Tác động với Nga khi phương Tây nới lỏng hạn chế tấ.n côn.g tầm xa cho Ukraine
Việc các đồng minh phương Tây dỡ bỏ hạn chế về việc sử dụng tên lửa tầm xa để tấ.n côn.g sâu vào lãnh thổ Nga không chỉ giúp Ukraine tấ.n côn.g các căn cứ quân sự quan trọng của Moskva mà còn có thể buộc Moskva phải điều chỉnh chiến lược phòng thủ và kéo dài các tuyến tiếp tế.
Tên lửa được phóng thử từ Hệ thống tên lửa chiến thuật lục quân ( ATACMS). Ảnh: AFP/TTXVN
Theo tờ Kiev Independent (Ukraine) ngày 15/9, trong những tuần gần đây, Ukraine ngày càng hy vọng rằng các đồng minh phương Tây cuối cùng sẽ cho phép Kiev sử dụng vũ khí tầm xa được họ viện trợ để tấ.n côn.g sâu vào lãnh thổ Nga. Việc này không chỉ giúp Ukraine tấ.n côn.g các căn cứ quân sự của Nga mà còn có thể buộc Moskva phải điều chỉnh chiến lược phòng thủ và kéo dài các tuyến tiếp tế.
Từ khi xung đột nổ ra, Nga đã có lợi thế về vị trí địa lý khi thực hiện các cuộc tấ.n côn.g từ bên trong lãnh thổ nước mình mà không bị đáp trả tương xứng. Trong khi đó, Ukraine bị giới hạn về việc sử dụng vũ khí do phương Tây cung cấp để tấ.n côn.g vào sâu trong lãnh thổ Nga, chủ yếu vì lo ngại về khả năng leo thang căng thẳng giữa các cường quốc.
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, có nhiều dấu hiệu cho thấy sự thay đổi đang diễn ra. Vương quốc Anh đã quyết định cho phép Ukraine sử dụng tên lửa Storm Shadow để tấ.n côn.g Nga. Tờ Politico của Mỹ cũng đưa tin rằng Nhà Trắng đang thảo luận về việc cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa để tấ.n côn.g các mục tiêu cụ thể. Dù quyết định chính thức vẫn chưa được công bố, cuộc họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York vài ngày tới có thể sẽ đán.h dấu bước ngoặt quan trọng.
Vũ khí tầm xa mà Ukraine mong muốn bao gồm tên lửa ATACMS do Mỹ sản xuất, có tầm bắ.n lên đến 300 km. Với loại vũ khí này, Ukraine có thể tấ.n côn.g sâu vào lãnh thổ Nga, đặt các căn cứ quân sự, sân bay, kho đạn dược và nơi tập trung quân của Nga vào nguy cơ bị tấ.n côn.g. Một báo cáo của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ đã chỉ ra rằng có ít nhất 245 địa điểm quân sự và bán quân sự của Nga nằm trong tầm bắ.n của ATACMS.
Các mục tiêu quan trọng đó bao gồm các căn cứ không quân lớn như Lipetsk, Shatalovo, Millerovo và Yeysk, nơi từng bị Ukraine tấ.n côn.g bằng thiết bị bay không người lái (UAV) trước đây.
Các trung tâm chỉ huy và hậu cần tại Rostov-on-Don, nơi đóng vai trò quan trọng trong chiến lược tấ.n côn.g của Nga, cũng có thể trở thành mục tiêu tiềm năng.
Ngoài các mục tiêu quân sự, việc tấ.n côn.g vào các trung tâm dân số lớn của Nga như Rostov-on-Don, Voronezh và Krasnodar cũng có thể gây ra sự hỗn loạn và gián đoạn, buộc Nga phải điều chỉnh chiến lược và di dời các mục tiêu quan trọng xa hơn khỏi tầm bắ.n của Ukraine. Đây sẽ là bước đi chiến lược nhằm kéo dài các tuyến tiếp tế của Nga và giảm khả năng tiến hành các cuộc tấ.n côn.g quy mô lớn.
