáng kể cho lĩnh vực này”, ông Lý Khắc Cường nói.

Huawei nhận thêm đòn đánh từ Mỹ

Các quyết định gây bất lợi cho Huawei liên tục được chính quyền ông Trump đưa ra, đẩy tương lai của gã khổng lồ công nghệ này vào trong bất định.

Các quy định mới được Tổng thống Donald Trump đưa ra hôm 13/8 được đánh giá là "đổ thêm dầu vào lửa" cho mối quan hệ vốn đang căng thẳng giữa chính quyền Mỹ và Trung Quốc.

Theo đó, chính phủ Mỹ sẽ không được sử dụng dịch vụ hoặc hàng hóa của các doanh nghiệp tư nhân sở tại nếu các doanh nghiệp này sử dụng thiết bị từ 5 công ty Trung Quốc, Reuters dẫn lời một quan chức từ chính quyền ông Trump.

5 cái tên này bao gồm Huawei Techonologies, công ty lĩnh vực viễn thông ZTE, nhà sản xuất máy ảnh Hangzhou Hikvision Digital Technology, công ty lĩnh vực thiết bị an ninh giám sát Zhejiang Dahua Technology và hãng sản xuất thiết bị vô tuyến Hytera Communications.

Trước áp lực từ chính phủ Mỹ, Huawei đã bị nhiều quốc gia trên thế giới quay lưng.

Tháng 5/2019, Bộ Thương mại Mỹ đưa Huawei vào danh sách đen giao dịch công nghệ, cắt đường sử dụng dịch vụ Google trên smartphone Huawei. Một năm sau, Mỹ lại hạn chế các công ty bán dẫn sử dụng công nghệ Mỹ bán hàng cho Huawei.

Theo Nikkei Asian Review , kể từ vòng trừng phạt đầu tiên ban hành năm 2019 bởi chính phủ Mỹ, theo đó cấm các cơ quan chính phủ mua hoặc gia hạn hợp đồng với 5 công ty Trung Quốc dựa trên đạo luật quốc phòng ký năm 2018, cả 5 công ty công nghệ này vẫn tiếp tục đưa ra các báo cáo kinh doanh tương đối khả quan.

Phía Hikvision cho biết lệnh trừng phạt ban đầu của chính quyền ông Trump không thực sự có tác dụng vì bản thân công ty không có hoạt động kinh doanh trực tiếp với chính phủ nước này.

Tuy nhiên, đòn giáng mới nhất mà chính phủ Mỹ dành cho các công ty công nghệ Trung Quốc được dự đoán sẽ đẩy mức độ căng thẳng của "chiến tranh công nghệ" lên một cấp độ mới. Giới chức Washington đồng thời cũng cân nhắc khả năng kéo dài thêm lệnh cấm xuất khẩu công nghệ Mỹ cho các công ty Trung Quốc.

Theo thống kê của công ty an ninh Mỹ Forescout Technologies, khoảng 67.000 thiết bị viễn thông do Huawei sản xuất đang được nhiều doanh nghiệp tư nhân tại Mỹ sử dụng chỉ tính riêng trong tháng 7/2020, trong đó lĩnh vực sản xuất và chăm sóc sức khỏe có đến 30.000 thiết bị.

Ngoài ra, Forescout còn tìm thấy 64.000 camera giám sát Hikvision, 3.000 thiết bị của Dahua và 4.000 thiết bị do ZTE sản xuất được sử dụng trên nhiều lĩnh vực, bao gồm cả những tổ chức giáo dục và tài chính.

Giờ đây, những công ty tham gia đấu thầu hợp đồng liên bang sẽ phải tuyên bố bằng văn bản rằng họ không sử dụng các sản phẩm cung cấp bởi những công ty nằm trong danh mục cấm. Quy định này được cho là sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hơn 800 công ty của Nhật Bản đang hợp tác với chính phủ Mỹ như NTT Data hay Sharrp.

"Các quy tắc có thể sẽ chỉ áp dụng với những công ty có trụ sở tại Mỹ, sẽ không có vấn đề gì nếu họ có trụ sở bên ngoài quốc gia này", một nguồn tin từ Huawei cho biết.

Thiếu Huawei, nhiều doanh nghiệp sẽ phải lên kế hoạch phát triển nội bộ hoặc bắt tay với các đối tác ngoài Trung Quốc.

Khi lệnh cấm xuất khẩu công nghệ Mỹ đối với Huawei hết hạn, chính quyền ông Trump sẽ xem xét và đưa ra quyết định có nên thắt chặt thêm lệnh trừng phạt hay nữa không. Bộ Thương mại Mỹ cũng đã nhiều lần gia hạn lệnh trừng phạt đối với các công ty Trung Quốc, rất có thể đây sẽ là lần gia hạn cuối cùng và lệnh trừng phạt cũ sẽ sớm được kết thúc trong tháng 8/2020.

Bộ Thương mại cũng đã cho phép các công ty Mỹ tiếp tục kinh doanh với Huawei nhằm duy trì dịch vụ Internet hoặc điện thoại, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp Mỹ dần thay thế những thiết bị của những nhà cung cấp trong danh sách đen. Theo ước tính của một công ty tư nhân, khoảng 25% công ty viễn thông khu vực nông thôn vẫn đang sử dụng các thiết bị của Huawei hoặc ZTE.

"Các doanh nghiệp nên tính tới phương án phát triển nội bộ hoặc hợp tác với các công ty phương Tây", Kojiro Fujii, cộng sự của công ty luật Nishimura & Asahi chia sẻ.

Một lệnh cấm mới được chính quyền ông Trump ban hành sẽ là dấu hỏi lớn cho tương lai của hệ điều hành Android cũng như các ứng dụng của Google đối với những sản phẩm smartphone Huawei. Tháng 2/2020, gã khổng lồ Google cho biết sẽ vẫn tiếp tục hợp tác với nhà sản xuất điện thoại thông minh Huawei để cung cấp các bản cập nhật hệ điều hành Android trên những thiết bị đã được bán trước lệnh cấm vào tháng 5/2019 và "sẽ tiếp tục làm như vậy nếu được phép".