[Sống khoẻ] Cà gai leo trị bệnh gan

Cà gai leo còn có tên gọi khác như: Cà vạnh, cà cườm, cà quánh, cà quýnh, cà gai dây, cà lù.

Tên khoa học Solanum hainanense hoặc Solanum procumbens Lour., thuộc họ Cà (Solanaceae). Cây mọc hoang nhiều nơi trong nước ta như các tỉnh miền Bắc cho tới Huế; Lào, Campuchia.

Ảnh minh họa

Cà gai leo là cây nhỏ, sống nhiều năm, dài khoảng 1m, phân cành nhiều, cành non tỏa rộng, phủ lông hình sao và rất nhiều gai cong màu vàng. Lá mọc so le hình bầu dục hay thuôn, phiến lá nông, không đều, mặt trên xanh sẫm, mặt dưới nhạt, phủ đầy lông tơ màu trắng, hai mặt đều có gai ở gân chính, nhất là mặt trên, cuống lá cũng có gai. Hoa màu trắng mọc thành xim.

Quả mọng, hình cầu nhẵn, có cuống dài, màu vàng, khi chín có màu đỏ, hạt màu vàng. Bộ phận dùng là rễ (thích gia căn), dây (thích gia đằng). Rễ, cành lá và cả quả, thu hái quanh năm, rửa sạch, thái nhỏ, phơi hay sấy khô. Có khi dùng tươi. Thành phần hóa học chính như rễ có alcaloid, tinh bột, flavonoid. Dây có alcaloid.

Hiện nay cà gai leo đã được nghiên cứu và chứng minh có tác dụng điều trị viêm gan do virút, xơ gan và hỗ trợ trị ung thư gan . Ngày dùng 16 – 20g dưới dạng thuốc sắc.

Một số công trình nghiên cứu công dụng của cây cà gai leo cho kết quả rất tốt làm thuốc chữa viêm gan đặc biệt là viêm gan B mãn tính thể hoạt động, trong khi Interferon được coi là thuốc quan trọng nhất để chữa bệnh này thì quá đắt và có nhiều tác dụng phụ.

Ngoài ra còn có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng lâm sàng mệt mỏi , đau tức hạ sườn phải, nước tiểu vàng , da niêm mạc vàng… Đồng thời, thuốc không gây tác dụng ngoài ý muốn trên thực nghiệm và lâm sàng.

Đông y cho rằng cà gai leo có vị hơi the, tính ấm, hơi có độc, có tác dụng tán phong thấp, đau lưng, nhức xương, tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho, giảm đau, cầm máu, trị rắn cắn , viêm gan , xơ gan , gan nhiễm mỡ. Các bài thuốc từ cà gai leo :

Chữa viêm gan, xơ gan , hỗ trợ chống tế bào gây ung thư: Cà gai leo (thân, rễ, lá) 30g, cây dừa cạn 10g, cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu) 10g. Tất cả sao vàng, sắc uống hằng ngày một thang.

Chữa tê thấp, đau lưng, nhức mỏi: Cà gai leo 10g, dây gấm 10g, thổ phục linh 10g, kê huyết đằng 10g, lá lốt 10g. Sao vàng, sắc uống ngày 1 thang. Liên tục từ 10 – 30 thang.

Chữa chứng ho gà, suyễn: Cà gai leo 10g, thiên môn 10g, mạch môn 10g. Sắc ngày 1 thang chia 3.

Bài thuốc dùng trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn: Liều dùng 16 – 20g rễ hoặc thân lá cà gai leo sắc uống hàng ngày.

Làm giải rượu: Theo kinh nghiệm, cà gai leo dùng chữa ngộ độc rượu rất tốt. 100g cà gai leo khô sắc với 400ml nước còn 150ml, uống trong ngày, nên uống khi thuốc còn ấm. Hoặc 50g cà gai leo khô hãm với nước sôi, cho người say rượu uống thay nước. Dùng đến khi tỉnh rượu.

Chữa ho do viêm họng: Rễ hoặc thân và lá cà gai leo 15g, lá chanh 30g, sắc uống làm 2 lần trong ngày. Uống khi thuốc còn ấm. Dùng trong 5 – 7 ngày.

Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan (viêm gan B, xơ gan …): 35g rễ hoặc thân lá cà gai leo, sắc với 1 lít nước, còn 300ml chia uống 3 lần trong ngày, giúp hạ men gan, và giải độc gan rất tốt.

Một số điều cần lưu ý khi sử dụng vị thuốc cà gai leo để trị bệnh gan: Cần kiểm tra nguồn gốc thuốc, cũng như chất lượng. Đây là loại dược liệu dễ nhầm lẫn giữa các giống với nhau, có thể nhầm lẫn cà gai leo với cà tàu, cà độc dược, cà dại, nhất là những người không có chuyên môn và sau khi dược liệu đã được sơ chế…

Nếu thuốc không đảm bảo chất lượng sẽ khiến không những không cho hiệu quả mà còn có thể gây ngộ độc, gây gánh nặng cho gan, bệnh ngày càng trầm trọng hơn. Do đó, việc dùng thuốc cần được tư vấn bởi thầy thuốc có chuyên môn.

Sử dụng cà gai leo có gây tác dụng phụ không?

Cà gai leo là thảo dược được sử dụng khá phổ biến, nhất là trong hỗ trợ điều trị bệnh về gan. Tuy nhiên, cũng có không ít người băn khoăn rằng, việc sử dụng cà gai leo có gây tác dụng phụ hay không?

Cà gai leo là cây thảo dược mọc ở khắp nơi trên nước ta, từ đồng bằng ven biển cho tới trung du, miền núi. Hiện nay, cà gai leo được trồng ở nhiều nơi như: Thái Bình, Nghệ An, Thanh Hóa...

Cà gai leo vốn là cây thuốc nam quý, đã được nhiều nguồn tài liệu y học cổ truyền và các nghiên cứu khoa học chứng minh công dụng chữa trị các bệnh về gan. Nhờ nhiều đặc tính quý mà cà gai leo được sử dụng nhiều trong các bài thuốc trị viêm gan, ngăn ngừa xơ gan, giải độc gan, hạ men gan...

Từ các bài thuốc dân gian hiệu nghiệm, các nhà khoa học dược đã phân tích thành phần hóa học, tác dụng dược lý của nó. Cà gai leo chứa rất nhiều hoạt chất glycoalkaloid là dược liệu ưu việt có tác dụng chống viêm gan, nhất là viêm gan virus B, ức chế sự phát triển của xơ gan.

Cùng với các nghiên cứu về tác dụng dược lý thì có nhiều công trình khoa học khác nghiên cứu về độc tính cấp và bán trường diễn của cà gai leo, và đều khẳng định nếu ở dạng chiết xuất toàn phần (dạng cao) thì cà gai leo không có độc, không có tác dụng phụ.

Theo các chuyên gia dược học, nếu sử dụng cà gai leo ở dạng dịch chiết thì rất an toàn cho người sử dụng, còn với việc sử dụng ở dạng thô, đun sắc nước uống thì cần phải tuân thủ liều lượng hợp lý (khoảng 20-30g mỗi ngày) cũng như thời gian sử dụng phù hợp với bệnh lý thì mới đem lại hiệu quả điều trị tốt nhất.