Tin.h trùn.g: Tưởng rằng đã quen

Cứ mỗi nhịp tim đậ.p là một người đàn ông tạo ra khoảng 1.000 con tin.h trùn.g. Với tốc độ này, 72.000 tin.h trùn.g được tạo ra trong một phút, hơn 100 triệu con trong một ngày, 3 tỉ con trong một tháng! Hơn nữa, sự sinh tin.h trùn.g kéo dài trong gần như toàn bộ cuộc đời. Đó là lý do nam giới có thể có con một cách tự nhiên ở tuổ.i ngoài 60.

Tinh nguyên bào gốc và hy vọng chữa vô sinh

Vì sao hệ sin.h dụ.c nam có được tính năng “bao nhiêu năm cũng chạy tốt” này? Bởi vì sự tạo tin.h trùn.g chỉ xảy ra ở tin.h hoà.n, do các tế bào gốc đảm nhiệm. Tế bào gốc sinh tinh được gọi là tinh nguyên bào gốc. Một tế bào gốc tự “photocopy” để thành một tế bào gốc khác (chuyển vô kho lưu trữ nên nguồn tế bào gốc không bao giờ cạn) và một tế bào mầm. Tế bào mầm tinh sẽ tự biệt hoá qua nhiều bước để cuối cùng thành tin.h trùn.g.

Các tinh nguyên bào gốc được mong đợi sẽ là niềm hy vọng để khôi phục khả năng sinh sản nam giới trong tương lai. Ví dụ, điều trị ung thư bằng thuố.c gây độc các tế bào mầm và cả tinh nguyên bào gốc. Vì vậy, khi ung thư được chữa khỏi, người bệnh cũng không còn khả năng sinh sản. Biến chứng này đặc biệt quan trọng ở các b.é tra.i trước tuổ.i dậy thì, vì sự sinh tinh chưa bắt đầu nên chẳng có con tin.h trùn.g nào để lưu trữ trong ngân hàng tin.h trùn.g. Nhưng, do các tinh nguyên bào gốc tồn tại từ khi sinh, các tế bào gốc có thể được lấy từ tin.h hoà.n bệnh nhân ở bất kỳ độ tuổ.i nào để lưu trữ trước khi hoá trị bằng cách đông lạnh chúng. Khi bệnh nhân đã sẵn sàng có con, các tinh nguyên bào gốc này sẽ được rã đông và cấy trở lại vào tin.h hoà.n. Các tinh nguyên bào gốc được cấy này sẽ sinh tinh trở lại và tạo thành tin.h trùn.g.

Cấy tế bào gốc từ một người đã có con bình thường vào tin.h hoà.n người khác (bị vô sinh vì tin.h hoà.n không tạo tin.h trùn.g) cũng là một hướng chữa vô sinh trong tương lai. Hiện tại, cấy tế bào gốc chữa vô sinh chỉ mới được thực hiện trên chuột mà thôi. Bao nhiêu năm nữa sẽ tới người? Chắc ít ra cũng 20 – 30 năm.

Tin.h dịc.h cũng chỉ là một chất dịch trong cơ thể

Tin.h dịc.h bao gồm tin.h trùn.g và dịch. Tin.h trùn.g được tạo ra từ tin.h hoà.n, trưởng thành trong mào tinh kết hợp với tin.h dịc.h được tiết ra từ các tuyến sin.h dụ.c phụ. Tin.h dịc.h có hai chức năng là tạo môi trường vận chuyển, dinh dưỡng, che chở tin.h trùn.g sau khi được phóng vào â.m đạ.o và giúp tin.h trùn.g tồn tại một thời gian tối ưu trong â.m đạ.o cho phép kích hoạt khả năng thụ tinh và di chuyển vào tử cung, vòi trứng của phụ nữ. Độ pH hơi kiềm (7,2 – 7,8) của tin.h dịc.h giúp trung hoà môi trường axít của â.m đạ.o.

Tin.h dịc.h không phải là một chất dịch đồng nhất mà gồm bốn thành phần, lần lượt được phóng ra khi xuấ.t tin.h. Đầu tiên, khi có kích thích tìn.h dụ.c vừa đủ, một lượng nhỏ dịch từ tuyến hành niệu đạo được tiết ra trước khi xuấ.t tin.h để bôi trơn niệu đạo (người bị di tinh là do dịch của tuyến này tiết ra quá dồi dào). Kế đến, khi sự phón.g tin.h bắt đầu, một phần dịch giàu tin.h trùn.g được phóng ra, chứa tin.h trùn.g từ ống dẫn tinh và dịch tuyến tiề.n liệt. Lượng dịch này khoảng 0,5ml hoặc chiếm 25% thể tích tin.h dịc.h. Chỉ chút xíu dịch này thôi là đủ tăng thêm nhân khẩu rồi, vì vậy mà ngừa thai bằng gia.o hợ.p gián đoạn thường thất bại. Thành phần thứ ba của tin.h dịc.h, cũng là thành phần chiếm tỷ lệ nhiều nhất là dịch từ túi tinh, 1 – 2,5 ml, chiếm 75% lượng dịch lúc phón.g tin.h. Tin.h trùn.g và dịch mào tinh, chỉ chiếm dưới 10% lượng tin.h dịc.h, được phóng xuất sau chót.

Tin.h trùn.g và dịch mào tinh, chỉ chiếm dưới 10% lượng tin.h dịc.h, được phóng xuất sau chót.

