Tại sao tình báo Israel bỏ lỡ cuộc tấn công của HAMAS ?

Các cơ quan tình báo Israel đã bỏ lỡ cuộc tấn công khủng bố lớn nhất trong những thập kỷ gần đây.

Phải chăng HAMAS đã đánh lừa cơ quan tình báo của nhà nước Do Thái?

Câu hỏi này hiện đang được các chính khách và chuyên gia của Israel và nước ngoài đặt ra. Và cho đến nay có nhiều câu hỏi hơn câu trả lời. Bài viết sau đây giới thiệu ý kiến của một số tờ báo lớn trên thế giới về vấn đề này.

The New York Times: “Yếu tố con người gây thất vọng”

“Cuộc tấn công của HAMAS đặt ra những câu hỏi về thất bại của tình báo Israel. Các quan chức Mỹ và Israel tuyên bố rằng không một cơ quan tình báo Israel nào đưa ra lời cảnh báo cụ thể về việc HAMAS đang chuẩn bị một cuộc tấn công tinh vi. Cuộc tấn công bất ngờ tàn khốc của HAMAS đã phơi bày thất bại đau đớn của tình báo Israel. Đó là: không có sự cảnh báo, là hệ thống phòng thủ tên lửa yếu kém, là các lực lượng vũ trang phản ứng chậm chạp, rõ ràng là chưa được chuẩn bị”.

“Phải chăng Israel quá tập trung vào các mối đe dọa từ Hezbollah và Bờ Tây sông Jordan, thay vì tập trung các nguồn lực quân sự và tình báo vào Dải Gaza? Và tại sao rất nhiều binh sĩ Israel lại nghỉ phép hoặc ở xa biên giới phía Nam, tạo điều kiện cho HAMAS chiếm các căn cứ quân sự của Israel gần Dải Gaza? Cả các quan chức Mỹ lẫn Israel đều không trả lời những câu hỏi này. Nhưng rõ ràng là các câu trả lời có thể ảnh hưởng đến uy tín của quân đội và cơ quan tình báo Israel, cũng như tương lai chính trị của Thủ tướng Benjamin Netanyahu”.

“HAMAS đã thách thức học thuyết cơ bản của Israel về khả năng răn đe”, Kenneth F. McKenzie, tướng thủy quân lục chiến về hưu và cựu chỉ huy cao cấp của Mỹ ở Trung Đông, thừa nhận.

Tên lửa của HAMAS bay từ Gaza tới Israel hôm 7/10.

Israel thường sử dụng mạng lưới tình báo rộng khắp ở Gaza và chộp bắt các thông tin điện tử để nhận những lời cảnh báo về các cuộc tấn công tiềm tàng. “Sự bất ngờ của cuộc tấn công cho thấy rằng trước đó, các chiến binh HAMAS đã tránh trao đổi kế hoạch qua điện thoại di động hoặc các phương tiện liên lạc khác có thể bị chộp bắt. HAMAS có thể đã sử dụng phương pháp lập kế hoạch kiểu cũ “tête-à-tête” (mặt đối mặt) để tránh bị Israel phát hiện. Nhưng theo các cựu quan chức, dường như có hàng trăm người đã tham gia vào quá trình chuẩn bị này” – NYT viết.

“Vì việc thu thập thông tin tình báo là yếu tố con người nên thất bại là điều không thể tránh khỏi – bà Beth Sanner cựu quan chức tình báo cấp cao Mỹ thừa nhận – Thật đáng tiếc, điều này xảy ra vào thời điểm định mệnh, khi người dân Israel đang phải đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng nhất trong nửa thế kỷ qua”.

“Điều mọi người không hiểu là mặc dù HAMAS bị coi là một tổ chức khủng bố, Israel vẫn quyết định tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc sống của người dân Gaza – Thomas Nides, cựu đại sứ Mỹ tại Israel, cho biết – Họ đã cấp 15.000 giấy phép lao động cho công nhân từ Gaza đến Israel mỗi ngày. Và có ý kiến cho rằng HAMAS sẽ không làm hỏng mọi chuyện”.

“Mùa xuân năm nay, Giám đốc CIA William Burns cảnh báo rằng sự căng thẳng trong quan hệ giữa Israel và Palestine đang có nguy cơ bùng phát trở lại, bất chấp tiến bộ ngoại giao trong khu vực. Nhưng hình như Israel tập trung nhiều hơn vào Bờ Tây, nơi tiềm ẩn nhiều nguy cơ tấn công, chứ không phải vào Gaza”.

