Tổn thương võng mạc do tăng huyết áp: Biểu hiện, biến chứng và cách phòng ngừa

Bệnh võng mạc tăng huyết áp là những tổn hại ở võng mạc do tăng huyết áp gây nên. Huyết áp tăng cao làm tổn thương những mạch máu cung cấp máu cho võng mạc dẫn đến tổn thương các tế bào của võng mạc, gây giảm thị lực.

Vậy cách phát hiện sớm và làm thế nào để ngăn chặn tình trạng này là vô cùng quan trọng.

1. Vì sao tăng huyết áp dễ gây tổn thương võng mạc

Võng mạc là một bộ phận bên trong mắt, nơi tiếp nhận các tín hiệu ánh sáng và là lớp mô nằm ở phía sau nhãn cầu, Bệnh võng mạc do tăng huyết áp xảy ra khi huyết áp của người bệnh tăng cao, thành mạch máu võng mạc dày lên, làm hẹp lòng mạch máu.

Hậu quả là lượng máu đưa tới võng mạc bị giảm và một số trường hợp xuất hiện hiện tượng phù nề võng mạc, làm hạn chế chức năng võng mạc và tạo áp lực lên thần kinh thị giác, gây ra nhiều vấn đề về thị lực.

Có nhiều yếu tố khiến cơ thể dễ bị tăng huyết áp như: ít hoạt động thể chất, thừa cân, hấp thụ quá nhiều muối và luôn để đầu óc trong tình trạng căng thẳng, hút thuốc lá thường xuyên, cholesterol cao, chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng, uống nhiều đồ uống có cồn… Ngoài ra các bệnh lý như: bệnh tim, xơ vữa động mạch, bệnh tiểu đường,… cũng dễ khiến huyết áp tăng cao .

2. Biểu hiện của tổn thương võng mạc do tăng huyết áp

Dấu hiệu ban đầu của bệnh võng mạc do tăng huyết áp thường không có những biểu hiện rõ ràng. Nhưng khi bệnh ở giai đoạn nghiêm trọng sẽ có một số biểu hiện rõ như:

Người bệnh sưng mắt, tầm nhìn giảm, đứt vỡ mạch máu, song thị đi kèm với đau đầu…

Vì thế, khi gặp những triệu chứng trên kèm theo huyết áp liên tục tăng cao, cần đến ngay cơ sở y tế hoặc phòng khám uy tín để tránh sự thay đổi nhanh chóng và tiêu cực về thị lực.

Huyết áp tăng cao trong một thời gian dài là nguyên nhân chủ yếu gây võng mạc tăng huyết áp.

Trên thực tế nhiều người bệnh tăng huyết áp thường thắc mắc rằng tăng huyết áp chỉ có thể biến chứng nguy hiểm lên tim, não,.. vậy nếu tổn thương võng mạc có đặc điểm gì? Bởi khi ở giai đoạn đầu, bệnh võng mạc chưa gây ảnh hưởng nhiều đến thị lực nên dễ bỏ qua. Trong các giai đoạn sau, khi đã có tổn thương và biến chứng nặng trên võng mạc, mắt sẽ bị mờ nhiều, điều trị khó khăn và khó hồi phục.

3. Đặc tiểm tổn thương võng mạc do tăng huyết áp

Khi võng mạc bị tổn thương do tăng huyết áp có các biểu hiện sau:

