Gấc là một loại cây dạng dây leo, tái sinh hàng năm lá mọc so le hoa màu vang nhạt, hoa đực hoá cái riêng biệt quả hình bầu dục, có nhiều gai mềm màu đỏ, chứa nhiều hạt bao quanh là lớp áo màu đỏ.

Các bộ phận dùng làm thuốc là rễ, hạt, màng gấc. Màng gấc dùng chiết dầu giàu sinh tố A chữa các trường hợp trẻ em chậm lớn khô mắt quáng gà, bôi lên các vết bỏng, vết thương cho mau lành phòng ung thư cho ngươi xơ gan giảm tác hại của tia xạ giảm tác hại của các chất độc lên phôi thai.... Hạt gấc vị đắng, hơi ngọt, tính ôn, hơi có độc, vào 2 kinh can và đại tràng, làm thuốc giảm đau trong các trường hợp chữa mụn nhọt, bị chấn thương, sang độc, sưng vú, trĩ sưng đau. Lưu ý: Không ăn, uống hạt gấc sống, tránh bị ngộ độc.

Các bài thuốc thường dùng:

Chữa viêm thanh quản, khàn hay mất tiêng, cổ họng đau rát:

Hạt gấc 5 hạt (sao giòn, khử thô), giá đậu xanh sống 5g, xạ can 5g, đường phèn 5g- ngâm trong nước sôi 200ml trong 10 phút, chắt nước uống, 3 lần/ngày, 3-5 ngày.

Chữa phong, tê thấp, sưng chân

Rễ gấc (cạo bỏ lớp ngoài) 40g, hạt gấc 50hạt (giã nát) - ngâm rượu 30-40 độ - 500ml, trong 5 ngày, bôi ngoài da 2 lần/ngày (tác dụng tốt như mật gấu).

Chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em, làm tăng cân tốt, nâng cao sức đề kháng, quáng gà, mắt mờ,khô da,vết thương lâu lành, giúp người già thêm cứng cáp:

Dầu gấc 5-10 giọt/ cho trẻ em 20-25 giọt/cho người lớn- uống 2 lần/ngày, trươc bữa ăn, 7-10 ngày/đợt.

Chữa sưng vú

Thuốc uống: quả trâu cổ 40g, bồ công anh 15g, lá mua 15g-sắc kỹ, uống 2 thang/ngày, 5-7 ngày.

Hạt gấc 10 hạt, bồ công anh 12g-giã nát, thêm ít rượu (30-40 độ)-dắp, 1 lần/ngày, 3-5 ngày

Ngừa ung thư vú, mát gan, phòng sỏi mật: uống dầu gấc 20-25 giọt/ngày, 7- 10 ngày/đợt hoặc: thường ăn xôi gấc.

Chế phẩm cho ngươi lớn, trẻ em mhiễm chất độc màu da cam, sửa các sai lệch của nhiễm sắc thể, các khuyết tật phôi thai, ngừa ung thư ở ngươi bệnh xơ gan, người xạ trị nhiều...:

Màng đỏ hạt gấc(phơi khô) 500g, thục địa 200g, thảo quả 80g, cà gai leo 50g, cam thảo 50g-tán mịn, thêm mật ong làm tễ viên 10g, ăn 2 viên/ngày. Kết hợp hoá trị các bệnh chính.

Chữa trĩ ngoại sưng đau

Hạt gấc 10 hạt, lá vông nem 10g- giã nhuyễn, thêm ít giấm, gói vào vải, đắp băng buổi tối, 7-10 ngày/đợt.

Chữa đau khớp, tê bầm, trầy xước, vết thương nhỏ, đau lưng

Hạt gấc 50hạt (rang vàng, bỏ vỏ, đập dâp-ngâm rượu (30-40 độ), trong 2 ngày trở lên, mỗi lần, tẩm bông bôi lên vùng da đau.

Chữa nhức răng, viêm họng chảy máu chân răng, lở loét miệng: rượu hạt gấc nói trên, hớp ngậm 15 phút rồi nhổ bỏ, súc miệng kỹ.

Cây vông nem

Cây vông nem còn có tên là hải đồng bì, thích đồng bì, cây cao 10-20m, thân có nhiều gai ngắn lá có 3 lá chét ha màu đỏ tươi quả nang dài, chứa 5-6 hạt

Các bộ phận dùng lam thuốc là lá, vỏ thân cây và hạt. Lá có vị đắng nhạt, hơi chát, tính bình, có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương, làm an thần, gây ngủ, hạ nhiệt, hạ huyết áp, co bóp các cơ...Vỏ thân cây có tác dung khu phong thông lac, sát trùng, trấn tĩnh. Lưu ý: không dùng quá liều quy định tranh bị ngộ độc gây co giật, uốn ván, tê liệt thần kinh trung ương.

Các bài thuốc thường dùng:

An thần, chữa khó ngủ, mất ngủ, hay mộng mị, hồi hộp, bồn chồn:

Lá vông nem 4g, lạc tiên 12g, lá dâu 20g, tâm sen 3g- sắc kỹ, uống 1 lần/ngày vào buổi chiều tối, 3-5 ngày.

Chữa trĩ ngoại sưng đau

Lá vông nem non 6g, trứng gà 2 quả - xào chín, ăn 1 lần/ngày, 3-5 ng

Kết hợp: Lá vông nem già 12g, muối an 2g-rửa sạch, giã nhuyễn, xào nóng, gói vào vải, đắp vào trĩ.

Chữa vết thương lâu lành

Lá vông nem 20g-sắc kỹ, rửa hàng ngày.

Kết hợp: Lá vông nem 50g- phơi khô, tán mịn, rắc kín, băng lại.

Chữa phong thấp

Vỏ vông nem 15g, cỏ chân chim 15g, kê huyết đằng 15g, phòng kỷ 15g, ý dĩ (sao) 15g, ngưu tất 15g-sắc kỹ, uống 1 thang/ngày, 5-7 ngày.

Chữa sâu răng, làm mau hết đau nhức:

Vỏ vông nem 8g, nhân hạt na 5g, muối ăn 2g- giã nhuyễn, ngậm ít một vào nơi đau trong 10-15 phút, nhổ bỏ, 2-3 lần trong ngày Chữa phụ nữ sau sinh hay bị choáng đầu, mờ mắt:

Vỏ vông nem 10g, lá mần tưới 15g, cỏ mần trầu 15g, ngưu tất 15g- sắc kỹ, uống 1 thang/ngay, 5-7 ngày.

Theo Cẩm nang gia đình