Mặc dù việc dỡ bỏ các hạn chế về sử dụng vũ khí tầm xa sẽ có những điều kiện nhất định, như chỉ tấ.n côn.g các mục tiêu quân sự nhằm đảm bảo mục đích phòng thủ, việc này vẫn mang lại một lợi thế lớn cho Ukraine. Từ mùa Hè năm 2022, Ukraine đã tận dụng hiệu quả hệ thống tên lửa HIMARS, giúp tăng cường khả năng tấ.n côn.g chính xác vào các lực lượng Nga gần biên giới.
Việc bổ sung tên lửa ATACMS và Storm Shadow vào kho vũ khí của Ukraine không chỉ mở rộng tầm bắ.n mà còn tăng khả năng tấ.n côn.g các mục tiêu chiến lược sâu trong lãnh thổ đối phương. Đặc biệt, những vũ khí này sẽ giúp Ukraine có cơ hội nhắm vào các sân bay và căn cứ quân sự, từ đó làm gián đoạn các cuộc tấ.n côn.g tên lửa của Nga vào các thành phố của Ukraine.
Tuy nhiên, vẫn có một số thách thức mà Ukraine phải đối mặt. Nga đã dự đoán trước khả năng này và đã di chuyển phần lớn các máy bay quân sự ra khỏi tầm bắ.n của ATACMS. Điều này khiến việc tấ.n côn.g các mục tiêu quân sự trở nên khó khăn hơn, nhưng ít nhất cũng làm giảm hiệu quả hoạt động không quân của Nga.
Video đang HOT
Việc sử dụng các vũ khí tầm xa cũng cần phải được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo hiệu quả tối đa. Theo Matthew Savill, Giám đốc khoa học quân sự tại Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc phòng (RUSI) có trụ sở tại Anh, những vũ khí như Storm Shadow có thể rất hiệu quả khi nhắm vào các cơ sở hạ tầng quân sự quan trọng, như các boongke hoặc kho đạn dược được bảo vệ chặt chẽ. Nhưng việc tấ.n côn.g sân bay hoặc máy bay trên đường băng có thể không đạt được kết quả cao như mong đợi.
Dù có một số hạn chế, việc dỡ bỏ các hạn chế về sử dụng vũ khí tầm xa vẫn được coi là một bước tiến lớn đối với Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Điều này không chỉ giúp bảo vệ các thành phố của Ukraine khỏi các cuộc tấ.n côn.g tên lửa liên tục mà còn tạo ra áp lực lớn đối với Nga trong việc duy trì các tuyến tiếp tế và bảo vệ các căn cứ quân sự quan trọng.
Cảnh báo đanh thép của Nga khiến phương Tây chưa thể 'cởi trói' cho Ukraine?
Mỹ và Anh vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc cho phép Ukraine sử dụng vũ khí phương Tây tấ.n côn.g sâu vào lãnh thổ Nga do lo ngại các cuộc tấ.n côn.g như vậy có thể dẫn đến xung đột trực tiếp giữa NATO và Nga, đặc biệt là sau cảnh báo sắc lạnh từ Điện Kremlin.
Thủ tướng Anh Keir Starmer ngày 13/9 đã đến Washington để thảo luận với Tổng thống Mỹ Joe Biden về việc có nên chấp thuận cho Ukraine sử dụng vũ khí do NATO cung cấp để tấ.n côn.g các mục tiêu xa hơn nhiều so với biên giới của Ukraine hay không. Cho đến nay, Mỹ vẫn chưa sẵn sàng cho phép điều đó.
Người phát ngôn Hội đồng an ninh quốc gia Mỹ John Kirby cho biết, sẽ không có thông báo nào về tên lửa tầm xa sau cuộc họp giữa 2 nhà lãnh đạo.
Nguồn tin từ Bộ Ngoại giao Anh cũng nói rằng, không nên mong đợi sẽ có đèn xanh cho Ukraine sau chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Starmer. Quyết định cuối cùng về Storm Shadow đã bị hoãn lại cho đến kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào cuối tháng này.
