Trong kỷ nguyên Trump, liệu sẽ tồn tại một Thế giới hậu Mỹ bởi nhiều tương tác và tính chủ động của các quốc gia trên thế giới?

Trong cuốn sách "Thế giới hậu Mỹ, tác giả Fareed Zakaria đã đề cập câu hỏi chính trị hóc búa: Làm cách nào để đạt được những mục tiêu quốc tế trong một thế giới có nhiều người tham dự hơn - bao gồm cả nhà nước và tư nhân, bởi vì theo ông, khi các quốc gia khác trở nên chủ động hơn, không gian rộng lớn dành cho những hành động của nước Mỹ sẽ bị thu nhỏ một cách không thể cưỡng lại. Vì vậy, theo ông thời kỳ tiếp theo sẽ là Thế giới hậu Mỹ, kỉ nguyên được xác lập và định hướng bởi nhiều nơi, nhiều người khác nhau.

Thay đổi trong kỷ nguyên Trump

Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục thông qua các sắc lệnh nhiều lo lắng và trăn trở đối với thế giới, trong đó có châu Á.

Mỗi ngày, thế giới liên tục phải chống trọi với động thái "khác thường" của Trump về phong cách chính trị kỳ lạ bởi các chính sách hiện tại.

Nhiều bất ngờ vào hôm 10/2, ông Trump đã có cuộc điện đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình, trao đổi xung quanh việc duy trì chính sách một Trung Quốc và hi vọng sẽ có sự hợp tác giữa hai siêu cường thế giới trong thời gian tới.

Sắc lệnh "cấm nhập cư đối với người Hồi giáo" tại bảy nước Trung Đông và các quốc gia châu Phi cho thấy sự "hời hợt" trong tố chất quan sát của Tổng thống Trump và gây ra nhiều lo lắng trong các cam kết phát động chiến dịch và chính sách thực sự thông qua của ông Trump tại Nhà Trắng.

Quyết định rút khỏi Hiệp ước thương mại đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng bộc lộ nhiều "rủi ro" và tác động đến sự phát triển kinh tế tại châu Á. Một vài quan sát đặt ra câu hỏi: Liệu ông Trump có hiểu rõ các phát ngôn của mình? Các nhà phân tích đưa ra nhiều hoài nghi bộc lộ tính nghiêm trọng trong các động thái gần đây của chính quyền mới Mỹ.

Ông Trump lặp đi lặp lại các vấn đề, liên tục đàm phán lại các cam kết chung về Hiệp định hay Hiệp ước với các đồng minh châu Á trong khi vẫn tuyên bố các thách thức về việc áp thuế cao cho các mặt hàng xuất khẩu từ châu Á, bao gồm Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc.

Gần đây hơn, ông Trump cũng đã bộc lộ "thao túng" thị trường tiền tệ lưu hành, nâng cao phê chuẩn về lệnh trừng phạt và thách thức các cuộc chiến tranh thương mại giữa các siêu cường kinh tế trên thế giới.

Đây là lần đầu tiên từ khi kết thúc chiến tranh thế giới lần thứ Hai, nhiều thay đổi tại châu Á dưới tác động của Mỹ. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng mạnh đối với các đồng minh lâu đời của Mỹ là Nhật Bản và Úc.

Châu Á mong muốn gì?

Chủ tịch Tập Cận Bình

Các quốc gia châu Á mong muốn tìm thấy sự tường minh, tính kiên định và sự nắm bắt vấn đề của Mỹ với khu vực này.

Châu Á dường như đang "hoang mang" nhiều hơn là chuẩn bị cho mọi tình huống. Cả đồng minh và kẻ thù của Mỹ đều đang chờ các động thái từ phía Washington, mong muốn hợp tác về quân sự và mở rộng quan hệ ngoại giao và kinh tế tại châu Á.

Để trấn an các căng thẳng gần đây, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ James Mattis đã có chuyến thăm đến Hàn Quốc và Nhật Bản nhằm lặp lại quan điểm, khẳng định quan hệ của Mỹ đối với khu vực, đặc biệt về quốc phòng.

Chuyến thăm tại châu Á của Bộ trưởng quốc phòng Mỹ giống như một sự trấn an khu vực châu Á, giảm thiểu "lo lắng" của các đồng minh và ngăn chặn phần nào xung đột có thể xảy ra của các kẻ thù.

Mattis là một học giả lão làng cho rằng, liên tục có nhiều quan sát về những chính sách liên tục của ông Trump nhưng không có thay đổi dưới chính quyền Trump. Ông Trump đã từng có các cam kết quốc phòng của Mỹ đối với các đồng minh châu Á, khẳng định sẽ cùng với Hàn Quốc đối phó với Triều Tiên trong vấn đề hạt nhân.Tuy nhiên, theo ông Mattis, để giảm thiểu các mối đe dọa từ Triều Tiên sẽ cần phải nhanh chóng hoàn thiện Hệ thống Phòng thủ Khu vực Tầm cao Giai đoạn cuối (Terminal High Altitude Area Defense - THAAD) tại Hàn Quốc.

Trong chuyến thăm Nhật Bản, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ đã có cuộc gặp Thủ tướng Nhật bản Shinzo Abe và nhấn mạnh rằng, chính quyền Trump sẽ luôn "vai kề vai" với Tokyo.

Ông Mattis nhắc lại, việc hợp tác quân sự của Mỹ và Nhật Bản sẽ duy trì kiên cố và bền vững trong căng thẳng gia tăng giữa Nhật-Trung tại Biển Đông.

Ông Mattis gợi ý rằng, các động thái điềm đạm và nhẹ nhàng đối với châu Á sẽ là cách trấn an tốt nhất đối với cả đồng minh và kẻ thù của Mỹ tại khu vực này. Nếu không quyết đoán, tầm ảnh hưởng của chính quyền Trump đối với chấu Á sẽ trở nên vô ích.

Các đồng minh của Mỹ lo lắng bởi các chính sách ngoại giao của Trump gần đây tại Nhà Trắng.

Thêm vào đó, chính quyền Trump nên có những tín hiệu "mới" tại châu Á liên quan đến sức ép đối với Trung Quốc tại Biển Đông.

Trong khi các đồng minh tỏ ra chào đón sự tham gia của Mỹ về vấn đề Biển Đông thì điều này cũng sẽ mang lại rủi ro căng thẳng leo thang giữa hai siêu cường thế giới là Trung Quốc và Mỹ.

Tuy nhiên, trong khía cạnh ngoại giao và kinh tế, Mỹ sẽ có những động thái tích cực mới, mở cửa cho Trung Quốc phát huy tiềm lực kinh tế sẵn có.

(Theo Tổ Quốc)