Lewis Smart, nhà phân tích cấp cao về Trung Đông của Bộ Quốc phòng Mỹ, cho rằng vẫn còn nhiều điều cần tìm hiểu về việc tình báo Israel biết những gì và những tín hiệu cảnh báo nào đã bị bỏ qua.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

New York Post (có tham khảo tờ Haaretz): “Toàn bộ hệ thống phòng thủ đã sụp đổ”

Cuộc tấn công bất ngờ của HAMAS “khiến các cơ quan tình báo của Israel bất ngờ, bởi mới một tuần trước, các quan chức cấp cao tuyên bố rằng các băng nhóm cực đoan Hồi giáo không quan tâm đến chiến tranh và không chuẩn bị chiến tranh”. “Cả Lực lượng Phòng vệ Israel lẫn Cơ quan An ninh nội địa Shin Bet đều không đưa ra bất kỳ cảnh báo nào về việc tổ chức khủng bố sắp tiến hành một cuộc tấn công khiến hàng trăm người bị giết và hàng nghìn người bị thương ở cả hai bên” – tờ Haaretz của Israel viết.

Các chuyên gia thừa nhận: các cơ quan tình báo nước này “đã thành công đáng kể trong việc tiến hành một cuộc chiến tranh bóng tối lâu dài chống lại kẻ thù của nhà nước Do Thái”. Theo BBC, Israel có mạng lưới tình báo rộng lớn và được tài trợ tốt nhất ở Trung Đông. Đội ngũ điệp viên của họ đã thâm nhập vào các nhóm bán quân sự của Palestine, cũng như các tổ chức tương tự trên khắp Lebanon và Syria. Nhưng điều này chưa đủ.

“Toàn bộ hệ thống đã bị vô hiệu hóa, chứ không chỉ một bộ phận – ông Jonathan Conricus, cựu phát ngôn viên quốc tế của Lực lượng Phòng vệ Israel thừa nhận với CNN. “Toàn bộ hệ thống phòng thủ đã sụp đổ, rõ ràng, nó không có khả năng bảo vệ người dân Israel. Đây giống như trận Trân Châu Cảng đối với Israel…”.

“Trong bối cảnh những nỗ lực chung của Shin Bet, Mossad và toàn bộ Lực lượng Phòng vệ, thật kinh ngạc khi không ai dự báo được điều này – nhà bình luận BBC về vấn đề an ninh Frank Gardner viết – Và nếu biết thì họ cũng không có những hành động đáp trả. Israel đã chi hàng tỷ USD để củng cố biên giới của mình nhằm đẩy lùi các cuộc tấn công như vậy kể từ khi nước này rút khỏi Gaza năm 2005″.

Lực lượng Phòng vệ không trả lời câu hỏi: họ có coi việc thiếu cảnh báo về cuộc tấn công là một thất bại tình báo hay không? “Chúng tôi sẽ bàn bạc sau về những gì đã xảy ra từ góc độ tình báo, – Trung tá Richard Hecht, đại diện của Lực lượng Phòng vệ Israel, nói với CNN. Theo ông, Israel phải “tập trung vào cuộc chiến hiện tại” chống lại phiến quân. “Một cuộc điều tra lớn đã bắt đầu. Nhưng các quan chức thừa nhận rằng các câu hỏi có thể tiếp tục được đặt ra trong nhiều năm” – NYT kết luận.

William Burns, Giám đốc CIA.

Frankfurter Rundschau: “Thắng lợi chưa từng có của HAMAS”

“Các cuộc tấn công xảy ra đúng 50 năm sau Chiến tranh Yom Kippur khiến Israel hết sức bất ngờ. Trước đó, người ta cho rằng các cơ quan tình báo Israel ở Gaza biết tất tần tật mọi thứ. Các chuyên gia cho rằng hầu hết mỗi cuộc trò chuyện ở vùng đất Palestine đều bị nghe trộm và phân tích. Trước đây, hàng trăm người cung cấp tin của HAMAS đã chuyển cho tình báo Israel thông tin quan trọng. Hiện nay Israel tự đặt câu hỏi về những sai lầm nghiêm trọng mà cơ quan tình báo đã mắc phải – tờ báo Đức Frankfurter Rundschau nhận xét. Rõ ràng, giữa người Palestine và người Israel chưa bao giờ có hòa bình thực sự. Tuy nhiên, các chuyên gia rất ngạc nhiên trước quy mô và mức độ trong kế hoạch tấn công của HAMAS. Có đúng là cơ quan tình báo không có thông tin gì về kế hoạch của bọn khủng bố không?”