Tổng thống Mỹ Joe Biden hội đàm với Thủ tướng Anh Keir Starmer tại Nhà Trắng ngày 13/9/2024. Ảnh: Getty
Những lo ngại của Mỹ
Các quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng, Ukraine đã có khả năng tấ.n côn.g các mục tiêu sâu bên trong lãnh thổ Nga bằng máy bay không người lái (UAV) do nước này tự sản xuất. Tên lửa ATACMS do Mỹ cung cấp có thể giúp Kiev tăng cường khả năng đó, nhưng chúng quá đắt đỏ và chỉ có số lượng hạn chế nên sẽ khó tạo ra sự khác biệt.
Theo các quan chức ở Washington, ban đầu Ukraine muốn sử dụng tên lửa tầm xa ATACMS để tấ.n côn.g các căn cứ không quân của Nga. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc cho biết, Nga đã chuyển 90% máy bay phóng bom lượn - một trong những mối đ.e dọ.a hàng đầu đối với Ukraine, tới các căn cứ nằm ngoài tầm bắ.n của ATACMS. Điều này khiến việc để Ukraine dùng ATACMS tập kích sâu vào lãnh thổ Nga không thực sự hiệu quả trong khi lại có nguy cơ làm căng thẳng leo thang hơn nữa.
Hiện tại, Kiev muốn sử dụng tên lửa ATACMS để tấ.n côn.g các trung tâm chỉ huy và kiểm soát quân sự của Nga, các kho nhiên liệu và vũ khí cũng như các khu tập trung quân đội.
Ngoài ATACMS của Mỹ, Ukraine cũng muốn thực hiện các cuộc tấ.n côn.g tầm xa vào lãnh thổ Nga bằng tên lửa Storm Shadow do Anh cung cấp hay tên lửa SCALP của Pháp.
Vì dòng Storm Shadow có chứa linh kiện do Mỹ sản xuất, London sẽ cần được Washington chấp thuận nếu muốn cho phép Kiev dùng loại tên lửa này để tấ.n côn.g mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Trong khi đó, nguồn tin ngoại giao của Pháp cho biết Paris không cần sự cho phép của Washington để Ukraine sử dụng tên lửa SCALP trong trường hợp như vậy.
Tên lửa Storm Shadow trưng bày tại một triển lãm thương mại hàng không. Ảnh: Alamy Live News
Đối với Tổng thống Biden, quyết định "cởi trói" cho Ukraine không chỉ mang tính chiến thuật. Nó đặt ra câu hỏi liệu việc cho phép các cuộc tấ.n côn.g như vậy có thể gây ra nguy cơ xung đột trực tiếp giữa NATO và Nga hay không.
Một mối lo ngại khác của Mỹ là việc tập trung vào các cuộc tấ.n côn.g tầm xa có thể khiến Ukraine lơ là mối đ.e dọ.a trước mắt và cấp bách hơn: những bước tiến của Nga ở mặt trận Donbass, đặc biệt là cuộc tiến công về phía thành phố chiến lược Pokrovsk. Các quan chức Mỹ tin rằng việc mất thành phố này sẽ giáng một đòn mạnh đối với Ukraine.
Cảnh báo đanh thép của Nga
Ngày 13/9, Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Vassily Nebenzia cảnh báo, việc cho phép Ukraine phóng tên lửa vào sâu trong lãnh thổ Nga sẽ biến NATO thành "một bên trực tiếp tham gia vào hành động thù địch chống lại một cường quốc hạt nhân".
"Các vị đừng quên điều này và hãy nghĩ đến hậu quả của nó", ông Nebenzia nhấn mạnh.
Trước đó một ngày, Tổng thống Vladimir Putin cũng tuyên bố, việc Ukraine dùng vũ khí tầm xa phương Tây tập kích sâu vào lãnh thổ Nga đồng nghĩa với "các nước thành viên NATO, gồm Mỹ và các nước châu Âu, đang bước vào cuộc chiến với Nga".
