Syria trước bước ngoặt lịch sử

Thủ lĩnh lực lượng cầm quyền mới tại Syria hứa hẹn về một nhà nước hoàn toàn mới trong khi Mỹ và LHQ mở ra khả năng công nhận chính quyền Damascus.

Không chiến tranh nữa

Hôm qua, thủ lĩnh Abu Mohammed al-Jolani của tổ chức đối lập Hayat Tahrir al-Sham (HTS) có những phát biểu đầu tiên với truyền thông phương Tây từ khi dẫn đầu liên quân lật đổ chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad.

Trả lời phỏng vấn Đài Sky News tại Damascus, ông al-Jolani cố gắng xua tan nghi ngờ từ bên ngoài về quá khứ của HTS và nhấn mạnh Syria đang tiến đến sự phát triển, tái thiết và ổn định. “Người dân đã kiệt sức vì chiến tranh. Đất nước không sẵn sàng và sẽ không lao vào một cuộc chiến nữa”, ông al-Jolani cam kết và nói thế giới “không có gì phải sợ”.

Tương lai bất định cho Syria sau khi lực lượng đối lập lật đổ Tổng thống al-Assad

Vị thủ lĩnh có tên thật là Ahmed al-Sharaa, từng chiến đấu chống quân đội Mỹ tại Iraq vào thập niên 2000. Tổ chức của ông từng là một nhánh của al-Qaeda tại Syria và bị Mỹ cùng nhiều nước liệt vào danh sách khủng bố nhưng trong những năm qua cố gắng cắt đứt mối liên hệ với quá khứ cực đoan để khẳng định đã trở nên ôn hòa hơn. Cuộc càn quét của HTS trên khắp lãnh thổ Syria chỉ trong hai tuần đã khơi dậy nỗi sợ trong các nhóm thiểu số tại nước này như người Kurd, người Alawite hay người Cơ Đốc. Tuy nhiên, ông al-Jolani khẳng định nguồn cơn của nỗi sợ xuất phát từ chính quyền ông al-Assad và đồng minh nên “việc loại bỏ họ là giải pháp cho Syria”.

Người dân Syria tại thủ đô Damascus ngày 11.12. ẢNH: REUTERS

Cùng ngày, tân Thủ tướng Mohammad al-Bashir do HTS hậu thuẫn tuyên bố giờ là lúc để người dân “tận hưởng sự ổn định và yên bình”, cam kết sẽ lãnh đạo chính quyền chuyển tiếp đến tháng 3.2025.

Mỹ bắn tín hiệu

Việc chính quyền ông al-Assad bị lật đổ là bước ngoặt mới, buộc Mỹ phải đánh giá lại lợi ích của nước này tại Syria. Các nhà quan sát cho rằng nước Mỹ không có một chính sách rõ ràng liên quan Syria ít nhất là trong 3 đời tổng thống gần nhất. Mặc dù lên án chính quyền ông al-Assad nhưng Mỹ cũng không ưu tiên việc ép ông ra đi vì sự nghi ngờ đối với các nhóm đối lập chính. Tại Syria, Mỹ duy trì khoảng 900 binh sĩ và hậu thuẫn lực lượng người Kurd.

Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump gần đây gọi Syria là “mớ hỗn độn” và cho rằng Washington không nên can dự. Tuy nhiên, giới quan sát không loại trừ khả năng ông thay đổi quan điểm bởi trước đây ông từng sẵn sàng đàm phán với các bên đối địch của Mỹ như Taliban và CHDCND Triều Tiên, theo AFP.

Israel nói không muốn xung đột với chính quyền mới dù không kích Syria

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã gợi ý về khả năng công nhận chính quyền tương lai của Syria nếu thật sự đáng tin cậy, bao trùm và thế tục, phải cam kết tôn trọng quyền của người thiểu số, cho phép viện trợ nhân đạo và ngăn khủng bố sử dụng lãnh thổ làm căn cứ. LHQ cũng nói sẽ đưa HTS khỏi danh sách khủng bố nếu cam kết xây dựng chính quyền bao trùm.

Reuters hôm qua đưa tin ông Blinken sẽ thăm Ankara vào ngày 13.12 để gặp Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan nhằm thảo luận tình hình Syria. Các cuộc đụng độ được cho là vẫn đang diễn ra giữa các nhóm do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn với phe người Kurd, đối tác của Mỹ trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Iran cáo buộc Mỹ và Israel về Syria

Trong khi đó, Lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei ngày 11.12 có bài phát biểu đầu tiên về Syria từ sau khi ông Bashar al-Assad bị lật đổ khỏi chức tổng thống và bay sang Nga.

“Rõ ràng điều đã xảy ra tại Syria là kế hoạch chung của Mỹ và chế độ Phục quốc Do Thái (ý nói Israel). Một chính phủ láng giềng của Syria cũng đã và đang đóng vai trò rõ ràng trong việc này. Tất cả mọi người đều thấy điều này, nhưng chủ mưu và trung tâm chỉ huy là tại Mỹ và chế độ Phục quốc Do Thái”, truyền thông Iran dẫn lời ông Khamenei, nói thêm rằng ông có bằng chứng rõ ràng.