Tranh chấp biên giới Trung – Ấn nóng lên vì tuyên bố của Mỹ
Bắc Kinh đã tái khẳng định tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với một lãnh thổ ở đông bắc Ấn Độ, đồng thời chỉ trích Mỹ ‘kích động tranh chấp’ bằng cách ủng hộ New Delhi.
Ấn Độ và Trung Quốc từ lâu đã tranh chấp chủ quyền tại khu vực mà New Delhi gọi là bang ” Arunachal Pradesh”, trong khi Bắc Kinh cho rằng thuộc về vùng “ Tạng Nam” (tức phía nam Tây Tạng). Trung Quốc đã đổi tên khu vực này trên bản đồ chính thức của mình và cấp thị thực (visa) riêng cho công dân Ấn Độ cư trú tại đây nhằm khẳng định chủ quyền.
“Tạng Nam là lãnh thổ của Trung Quốc từ thời cổ đại. Đây là một thực tế không thể phủ nhận”, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngô Khiêm nói trong một cuộc họp báo hôm 28.3, theo Newsweek.
Phát ngôn của ông Ngô là phản ứng trực tiếp đối với chuyến thăm của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại khu vực chiến lược nằm trên dãy Himalaya hồi đầu tháng này.
Trong chuyến đi, ông Modi đã tham dự lễ khánh thành đường hầm Sela, công trình nằm trong dự án phát triển cơ sở hạ tầng quan trọng nhằm tăng cường khả năng kết nối với vùng Tawang ở phía tây Arunachal Pradesh, nơi quân đội Ấn Độ và Trung Quốc đụng độ vào tháng 12.2022. Quá trình xây dựng bắt đầu vào tháng 10.2020.
Tuyên bố từ người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc xuất hiện trong bối cảnh căng thẳng đã gia tăng dọc theo Đường kiểm soát thực tế (LAC) ngăn cách hai cường quốc châu Á trong thời gian gần đây.
Đèo Sela ở khu vực Tawang thuộc Arunachal Pradesh, nơi Trung Quốc gọi là Tạng Nam. ẢNH AFP
Mỹ đã khiến Trung Quốc khó chịu khi lên tiếng ủng hộ Ấn Độ trước những chỉ trích của Bắc Kinh về đường hầm Sela.
“Mỹ công nhận Arunachal Pradesh là lãnh thổ của Ấn Độ và chúng tôi phản đối mạnh mẽ mọi nỗ lực đơn phương nhằm thúc đẩy các yêu sách lãnh thổ bằng cách xâm nhập hoặc xâm phạm LAC, bất kể mang tính quân sự hay dân sự”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Vedant Patel cho biết vào tuần trước.
Ông Ngô Khiêm đã đáp trả tuyên bố từ Washington. “Mỹ có hồ sơ tệ hại về việc kích động tranh chấp với các nước khác và theo đuổi lợi ích ích kỷ của riêng mình trong quá khứ, và cộng đồng quốc tế thấy rõ điều này”, ông nói trong cuộc họp báo hôm 28.3.
Trước đó trong tháng này, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã chỉ trích Mỹ vì xen vào căng thẳng biên giới giữa Ấn Độ và Trung Quốc.
“Trung Quốc cực kỳ lấy làm tiếc và kiên quyết phản đối việc này. Biên giới Trung – Ấn chưa bao giờ được phân định. Tạng Nam luôn là lãnh thổ của Trung Quốc, một thực tế cơ bản không thể phủ nhận… Vấn đề biên giới Trung – Ấn là vấn đề giữa hai nước và không liên quan gì đến phía Mỹ”, người phát ngôn Lâm Kiếm của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói.
New Delhi cho rằng những tuyên bố của Bắc Kinh là “vô căn cứ”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ Randhir Jaiswal hôm 28.3 khẳng định Arunachal Pradesh là lãnh thổ không thể tách rời của Ấn Độ, một thực tế không thể thay đổi bất chấp những khẳng định dai dẳng của Trung Quốc.
“Lập trường của chúng tôi đã được thể hiện rất rõ ràng. Trung Quốc có thể lặp lại những tuyên bố vô căn cứ của mình bao nhiêu lần tùy thích. Chuyện đó sẽ không làm thay đổi lập trường của Ấn Độ”, báo Times of India dẫn lời ông Jaiswal nói trong một cuộc họp báo.
Cuộc khẩu chiến công khai tiếp diễn giữa những nỗ lực xoa dịu căng thẳng ở biên giới. Đại diện của Trung Quốc và Ấn Độ đã tổ chức vòng đối thoại lần thứ 29 tại Bắc Kinh vào ngày 27.3.
Tại biên giới, các lãnh đạo quân sự của Trung Quốc và Ấn Độ cũng đã tổ chức 21 vòng đàm phán, nhưng cùng lúc cả hai bên vẫn tiếp tục các nỗ lực triển khai lực lượng vũ trang.
Rủi ro từ căng thẳng Trung Quốc - Philippines trên Biển Đông
Việc căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines dâng cao ở Biển Đông trong những ngày qua ẩn chứa nhiều rủi ro đe dọa hòa bình, ổn định khu vực.
Căng thẳng không ngừng
Hôm qua 29.3, tờ South China Morning Post dẫn lời người phát ngôn Bộ Quốc phòng Philippines tuyên bố nước này không tìm kiếm một cuộc chiến hay rắc rối ở Biển Đông nhưng sẽ không bị buộc phải im lặng, khuất phục.