Nhà lãnh đạo Nga cảnh báo, khi đó Moscow sẽ có biện pháp đáp trả thích đáng. Tuy nhiên, ông không nêu rõ liệu đó là những biện pháp nào.
Hồi tháng 6, ông Putin từng nói về khả năng trang bị vũ khí cho đối thủ của phương Tây để tấ.n côn.g các mục tiêu phương Tây ở nước ngoài và triển khai tên lửa thông thường trong khoảng cách có thể tấ.n côn.g Mỹ và các đồng của Washington ở châu Âu.
Ông Kirby cho biết Mỹ coi những lời đ.e dọ.a như vậy là nghiêm trọng, mặc dù ông thừa nhận không có gì mới trong lời cảnh báo của Tổng thống Nga.
Trong khi đó, Nghị sĩ đảng Dân chủ Jason Crow, thành viên của ủy ban tình báo và đối ngoại Hạ viện Mỹ đã hạ thấp lời đ.e dọ.a của Nga về khả năng tấ.n côn.g Ba Lan hoặc các thành viên NATO khác để trả đũa.
"Tôi không tin rằng có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Nga muốn gây chiến với NATO. Ngược lại, tôi nghĩ họ đang tránh một cuộc đối đầu với NATO", ông Crow nói.
Lựa chọn đáp trả của Nga
Theo các nhà phân tích, Nga có nhiều lựa chọn phản ứng để đáp trả nếu Mỹ và phương Tây "cởi trói" cho Ukraine, cho phép Kiev tấ.n côn.g sâu vào Nga.
Ulrich Kuehn, một chuyên gia về vũ khí tại Viện Nghiên cứu Hòa bình và Chính sách An ninh ở Hamburg (Đức), cho biết ông không loại trừ khả năng Nga sẽ gửi đi một loại thông điệp hạt nhân nào đó, như thử hạt nhân nhằm răn đe phương Tây.
Ông Gerhard Mangott, một chuyên gia an ninh tại Đại học Innsbruck ở Áo, cũng cho rằng Nga sẽ gửi đi thông điệp hạt nhân, song kịch bản này khó xảy ra.
"Nga có thể tiến hành một vụ thử hạt nhân. Họ đã thực hiện mọi sự chuẩn bị cần thiết. Họ có khả năng cho nổ một vũ khí hạt nhân chiến thuật ở đâu đó phía Đông đất nước chỉ để chứng minh họ hoàn toàn có khả năng dùng đến phương án hạt nhân nếu cần", ông Mangott nhận định.
Theo ông Kuehn, ngoài việc sử dụng vũ khí hạt nhân hoặc tấ.n côn.g vào các hạ tầng, tài sản quân sự của Mỹ, Anh ở nước ngoài. Nga sẽ tấ.n côn.g các máy bay không người lái và máy bay chiến đấu của Anh ở gần Nga, như trên Biển Đen, hay bắ.n tên lửa vào các máy bay chiến đấu F-16 mang tên lửa Storm Shadow tại các căn cứ ở Romania và Ba Lan.
Chuyên gia Mangott cũng dự đoán, Ukraine sẽ phải hứng chịu các đòn đáp trả quân sự của Nga nếu được phương Tây "cởi trói" về vũ khí tầm xa. Tuy nhiên, ông cho rằng, Nga sẽ không tấ.n côn.g lãnh thổ NATO.
Ngoài ra, một phương án mà Nga có thể tính đến là đáp trả ngoại giao như đóng cửa đại sứ quán phương Tây tại Nga và ngược lại.
Nga sơ tán thêm một khu vực ở biên giới với Ukraine Nga vào ngày 12/8 đã sơ tán một phần khu vực Belgorod nằm ở biên giới với Ukraine, sau động thái tương tự ở vùng Kursk. Hồi tuần trước, Ukraine đã tấ.n côn.g bất ngờ nhằm vào tỉnh Kursk, đây được coi là lần xâm nhập sâu nhất vào lãnh thổ Nga kể từ khi xung đột bùng phát năm 2022. Hiện trường...