Ngay sau khi xuấ.t tin.h, tin.h dịc.h đông lại, vón cục, sền sệt để hạn chế sự di chuyển tự do của tin.h trùn.g. Sự đông xảy ra bằng các yếu tố làm đông và các enzyme riêng được sản xuất bởi các túi tinh. Bởi thế tin.h dịc.h ngay sau xuất ra mà không đông, không vón cục, lỏng le là có bệnh: bệnh ở túi tinh.

Nếu không có những cục đông làm chỗ trú ẩn, tin.h trùn.g dễ bị tiê.u diệ.t trong môi trường “lạ” của â.m đạ.o. Sau 15 – 30 phút, tin.h dịc.h đông bắt đầu hoá lỏng dưới tác động của enzyme phân giải protein do tuyến tiề.n liệt tiết ra. Quá trình hoá lỏng cho phép phóng thích dần dần tin.h trùn.g từ tin.h dịc.h. Tin.h trùn.g di chuyển tới cổ tử cung và bơi ngược lên buồng tử cung, đi tới vòi trứng để thụ tinh trứng.

Kẽm (Zn) có nhiều trong tin.h dịc.h nên nhiều người tin rằng muốn “khoẻ” về sinh lý và tin.h trùn.g, nhất là những người hiếm muộn, thích mua mấy viên kẽm về uống. Trên thực tế không có bệnh tin.h trùn.g yếu do thiếu kẽm. Uống nhiều viên kẽm chẳng những không có lợi mà còn có thể bị ngộ độc kẽm!

Những yếu tố tác động tới tin.h trùn.g

Ngoài những yếu tố gây tin.h trùn.g yếu mà nhiều người đã biết như thuố.c hoá trị ung thư, xạ trị các ung thư gần tin.h hoà.n và các bệnh viêm tin.h hoà.n, giãn tĩnh mạch tinh, tin.h hoà.n ẩn, thoát vị bẹn…, dưới đây là những yếu tố ít được đề cập tới:

Mùa sinh sản: động vật giống đực cần rất nhiều năng lượng để truyền giống và chiến đấu chống lại những con đực khác, không cho chúng gia.o cấ.u với những con cái thuộc tầm kiểm soát của nó. Động vật giống cái cũng cần nhiều năng lượng vào giai đoạn cuối của thai kỳ và thời gian cho con bú. Do vậy, ở đông vật hoang dã, truyền giống chỉ xảy ra theo mùa, lúc thức ăn dư thừa. Loài người hiện đại không có hiện tượng truyền giống theo mùa vì loài người ít lệ thuộc vào thiên nhiên, nhưng dường như bản năng vẫn chưa mất hẳn nên số ca sinh nở vẫn thay đổi theo mùa, đạt cao nhất trong những tháng thức ăn tự nhiên dồi dào. Ví dụ ở những xứ lạnh như Phần Lan, Đan Mạch, Anh, nhiều trẻ sinh ra vào tháng 1 – 4. Ở Mỹ, các tiểu bang miền Nam ấm áp hơn thì từ tháng 3 – 5 ít trẻ được sinh ra nhất, còn tháng 7 – 9 nhiều trẻ được ra đời nhất. Tình hình ở Việt Nam chắc cũng giống miền Nam nước Mỹ, số ca sinh nở đạt đỉnh cao trong các tháng hè. Dù vậy, chẳng có bác sĩ nào khuyên các cặp vợ chồng chậm con nên tà tà, dồn sức quan hệ kiếm con vào mùa thu hay đầu đông để các bé kịp ra đời vào dịp hè năm sau.

Sức nóng: nghiên cứu cho thấy nếu “hâm” nóng bìu ở 43oC trong 30 phút sẽ làm gia tăng số tế bào mầm bị chế.t và làm giảm tới 80% số lượng tin.h trùn.g trong tin.h dịc.h. Ngược lại, nếu để bìu “mát” trong liên tục 12 tuần, số lượng tin.h trùn.g xuất ra sẽ tăng hơn. Các nghiên cứu cũng cho thấy những người thợ làm bánh, thợ hàn có số lượng tin.h trùn.g xuất ra thấp hơn người khác, chứng tỏ nghề nghiệp ảnh hưởng tới chuyện hiếm muộn. Mặc quần chật, cưỡi xe đạp nhiều giờ, để máy tính xách tay liên tục trên đùi… có thể làm hai tin.h hoà.n bị “hâm” tới “hâm” lui, gây tin.h trùn.g yếu. Công nhân các nhà máy luyện gang thép, thợ các tiệm giặt ủi… cũng cần chú ý chuyện tăng nhiệt độ ở bìu.

Chất oxy hoá: tin.h trùn.g cần các gốc tự do để giúp chúng thụ tinh trứng, nhưng nhiều gốc tự do quá đưa tới bể màng tin.h trùn.g, hư hại ADN với hậu quả là vô sinh. Một thứ thường gặp mỗi ngày có nhiều chất oxy hoá là khói thuố.c l.á. Khói thuố.c l.á cũng như không khí ô nhiễm có thể chứa những chất oxy hoá gây giảm chất lượng tin.h trùn.g và làm ADN tin.h trùn.g bị hư hại. Nếu không thể loại bỏ hẳn nguồn chất oxy hoá như thuố.c l.á, việc dùng các thực phẩm chức năng như vitamin E có thể có lợi, vừa có ý nghĩa dự phòng vừa có ý nghĩa điều trị chứng tin.h trùn.g yếu.

Theo VNE