Trí tuệ nhân tạo: Tìm ra danh tính kẻ giết người trong bức ảnh Holocaust khét tiếng

Theo phóng viên TTXVN tại Bắc Mỹ, một nhà sử học Đức hiện đang sống tại Mỹ cho biết ông đã tìm ra danh tính của kẻ giết người xuất hiện trong một trong những bức ảnh nổi tiếng về thảm họa diệt chủng người Do Thái ( Holocaust ) và việc phát hiện là nhờ vào sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI).

Người Do Thái Cuối Cùng ở Vinnitsa. “Tôi nghĩ bức ảnh này cũng quan trọng như bức ảnh cánh cổng trại Auschwitz”, nhà sử học người Đức Jrgen Matthus sống tại Hoa Kỳ nhận định. Ảnh: Metropol

Ông Jrgen Matthus – từng là Trưởng nhóm nghiên cứu tại Bảo tàng Tưởng niệm Holocaust ở Washington D.C. (Mỹ) – đã dành nhiều năm tìm kiếm danh tính của những người có mặt trong bức ảnh chụp năm 1941 tại thành phố Berdychiv, thuộc Ukraine ngày nay. Bức ảnh ghi lại cảnh một sĩ quan của Đội phòng vệ Schutzstaffe (SS) của Đức Quốc xã chĩa súng lục vào đầu một người đàn ông đang quỳ trên mép hố chôn tập thể, trong khi khoảng 20 lính Đức Quốc xã khác đứng thành hàng gần đó quan sát. Danh tính của những kẻ gây án và nạn nhân trong bức ảnh vẫn là một ẩn số trong nhiều năm.

Bức ảnh được đặt tên “Người Do thái cuối cùng ở Vinnitsa” trong nhiều thập kỷ cho đến khi ông Matthus tìm thấy cuốn nhật ký của Đại úy Wehrmacht (người Áo) tại Bảo tàng Holocaust , trong đó có âm bản của bức ảnh với dòng mô tả: “Lực lượng SS bắn người Do thái tại thành Berdichev”. Nhờ sử dụng phần mềm AI, ông Matthus và các nhà nghiên cứu đã xác nhận được vị trí trong bức ảnh, dựa trên việc phân tích hình ảnh các tòa nhà và bố cục thành phố ở phía sau.

Sau khi ông Matthus công bố phát hiện này vào năm 2023, ông nhận được thư từ một người đàn ông cho biết người trong ảnh có thể là chú vợ – một sĩ quan SS ở mặt trận phía Đông trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. Người này sau đó đã cung cấp cho ông Matthus các thông tin chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp của người chú vợ cũng như các bức ảnh so sánh. Khi được đối chiếu bằng công cụ AI nguồn mở, những bức ảnh này có độ chính xác tới 99% so với ảnh gốc.

Qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và đối chiếu, ông Matthus khẳng định kẻ giết người trong bức ảnh thảm họa lịch sử là Jakobus Onnen. Theo người thân của ông này, Onnen sinh năm 1906 tại thị trấn Tichelwarf của Đức, gần biên giới với Hà Lan. Sau khi tốt nghiệp trung học, Onnen dạy tiếng Anh, tiếng Pháp và giáo dục thể chất, trước khi gia nhập Binh đoàn bão táp (Sturmabteilung, viết tắt là SA) vào năm 25 tuổi. SA cũng là một cánh bán quân sự của Quốc xã Đức nhưng sau chuyển thành SS. Onnen tử trận năm 1943.

Trong bài nghiên cứu gửi tạp chí, ông Matthus cho biết việc sử dụng AI ngày càng phổ biến trong lĩnh vực nhân văn và đó là một công cụ hữu ích giúp các nhà sử học xác định những cá nhân chưa từng được biết đến trước đây. Theo ông, bức ảnh “Người Do thái cuối cùng ở Vinnitsa” có vai trò quan trọng không kém những bức ảnh tại trại Auschwitz, vì chúng đều phản ánh bản chất thực sự của tội ác của Đức Quốc xã.