Peter R. Neumann, nhà nghiên cứu về chủ nghĩa khủng bố tại Đại học Hoàng gia London (King’s College London) giải thích: “Trong những tuần gần đây, người ta nhận thấy có sự leo thang và tình hình ngày càng trở nên căng thẳng. Nhưng một cuộc tấn công lớn và thành công đến như vậy quả là rất đáng kinh ngạc. Tôi không thể nhớ một cuộc tấn công nào trong 20 năm qua mà trong một ngày có nhiều người Israel thiệt mạng và bị thương nhiều như vậy. Đây là sự khiêu khích nghiêm trọng đối với Thủ tướng Netanyahu, người luôn coi mình là sự bảo đảm an ninh cho nhân dân Israel”.

Đồng thời, theo Neumann, HAMAS hoàn toàn không xuất phát từ mong muốn lịch sử là “ném Israel xuống biển”. “Mấy năm qua, chúng tôi thấy HAMAS đã biến thành một băng nhóm chỉ tập trung vào chính mình. Nếu nhìn một cách khách quan thì nó không còn thực sự theo đuổi mục tiêu đánh bại Israel và thành lập nhà nước Palestine nữa. Trước hết, HAMAS quan tâm đến việc duy trì quyền lực của chính mình” – ông nói.

“Đã 20 năm nay, HAMAS quản lý các trường học, nhà trẻ và bệnh viện ở Dải Gaza, điều này đảm bảo cho họ sự ủng hộ của người dân. Cộng hòa Liên bang Đức cũng tài trợ hàng triệu euro cho Dải Gaza. Số tiền này cuối cùng đi đâu là điều cần làm rõ” – chuyên gia Neumann kết luận.

Beth Sanner, cựu quan chức tình báo cấp cao Mỹ.

Politico: “Đánh giá thấp kẻ thù”

Tờ Politico của châu Âu nhận xét: “Không thể nhanh chóng trả lời câu hỏi: vì sao một cuộc tấn công tinh vi và đa dạng như vậy của HAMAS có thể xảy ra mà trước đó không bị bộ máy tình báo đồ sộ của Israel – hoặc của Hoa Kỳ – theo dõi”.

“Một ủy ban quốc gia điều tra những thất bại của cơ quan tình báo sẽ được thành lập” – ông Jonathan Schanzer thuộc Quỹ Bảo vệ dân chủ ở Washington cho biết. Theo ông, đến nay ở Israel, nhiều người cho rằng HAMAS là “mối đe dọa nghiêm trọng về mặt chiến thuật, nhưng không phải là mối đe dọa có thể chấm dứt sự tồn tại của Israel”.

Chuyên gia Mỹ nhận định: “Nhưng có lẽ Israel chưa hoàn toàn nhận ra rằng HAMAS, với sự giúp đỡ của Iran, đã trở thành mối đe dọa mang tính chiến lược hơn”.

“Năm 2021, Israel đã chiến đấu với HAMAS, đã tiêu diệt nhiều mục tiêu của nhóm này ở Gaza trong 11 ngày, kết quả là ít nhất 260 người Palestine và hàng chục người Israel bị sát hại. Có thể, cuộc chiến này kết thúc quá nhanh, không kịp gây thiệt hại đủ lớn đối với lực lượng của HAMAS. Lúc bấy giờ, Mỹ đã ra sức thuyết phục Israel rút ngắn thời gian chiến dịch” – Jonathan Schanzer nhớ lại.

The Guardian: “Tại sao tình báo Israel không biết gì ?”

“Tại sao cuộc tấn công lại khiến Israel bất ngờ? – tờ The Guardian của Anh đặt câu hỏi – HAMAS chắc chắn đã lên kế hoạch cho cuộc tấn công này trong nhiều tháng. Và điều bí ẩn là tại sao tình báo Israel dường như không biết gì về nó”.

“Israel đã tiến hành giám sát tích cực Dải Gaza, kiểm soát hoạt động, thông tin liên lạc và cuộc sống hằng ngày bằng các thiết bị giám sát hiện đại, bao gồm cả máy bay không người lái bay qua khu vực này. Israel cũng dựa vào thông tin tình báo qua những người cung cấp tin của mình. Đây là một thất bại tình báo nghiêm trọng và có nguy cơ làm suy yếu niềm tin của xã hội Israel vào khả năng bảo vệ người dân của chính phủ và quân đội” – The Guardian viết.

“Cả nước Israel đặt câu hỏi: Lực lượng Phòng vệ Israel ở đâu, cảnh sát ở đâu, lực lượng an ninh ở đâu? – cựu lãnh đạo Hải quân Israel, Eli Maron, phát biểu trên Kênh 12 – Đây là một thất bại vô cùng to lớn. Nói một cách đơn giản, thất bại của các cơ quan phòng vệ của Israel đã gây ra những hậu quả khủng khiếp”