Thú ăn uống của hoàng đế Trung Hoa xưa: Hàng ngàn cao lương mỹ vị và những cách ăn “quái đản”
Người Trung Quốc có câu ‘dân dĩ thực vi tiên’ nghĩa là đối với bách tính ăn uống là việc cực kỳ quan trọng. Với người dân còn như vậy thì chuyện ăn uống của bậc đế vương hẳn không phải tầm thường.
Việc ăn uống của vua chúa Trung Quốc ngày xưa được coi là một bộ phận quan trọng của lễ chế, do vậy ngay từ thời Bắc Tề (vào khoảng thế kỷ 5) đã có một cơ quan chuyên phụ trách ăn uống trong cung gọi là Quang Lộc Tự. Đây chính là nơi cung cấp món ăn cho các buổi tế lễ, yến tiệc và chi phí để phục vụ những món sơn hào hải vị này cũng không phải dạng vừa.
Đời Minh, mỗi năm ngân sách phải chi ra 240.000 lạng vàng cho việc ăn uống trong cung. Trong đó, riêng chi phí phục vụ hoàng đế là 13.140 lạng vàng, tương đương 36 lạng vàng mỗi ngày. Đến đời Càn Long thứ 25 (năm 1760), việc ăn uống của vua tiêu tốn 22.000 lạng vàng; nhà Thanh là 30.000 lạng; cho đến đời Quang Tự 29 (năm 1903) con số này lên tới 38.839 lạng vàng mỗi năm.
Để cho dễ hình dung chúng ta cần phải biết rằng, ngay ở vào thời kỳ thịnh trị của Thanh triều dưới thời vua Càn Long, thu nhập bình quân của thường dân cũng chỉ dao động từ 2 đến 3 lượng bạc một tháng.
Nhân lực chăm lo cho bữa ăn của vua cũng không phải là ít và được tuyển chọn rất gắt gao. Thời nhà Thanh, chỉ những người Mãn sinh ra trong các gia đình có truyền thống mới được phép bước vào căn bếp để tránh làm hại vua. Để phục vụ bữa ăn hoàng cung, số người làm trong nhà bếp có lúc lên tới 4.100 người. Theo quy định, mỗi bữa ăn của vua và hoàng thái hậu có 108 món, tiếp theo là hoàng hậu 96 món và hoàng phi là 64 món.
Ảnh minh họa.
Tiêu biểu nhất cho mức độ xa hoa và tốn kém trên phương diện này phải kể đến chuyện ăn uống của Từ Hy thái hậu. Mỗi bữa ăn của bà phải có đủ hơn 100 món được chế biến cầu kỳ, đủ kiểu. Từng món ăn phải trang trí thành những hình, những chữ mang ngụ ý tốt lành như hình rồng, phượng, bướm; hoặc chữ “phúc”, “thọ”, “vạn niên”, “như ý”… Mỗi bữa ăn ước tính tiêu tốn 200 lượng bạc.
Đặc biệt các hoàng đế Thanh triều chỉ dùng 2 bữa/ngày, bữa thứ nhất khoảng 6 – 8h sáng, bữa thứ hai 12 – 14h chiều. Dù có thích món nào đó cũng không được biểu lộ ra và phải tuân thủ nguyên tắc “một món không quá ba thìa” để tránh bị hạ độc.
Dụng cụ ăn uống của vua cũng chủ yếu làm từ vàng, bạc và đồ gốm hảo hạng. Riêng đồ dùng của vua Càn Long hầu hết đều bằng từ bạc. Người xưa thường hạ độc bằng thạch tín (asen), nếu đồ ăn có chứa thứ này thì bạc sẽ biến thành màu đen. Vì thế khi dâng món ăn lên vua lúc nào cũng phải kèm theo một thanh bạc. Trước sự chứng kiến của vua, thái giám sẽ dùng thanh bạc để thử độc trong đồ ăn. Sau khi vua ngự xong, mỗi món sẽ được lưu lại một ít ở Ngự thiện phòng để lỡ có chuyện thì dễ dàng kiểm tra, đối chiếu.
