Tòa án Mỹ tiếp tục chặn trục xuất người Venezuela bằng luật thời chiến

Thẩm phán liên bang đã giữ nguyên phán quyết cấm chính quyền Tổng thống Trump sử dụng một đạo luật thời chiến mạnh mẽ để trục xuất nhanh những người di cư Venezuela mà họ cho là thành viên của một băng đảng đường phố bạo lực.

James E. Boasberg (ảnh) là thẩm phán trưởng của Tòa án liên bang tại Washington. Ảnh: Bloomberg

Theo tờ New York Times, ngày 24/3 (theo giờ địa phương), thẩm phán liên bang James E. Boasberg đã giữ nguyên phán quyết của mình cấm chính quyền Tổng thống Trump sử dụng một đạo luật thời chiến mạnh mẽ để trục xuất nhanh những người di cư Venezuela mà họ cho là thành viên của một băng đảng đường phố bạo lực.

Trong một phán quyết dài 37 trang, thẩm phán James E. Boasberg tuyên bố rằng lệnh chặn trục xuất phải được giữ nguyên để những người di cư có cơ hội phản bác các cáo buộc rằng họ thuộc băng đảng Tren de Aragua trước khi bị trục xuất khỏi Mỹ tới một nhà tù ở El Salvador theo đạo luật thời chiến được gọi là “Đạo luật Kẻ thù Ngoại bang” (Alien Enemies Act).

Thẩm phán Boasberg giải thích rằng đạo luật này “có thể được hiểu là yêu cầu những người bị ảnh hưởng bởi nó phải có cơ hội để tìm kiếm sự xem xét lại (với họ).”

Sau đó cùng ngày, một tòa phúc thẩm liên bang tại Washington đã tổ chức một phiên điều trần kéo dài gần 2 giờ để xem xét đề nghị của chính quyền nhằm vô hiệu hóa lệnh của Thẩm phán Boasberg, thảo luận về nhiều vấn đề pháp lý tương tự.

Hội đồng gồm ba thẩm phán đã không đưa ra phán quyết ngay lập tức. Nhưng trong quá trình thẩm vấn, một luật sư của Bộ Tư pháp thừa nhận rằng nếu tòa án đảo ngược phán quyết của Thẩm phán Boasberg, chính quyền có thể ngay lập tức tiếp tục chuyển những người bị trục xuất đến nhà tù Salvador.

Tranh cãi về thẩm quyền và vận dụng luật

Ngay từ khi Thẩm phán Boasberg ra lệnh chặn trục xuất đầu tiên vào ngày 15/3, Tổng thống Trump và các đồng minh đã cáo buộc ông vượt quá thẩm quyền của mình bằng cách xâm phạm đặc quyền của tổng thống trong việc tiến hành các vấn đề đối ngoại. Tuy nhiên, câu hỏi cốt lõi của vụ án cũng xoay quanh vấn đề liệu bản thân ông Trump có vượt quá thẩm quyền hay không khi phớt lờ các giới hạn được nêu trong văn bản của đạo luật và trong Hiến pháp về thời điểm và cách thức trục xuất trong thời chiến.

Đạo luật Kẻ thù Ngoại bang, được thông qua vào năm 1798, trao cho chính phủ quyền hạn rộng rãi trong thời gian xảy ra cuộc xâm lược hoặc chiến tranh để nhanh chóng tập hợp những đối tượng trên 14 tuổi của một “quốc gia thù địch” và trục xuất họ khỏi đất nước mà hầu như có rất ít hoặc không có quy trình tố tụng.

Chính quyền Mỹ đã nhiều lần tuyên bố rằng những người di cư Venezuela trong vụ việc này là thành viên của Tren de Aragua và nên được coi là đối tượng của một quốc gia thù địch vì ông Trump nói rằng họ đang hành động theo chỉ đạo của chính phủ Venezuela.

