Tính toán của ông Putin khi ủng hộ có điều kiện lệnh ngừng bắn ở Ukraine

Tuyên bố “nước đôi” về đề xuất ngừng bắn ở Ukraine giúp Nga có thêm thời gian đàm phán một thỏa thuận có lợi hơn trong khi giữ được mối quan hệ với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (Ảnh: TASS).

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 13/3 cho biết, Moscow ủng hộ ý tưởng ngừng bắn 30 ngày ở Ukraine theo đề xuất của Mỹ. Tuy nhiên, ông đã đặt ra hàng loạt điều kiện có thể làm trì hoãn bất kỳ lệnh ngừng bắn nào hoặc khiến lệnh ngừng bắn trở nên bất khả thi.

Theo các điều kiện mới mà ông đưa ra, Ukraine phải ra lệnh cho quân đội của họ ở Kursk đầu hàng, phương Tây phải ngừng cấp vũ khí và Ukraine ngừng huy động quân. Ông nhấn mạnh, bất cứ thỏa thuận nào cũng phải giải quyết nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột Ukraine, mang lại một nền hòa bình bền vững.

“Chúng tôi đồng ý với các đề xuất ngừng bắn. Nhưng lập trường của chúng tôi là lệnh ngừng bắn này phải dẫn đến hòa bình lâu dài và loại bỏ các nguyên nhân ban đầu của cuộc khủng hoảng này”, chủ nhân Điện Kremlin nói.

Ông nhấn mạnh, Moscow sẵn sàng đàm phán về các bước tiếp theo để chấm dứt xung đột ở Ukraine và đạt được các thỏa thuận chấp nhận được, dựa trên tình hình thực tế thay đổi nhanh chóng trên chiến trường đang có chiều hướng nghiêng về phía Nga.

Theo các nhà quan sát, ông Putin tìm cách trì hoãn khi Nga đang trên đà đẩy lùi hoàn toàn lực lượng Ukraine khỏi tỉnh biên giới Kursk, tước bỏ hoàn toàn lá bài mặc cả của Kiev trong các cuộc đàm phán tương lai. Nhà lãnh đạo Nga coi lực lượng của mình đang chiếm ưu thế trên chiến trường và việc kéo dài đàm phán sẽ có lợi cho Nga.

Dara Massicot, một chuyên gia quân sự Nga tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế có trụ sở tại Washington, đánh giá những yêu cầu mới của Moscow “rất nguy hiểm cho Ukraine”.

Bà lập luận, trên thực tế, ông Putin đang thúc đẩy một kịch bản mà phương Tây sẽ không thể giúp Ukraine xây dựng lại lực lượng vũ trang trong khi các nhà máy của Nga tiếp tục sản xuất vũ khí mới.

Chiến thuật trì hoãn của ông Putin không những giúp Nga viết lại đề xuất ngừng bắn mà quan trọng hơn giúp Moscow tránh làm “bẽ mặt” ông Trump, người đã thúc đẩy đề xuất ngừng bắn ở Ukraine.

Ông Putin dường như muốn giữ mối quan hệ tốt với ông Trump, xét đến những thắng lợi địa chính trị mà Tổng thống Mỹ đã mang lại cho Điện Kremlin.

Thomas Graham, cựu nhân viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ dưới thời chính quyền Tổng thống George W. Bush và hiện là thành viên danh dự tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nhận định: “Ông Putin không chịu bất kỳ áp lực nào để vội vã chấm dứt cuộc xung đột này”.

Chuyên gia này bình luận thêm: “Ông ấy có những yêu cầu của mình khi Nga đang chiếm ưu thế trên chiến trường. Ông ấy nhìn thấy những vấn đề mà Ukraine đang gặp phải. Vì vậy, ông ấy đã tìm cách trì hoãn bằng các cuộc thảo luận về điều kiện của Nga. Điều duy nhất khiến ông ấy do dự là phát triển mối quan hệ rộng rãi hơn với Mỹ”.

Ông nói: “Điều ông Putin quan tâm là ông ấy có thể thúc đẩy Tổng thống Trump đi xa đến mức nào, trì hoãn chấm dứt xung đột bao nhiêu lâu mà vẫn có thể giữ mối quan hệ với chính quyền Tổng thống Trump”.

Theo ông, trong trường hợp này, Mỹ vẫn có đòn bẩy đàm phán đối với Nga. Đó không phải là các lệnh trừng phạt nhằm vào ngành kinh tế then chốt của Nga, mà là sự phối hợp giữa Washington với Ukraine và các đồng minh phương Tây. Một đòn bẩy khác chính là mong muốn của Moscow trong việc duy trì mối quan hệ tốt đẹp với chính quyền ông Trump.

Dựa vào kinh nghiệm trước kia, các nhà phân tích tin rằng chính quyền của ông Trump có thể cố gắng giải quyết một số mối quan tâm của Nga. Khi đó, Ukraine có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận.

“Ông Trump dường như đang có quan điểm coi mọi yêu cầu từ Nga là hợp lý, không có nhượng bộ nào mà Nga yêu cầu Ukraine thực hiện là vô lý”, Jenny Mathers, giảng viên về chính trị quốc tế tại Đại học Aberystwyth của Vương quốc Anh, nhận định.

Bà chỉ ra, kể từ khi nhậm chức vào tháng 1 đến nay, ông Trump không có hành động nào cho thấy ông có ý định gây sức ép với Nga.

Mặc dù vậy, bà cũng không loại trừ hoàn toàn kịch bản ông Trump tăng cường ủng hộ Ukraine nếu chủ nhân Nhà Trắng cho rằng việc Moscow từ chối đề xuất ngừng bắn là thiếu tôn trọng.