Video đang HOT
Ngoài ra để vua và những người trong hoàng tộc có thể thưởng thức những món ăn bổ dưỡng, độc đáo triều đình đã hao tốn không biết bao nhiêu nhân lực, vật lực.
Thời nhà Minh, có một loài cá đặc biệt thơm ngon, được xếp vào danh sách mỹ vị nhân gian của Giang Nam. Từ Bắc Kinh đến Giang Nam phải vượt qua quãng đường 3.000 dặm. Để vua được thưởng thức món cá tươi ngon nhất, những người làm nhiệm vụ buộc phải di chuyển ngày đêm để mang bằng được cá về cung trong thời gian 44 tiếng đồng hồ. Việc này đã khiến một số người phải bỏ mạng vì kiệt sức trong cuộc hành trình vất vả.
Thời Đường, biết Dương Quý Phi thích ăn lệ chi (quả vải) ở Quảng Đông, Đường Minh Hoàng ra lệnh đưa bằng được loại quả này về hoàng thành Trường An để chiều lòng người đẹp. Để mang về những quả vải tươi ngon nhất, người ta phải dùng tuấn mã thay nhau phi nước đại sao cho tổng thời gian vận chuyển chỉ gói gọn trong vòng 4 ngày.
Cổ nhân có câu “Chơi với vua như chơi với hổ”, chỉ cần sơ suất là có thể mất đầu, nghề đầu bếp cũng không ngoại lệ. Có người được trọng dụng ban thưởng nhưng cũng có kẻ phải rơ.i đầ.u. Đầu bếp của Tấn Linh Công đã phải bỏ mạng vì món tay gấu chưa chín kỹ; đầu bếp của Tấn Văn Linh cũng suýt mất đầu vì lỡ để sót một sợi tóc trong món ăn của vua.
Chuyện lãng phí, phô trương trong ẩm thực chốn cung đình cũng không phải là chuyện hiếm. Theo truyền thuyết, vua Trụ đã cho đào một chiếc hồ đủ rộng để chèo thuyền rồi sai người đổ đầy rượu vào trong đó. Xung quanh hồ được treo đầy thịt. Khi tiếng trống vang lên, tất cả người trong cung đều phải cúi xuống uống rượu như trâu uống nước rồi vịn tay lấy thịt ăn. Có người không chịu nổi, bỏ mạng bên hồ rượu, trong khi Trụ Vương cùng ái thiếp ngồi trên cao nhìn xuống và cười khoái trá.
Còn bữa tiệc vào dịp Tết Nguyên Đán (1874) của Từ Hy thái hậu để chiêu đãi sứ thần các nước phương Tây cũng thực hiếm có trên đời. Để tiếp đãi 400 quan khách, 1.750 người đã được huy động để phục vụ yến tiệc kéo dài hơn 1 tuần và hao tốn gần 400.000 lượng vàng. Việc này đã được lên kế hoạch từ 11 tháng trước.
Từ Hy Thái hậu. Ảnh: SCMP.
Thực đơn gồm 140 món, trong đó có nhiều món độc nhất vô nhị như món chuột sâm (Sâm Thử). Chuột được nuôi bằng sâm quý và uống nước suối cho đến khi sinh con, và đến đời thứ 3, người ta mới mang ra chế biến.
Sau Sâm thử là món não hầu (óc khỉ). Bấy giờ, vùng gần núi Thiên Hoa có rừng lê quý hiếm nhưng đã bị một bầy khỉ ăn hết. Vì vậy thịt khỉ ở đây có thể chữa được các bệnh bán thân bất toại nhưng óc khỉ còn quý hơn. Do đó Từ Hy thái hậu hạ lệnh phải bắt bằng được những con khỉ chưa thay lông rồi mang đi tẩm bổ. Món ăn dù được cho là vô cùng bổ nhưng lại có cách ăn chỉ nghe thôi đã thấy “kinh hồn bạt vía”.