Nhà Trắng cũng nhấn mạnh rằng việc hàng chục thành viên băng đảng Tren de Aragua đến Mỹ cấu thành hành vi xâm lược hoặc “đột nhập tội phạm” theo luật, và điều này có thể thúc đẩy quyền trục xuất thời chiến của tổng thống ngay cả khi không có một cuộc chiến tranh chính thức nào được tuyên chiến.

Các luật sư của nhóm người di cư Venezuela khẳng định rằng Luật Kẻ thù Ngoại bang không thể được sử dụng chống lại các thành viên Tren de Aragua vì băng đảng này không phải là chính phủ và các hoạt động của họ không phải là xâm lược. Đáng chú ý, cộng đồng tình báo Mỹ đã lưu hành một đánh giá vào tháng trước kết luận rằng băng đảng Tren de Aragua không nằm dưới sự kiểm soát của chính phủ Venezuela, trái ngược với những gì Tổng thống Trump đã khẳng định.

Các luật sư cũng đặt câu hỏi liệu nhiều người di cư mà chính quyền cáo buộc là thuộc Tren de Aragua có thực sự là thành viên của băng đảng hay không. Họ lập luận rằng người Venezuela nên được quyền phản đối những quyết định đó trước khi bị trục xuất khỏi đất nước.

Tìm kiếm đối xử công bằng

Khi lần đầu ra lệnh tạm dừng các chuyến bay trục xuất, Thẩm phán Boasberg cho biết quyết định của ông dựa trên cả việc người di cư không được đối xử công bằng và câu hỏi lớn hơn về việc liệu việc Tổng thống sử dụng Đạo luật Kẻ thù Ngoại bang có thực sự phù hợp với tình hình hiện tại hay không.

Nhưng khi giữ nguyên lệnh cấm vào ngày 24/3, Thẩm phán Boasberg đã viết rằng ông chỉ dựa vào vấn đề về quy trình công bằng. “Điều đó có nghĩa là việc trục xuất nhanh ngay sau khi chính phủ thông báo cho một người nước ngoài rằng anh ta phải tuân theo tuyên bố – mà không cho anh ta cơ hội cân nhắc xem có nên tự nguyện tuân thủ trục xuất hay phản đối cơ sở của lệnh này hay không – là bất hợp pháp”, Thẩm phán Boasberg viết.

Trong phiên điều trần hôm 24/3 trước hội đồng phúc thẩm gồm ba thẩm phán, hai thẩm phán dường như đồng ý rằng những người di cư mà chính phủ muốn trục xuất có thể ra tòa để khiếu nại liệu họ có thực sự là thành viên của Tren de Aragua hay không.

Trong một tranh cãi riêng biệt nhưng có liên quan, Thẩm phán Boasberg đã cho Bộ Tư pháp Mỹ hạn đến ngày 25/3 (theo giờ địa phương) để quyết định xem họ có ý định viện dẫn một học thuyết hiếm hoi được gọi là “đặc quyền bí mật nhà nước” hay không trong nỗ lực tránh tiết lộ thông tin chi tiết về hai chuyến bay trục xuất đến El Salvador trong tháng này.

Trong hồ sơ nộp lên tòa án vào sáng 24/3, các luật sư của người Venezuela cho biết có “đủ sự thật không thể tranh cãi trong hồ sơ và trong phạm vi công cộng” để Thẩm phán Boasberg thấy rằng chính phủ đã vi phạm lệnh chặn trục xuất đầu tiên của ông. Các luật sư lưu ý rằng hai máy bay chở người di cư đã cất cánh lúc 17h26 và 17h45 ngày 15/3 và chúng vẫn còn ở trên không khi thẩm phán ra lệnh cho máy bay quay lại vào khoảng 18h45 cùng ngày. Tuy nhiên, những chuyến bay này vẫn tiếp tục hành trình đến El Salvador, mà không quay đầu trở lại Mỹ theo lệnh của thẩm phán.