Co hẹp động mạch: Co mạch có thể tại một khu vực hay toàn bộ võng mạc, làm cho động mạch có vẻ cứng, thẳng, chia nhánh vuông góc tạo ra hình ảnh thưa thớt của hệ mạch võng mạc Biểu hiện xơ cứng động mạch: Ánh động mạch có hình ảnh “sợi dây đồng”, “sợi dây bạc”. Những dấu hiệu xơ cứng mạch này có thể gặp ở người không có huyết áp cao, nhưng đó thường là biểu hiện giai đoạn đầu của bệnh võng mạc tăng huyết áp. Biểu hiện bắt chéo động – tĩnh mạch: Những bắt chéo động – tĩnh mạch bình thường thì không có sự thay đổi khẩu kính, màu sắc mạch máu. Khi có quá trình xơ cứng thành mạch thì động mạch sẽ “đè bẹp” tĩnh mạch và cản trở tuần hoàn. Xuất huyết võng mạc: Là những xuất huyết nông có hình ngọn nến nằm dọc theo các sợi thần kinh quanh những mạch máu lớn ở gần đĩa thị, có thể có những xuất huyết sâu hơn hình chấm, hình tròn ở khắp võng mạc. Xuất tiết bông: Hay còn gọi là xuất tiết mềm. Đó là những đám màu trắng, bờ không rõ, nằm nông che lấp các mạch máu. Xuất tiết cứng: Là những đám màu vàng, nằm sâu, ranh giới rõ, thường ở cực sau; có khi sắp xếp theo hình nan hoa, lan tỏa quanh hoàng điểm tạo thành sao hoàng điểm; đôi khi tập trung lại tạo nên đám thâm nhiễm lớn. Phù đĩa thị giác: Bờ đĩa thị mờ, ranh giới không rõ, hơi nhô lên, màu trắng, các tĩnh mạch giãn, cương tụ, kèm theo giãn mao mạch. Đôi khi có một số xuất huyết trước đĩa thị.

Tăng huyết áp có tổn thương võng mạc người bệnh đối diện với nguy cơ nhồi máu hắc mạc.

4. Biến chứng của bệnh võng mạc do tăng huyết áp

Nếu tăng huyết áp có tổn thương võng mạc người bệnh đối diện với nguy cơ nhồi máu hắc mạc (vết Elschnig); Bong võng mạc thanh dịch; Phình mạch; Tắc tĩnh mạch hoặc động mạch trung tâm võng mạc; Liệt cơ vận nhãn.

Những dấu hiệu xơ cứng động mạch không có khả năng phục hồi, không đáp ứng với điều trị tăng huyết áp. Co hẹp động mạch có thể phục hồi hoặc không. Xuất huyết tan sau 3-4 tuần, xuất tiết mềm tan sau 4-6 tuần, xuất tiết cứng tan sau vài tháng. Phù đĩa thị sẽ thoái triển sau nhiều tuần nếu không điều chỉnh huyết áp thì sẽ dẫn đến teo đĩa thị giác.

Nếu tăng huyết áp ác tính (hiếm gặp) khiến huyết áp tăng đột ngột, cản trở tầm nhìn và gây giảm thị lực đột ngột. Đây là một tình trạng có khả năng đe dọa tính mạng. Một số nghiên cứu cho thấy những người mắc bệnh võng mạc do tăng huyết áp dễ bị đột quỵ và suy tim hơn những người bình thường khác.

5. Lời khuyên thầy thuốc

Hiện bệnh võng mạc do tăng huyết áp chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho nên phương pháp điều trị chủ yếu là điều trị huyết áp.

Mục đích điều trị chính là ngăn cản và hạn chế tổn thương cho mắt và các nội tạng bị ảnh hưởng bằng cách nhắm vào các nguyên nhân gốc qua việc dùng thuốc và thay đổi cách sống. Có thể bổ sung thêm thuốc tăng cường tuần hoàn, thuốc giãn mạch, bền thành mạch dưới sự cân nhắc của các bác sĩ.

Việc điều trị bằng Laser để xử lý các biến chứng do tắc tĩnh mạch võng mạc (CRVO). Trong nhiều trường hợp khi hoàng điểm phù, tiêm thuốc khoang thủy tinh thể để giảm phù nề. Tắc động mạch võng mạc trung tâm. Nếu mất thị lực đột ngột ở bên mắt sơ cứu bằng cách giảm áp lực trong mắt cùng với việc massage cho mắt sử dụng thuốc hoặc tạo một lỗ nhỏ ở phía trước dẫn lưu dịch ra ngoài.

Chính vì vậy, người bệnh bị tăng huyết áp ngoài việc khám và điều trị huyết áp cần duy trì thói quen khám mắt định kỳ để phát hiện sớm các biến chứng tại mắt, giảm nguy cơ mù loà do tăng huyết áp.

Đối với người mắc bệnh võng mạc do tăng huyết áp cũng cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về việc dùng thuốc và đi khám định kỳ nhằm góp phần làm giảm nguy cơ mù.