Tiếp theo là Khổng noãn-món ăn được làm từ trứng của loài chim công chỉ làm tổ trên cao. Người ta phải huấn luyện 100 con khỉ leo lên vách núi cheo leo để lấy được loại trứng quý hiếm này. Để thu được 500 quả trứng số khỉ cũng phải “hy sinh” đến một phần ba.
Cuối cùng là món tượng tinh (tinh khí của voi). Voi được nặn từ tổ yến lấy từ các đảo ở biển Nam Hải, kết hợp với nhân sâm, đường Chủng Càu Chỉ, nước lê Vân Nam, bột Kiết Châu Phấn và nấu chín. Tinh khí voi được đặt trong bụng voi. Khi ăn chỉ cần dùng một mũi kim vàng chọc vào phần bụng, tinh chất theo đó sẽ chảy vào đầy chén lọc.
Hoàng đế nhà Thanh tiêu tốn "núi vàng" cho ngự thiện, 120 món chỉ nấu bằng nguồn nước quý giá này
Hoàng đế nhà Thanh mỗi bữa dùng 120 món, dùng bát bạc thìa ngọc tiêu tốn 'cả núi tiề.n'. Nguồn nước nấu ăn chỉ dùng nước nằm ở núi Ngọc Tuyền.
Trong cuốn hồi ký "Nửa đời trước của ta", vị vua Thanh triều cuối cùng là Phổ Nghi từng tiết lộ sự thật khó tin: Ở vào thời điểm còn ngồi trên ngai vàng, số tiề.n được chi ra cho việc ăn uống của một mình ông về cơ bản đã tiêu tốn 14,794 lượng bạc trắng mỗi năm, đó là chưa kể tới tiề.n mua hoa quả hay chế biến các món ăn vặt.
Trong khi, ngay ở thời kỳ đỉnh cao thịnh trị của Thanh triều dưới thời vua Càn Long, thu nhập bình quân của bách tính thường dân cũng chỉ dao động trong 2 đến 3 lượng bạc một tháng.
Sự chênh lệch giữa những con số này cũng đủ để nói lên mức độ xa hoa và tốn kém trên phương diện ăn uống của các nhân vật trong hoàng tộc nhà Thanh.
Sở dĩ tốn nhiều tiề.n như vậy là do thời nhà Thanh có rất nhiều quy tắc, trong đó có quy định mỗi bữa ăn của vua phải đủ 120 món. Các phi tần cũng xa xỉ không kém khi bữa ăn của Hoàng hậu là 96 món, Hoàng phi là 64 món.
Chỉ dùng 2 bữa chính mỗi ngày, Hoàng đế Thanh triều vẫn tốn tới ngàn lạng bạc cho chuyện ăn uống.
Năm xưa, hoàng thất Thanh triều đều là Mãn tộc vùng Đông Bắc. Sau khi nhập quan, thói quen dùng bữa của họ vẫn giống tập quán truyền lại từ tổ tiên. Cũng bởi vậy mà các Hoàng đế nhà Thanh mỗi ngày chỉ ăn hai bữa chính. Bữa sáng của họ sẽ diễn ra trong khoảng từ 6 giờ đến 8 giờ sáng. Bữa chiều sẽ được phục vụ trong khoảng từ 12 giờ trưa tới 2 giờ chiều.
Sau khi dùng bữa sáng, Hoàng đế sẽ ăn thêm điểm tâm. Thời gian ăn bữa phụ này cũng không cố định. Nếu như Hoàng đế nhất thời muốn ăn món gì, Ngự thiện phòng sẽ phải lập tức chế biến và trình lên. Bởi vậy mà những đầu bếp nơi hoàng cung lúc nào cũng luôn phải túc trực trong trạng thái sẵn sàng..
Đối với những Hoàng đế Thanh triều nói riêng, thứ họ coi trọng hơn cả không phải là hương vị hay mức độ quý giá của món ăn mà lại là tính an toàn. Quá trình thử độc cho nhà vua trước mỗi bữa ăn mới thực sự là bước cầu kỳ và tốn kém.