Trực thăng của Trung Quốc quần thảo bên trên khi các nhà khoa học Philippines thị sát thực thể gần đảo Thị Tứ ngày 23.3. Ảnh AFP
Tuyên bố này cho rằng: "Các tuyên bố gần đây của Trung Quốc cho thấy sự cô lập của họ với phần còn lại của thế giới về "các hoạt động bất hợp pháp và thiếu văn minh" của họ ở Biển Đông. Nó cũng cho thấy sự bất lực của chính phủ Trung Quốc trong việc tiến hành các cuộc đàm phán công khai, minh bạch và hợp pháp. Hành xử của họ chỉ là thái độ kẻ cả và đe dọa các nước nhỏ".
Đây là động thái đáp trả việc người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc vừa lên tiếng cáo buộc Philippines có "hành động khiêu khích, thông tin sai lệch và phản bội" sau khi Manila cáo buộc Bắc Kinh có hành vi hung hăng trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Ngày 28.3, Bắc Kinh cảnh báo Manila phải chịu trách nhiệm về sự đổ vỡ quan hệ. Trung Quốc cũng yêu cầu Philippines "chấm dứt hành động xâm phạm và khiêu khích".
Liên quan căng thẳng hai bên, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. ngày 28.3 nhấn mạnh Manila sẽ thực hiện các biện pháp chống lại "các cuộc tấn công bất hợp pháp, cưỡng bức, hung hăng và nguy hiểm" của hải cảnh Trung Quốc.
Căng thẳng giữa hai bên nổ ra sau khi Manila và Bắc Kinh có một loạt cuộc đối đầu gần Bãi Cỏ Mây, ở quần đảo Trường Sa, khi Philippines tiến hành tiếp tế cho một nhóm binh sĩ đang bảo vệ một tàu chiến mục nát bị mắc cạn (một cách cố tình) tại rạn san hô trên từ nhiều năm nay để phục vụ tuyên bố chủ quyền tại khu vực này. Hai bên đều đổ lỗi lẫn nhau trong các cuộc đối đầu gần đây giữa hai bên ở khu vực trên. Trong một cuộc đối đầu mới đây với hải cảnh Trung Quốc, binh sĩ Philippines bị thương và tàu tiếp tế Philippines đã bị hư hại. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã điều động trực thăng gây sức ép khi một nhóm nhà khoa học Philippines thị sát tại một thực thể gần đảo Thị Tứ ở Trường Sa gần đây.
Rủi ro tăng cao
Trả lời Thanh Niên ngày 29.3, GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế - Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) lo ngại: "Căng thẳng gia tăng giữa Philippines và Trung Quốc là mối lo ngại đối với các bên liên quan ở Biển Đông, trong đó có Việt Nam. Các chiến thuật vùng xám, như các tàu hải cảnh Trung Quốc sử dụng vòi rồng để ngăn chặn các tàu của Philippines, đang leo thang và có thể khiến quan hệ giữa hai nước leo thang lên mức không thể kiểm soát. Nếu xảy ra xung đột sẽ làm gián đoạn các tuyến đường biển vận chuyển thương mại và năng lượng khắp khu vực. Điều này sẽ gây ra thiệt hại kinh tế to lớn và có thể dẫn đến xung đột khu vực".
Vị chuyên gia cảnh báo thêm: "Các nước trong khu vực cần cẩn trọng khi ứng phó tình hình, nhất là trước các hành động hung hăng, để đảm bảo việc bảo vệ chủ quyền, đồng thời rơi vào bẫy dẫn đến những hành động sai lầm. Các nước trong khu vực cần hợp tác đa phương với nhiều bên nhằm phối hợp duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông và rộng hơn là khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (Indo-Pacific)".
Tổng thống Philippines đặt điều kiện với Trung Quốc về đàm phán tranh chấp biển
Việt Nam rất quan ngại về những căng thẳng gần đây ở Biển Đông
Trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 28.3, trước câu hỏi về bình luận của Việt Nam trước những va chạm mới đây giữa tàu Trung Quốc và tàu tiếp tế của Philippines ở Bãi Cỏ Mây, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Nguyễn Đức Thắng cho biết, Việt Nam rất quan ngại về những căng thẳng gần đây ở Biển Đông.
"Việt Nam kêu gọi các bên liên quan hết sức kiềm chế, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, cùng đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông", ông Thắng khẳng định.
Cũng trong cuộc họp báo, trả lời câu hỏi của phóng viên về quan điểm của Việt Nam về một số hoạt động của Trung Quốc và Philippines ở khu vực Sandy Cay ở quần đảo Trường Sa, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao cho biết, như đã nhiều lần khẳng định, Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa phù hợp luật pháp quốc tế cũng như chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán đối với các vùng biển được xác lập phù hợp với Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS) 1982.
Mỹ và Trung Quốc tiếp tục "mở lòng" Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã lần đầu tiên xác nhận nước này hợp tác với Mỹ để khôi phục kênh liên lạc quân sự vốn bị đình trệ trong bối cảnh quan hệ giữa hai cường quốc xấu đi. Bên cạnh đó, hai bên cũng sẽ tổ chức các cuộc thảo luận kỹ thuật về việc tăng cường bảo vệ bí mật...