Dựa theo gia pháp được truyền lại từ khi lập quốc, các vua nhà Thanh mỗi khi dùng bữa sẽ chỉ lưu lại bên người 4 cung nhân chuyên phục vụ. Trong số đó, sẽ có một thái giám lớn tuổ.i chịu trách nhiệm gắp thức ăn cho nhà vua.
Trước khi Thiên tử dùng bữa, thái giám này sẽ phải thử độc cho tất cả các món ăn, sau đó lại đích thân ăn thử để kiểm nghiệm rồi mới dâng lên để nhà vua thưởng thức.
Hoàng đế khi dùng bữa tuyệt đối không được ăn quá 3 miếng cho mỗi món. Quy củ này lập ra để tránh việc sở thích của Thiên tử bị tiết lộ ra ngoài, từ đó nhằm phòng ngừa những kẻ có ý đồ xấu.
Đồ dùng, nguyên liệu trong bữa ăn dành cho vua đều phải cao cấp, thượng hạng.
Các nguyên liệu để nấu ăn trong hoàng cung đều phải tươi ngon, cao cấp nhất. Các nguyên liệu vận chuyển vào cung, đặc biệt là gạo đều phải có nguồn gốc rõ ràng. Bát đĩa đựng thức ăn cho Hoàng đế đều là đĩa vàng chén bạc. Cụ thể, món canh hay súp phải được để trong chén sâu lòng có đậy nắp bạc, bát được dát bạc, thìa ngọc bích... Do đó, việc ăn uống trong hoàng cung tốn kém cũng là điều dễ hiểu.
Trong hoàng cung, đầu bếp phục vụ cho vua sẽ được tuyển chọn kỹ càng. Các phi tần cũng thường có những đầu bếp "ruột" của mình. Ngự thiện phòng trong hoàng cung lên tới hàng trăm, hàng nghìn người, thậm chí với một món đậu phụ thôi cũng có tới 3-4 đầu bếp. Ngoài việc ăn uống trong hoàng cung, mỗi lần Hoàng đế ra ngoài đều đem theo bên mình 2-3 đầu bếp hoặc thuê các đầu bếp ở địa phương để chuẩn bị một bàn ăn đúng quy tắc.
Không chỉ đồ ăn cần phải tinh tế, nước mà vua dùng cũng phải là nguồn nước tươi mát nhất. Mặc dù trong Tử Cấm Thành có gần 100 miệng giếng nhưng tuyệt nhiên không ai dùng nước ở đây.
Thời vua Càn Long, để tìm ra nguồn nước tốt nhất, ngự thiện phòng đã vất vả đi tìm ở khắp nơi và sau đó tìm ra nguồn nước nằm ở núi Ngọc Tuyền. Kể từ đó, mỗi ngày đều có người tới đây lấy nước về cho vua dùng và dù đi đến bất cứ đâu, quân lính của Càn Long đều phải đem theo nước ở núi Ngọc Tuyền.
Sự xa xỉ về việc ăn uống ở thời nhà Thanh còn được vị Hoàng đế cuối cùng của Thanh triều là Phổ Nghi ghi trong một cuốn sách viết về cuộc đời mình rằng: "Không có gì phô trương, xa xỉ bằng việc ăn uống". Thậm chí, sự xa xỉ này còn được cho là một trong những nguyên nhân khiến Thanh triều sụp đổ.
Bí ẩn lăng mộ Tần Thủy Hoàng - Kỳ 2: Vì sao 2000 năm qua không ai dám đột nhập? Lăng mộ Tần Thủy Hoàng Nằm sâu dưới ngọn đồi ở giữa lãnh thổ Trung Quốc. Được bao quanh bởi hào chứa đầy thủy ngân chính là ngôi mộ bí ẩn của hoàng đế khét tiếng một thời Tần Thủy Hoàng. Hàng ngàn năm qua, Lăng mộ Tần Thủy Hoàng ngày đêm vẫn phát sáng. Dù nằm đó hơn 2.000 năm, sau khi...