Ông Trump phàn nàn hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật Bản là “quá một chiều”

Tổng thống Donald Trump chỉ trích hiệp ước an ninh giữa Mỹ và Nhật Bản, gọi đây là một thỏa thuận “quá một chiều” khi 2 nước sắp bước vào đàm phán thương mại xoay quanh chính sách thuế của ông.

Binh sĩ Mỹ – Nhật trong một cuộc tập trận chung (Ảnh: Kyodo).

“Chúng ta chi hàng trăm tỷ USD để bảo vệ họ, còn họ… chẳng phải trả bất cứ thứ gì cả. Nếu chúng ta bị tấn công, họ không phải làm gì để bảo vệ chúng ta”, ông Trump phát biểu hôm 10/4.

Đây không phải lần đầu ông Trump đưa ra quan điểm này, nhưng những phát biểu mới nhất có thể là tín hiệu cho thấy hướng đi cứng rắn của Washington trong các vòng đàm phán sắp tới với Tokyo.

Trong khi bàn về bất công thương mại toàn cầu, ông Trump bất ngờ chuyển sang chủ đề Nhật Bản, cho rằng nước Mỹ đã bị đối xử bất công trong nhiều thập niên và đổ lỗi cho các chính quyền tiền nhiệm vì đã để tình trạng này kéo dài.

Nhắc đến hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật, ông nói: “Tôi chỉ tự hỏi ai đã làm ra điều này, chắc là những người ghét đất nước chúng ta hoặc không quan tâm gì cả”.

Hiệp ước được ký lại vào năm 1960 cho phép quân đội Mỹ đóng quân tại các căn cứ trên lãnh thổ Nhật Bản, và cam kết sẽ bảo vệ Nhật nếu nước này bị tấn công. Hiện có hơn 50.000 binh sĩ Mỹ đồn trú tại Nhật, con số lớn nhất tại bất kỳ quốc gia nào.

Chính quyền ông Trump cũng từng tuyên bố Nhật Bản nằm trong nhóm các đồng minh có thặng dư thương mại cao nhất với Mỹ và là một trong những ưu tiên hàng đầu trong đàm phán.

Nhật Bản dự kiến sẽ cử phái đoàn thương thuyết sang Mỹ ngay trong tuần tới, trong đó Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Ryosei Akazawa có khả năng gặp Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent, người được giao phụ trách đàm phán với Tokyo.

Ngoài thương mại và thuế, Washington cũng muốn giải quyết các vấn đề an ninh với các đồng minh như Nhật Bản và Hàn Quốc, nơi cũng có sự hiện diện quân sự của Mỹ.

Mỗi năm, Nhật Bản chi khoảng 2 tỷ USD để hỗ trợ chi phí cho quân đội Mỹ đóng tại nước này, bao gồm tiền lương, tiện ích và trang thiết bị huấn luyện. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump từng yêu cầu Nhật và Hàn tăng mức đóng góp này.

Trong cuộc trao đổi dài với báo chí, ông Trump cũng nhắc đến số phận của thương vụ tập đoàn Nippon Steel của Nhật muốn mua lại công ty United States Steel Corp với giá 14,1 tỷ USD, một thương vụ đang bị Nhà Trắng chặn lại.

“Chúng ta yêu mến Nhật Bản, nhưng để một quốc gia nước ngoài mua thương hiệu US Steel mang tính biểu tượng của nước Mỹ, điều đó thật khó chấp nhận. Tôi đã bác bỏ thương vụ. Giờ họ quay lại với hình thức khác, đầu tư tài chính”, ông nói.

Ông Trump khẳng định US Steel có thể tự hồi sinh nhờ các chính sách thuế mới của ông kể từ khi trở lại Nhà Trắng cách đây gần 3 tháng.

Quan điểm cứng rắn này được đưa ra chỉ vài ngày sau khi ông ra lệnh cho ủy ban CFIUS – cơ quan liên ngành chuyên rà soát các thương vụ nước ngoài – tiến hành đánh giá lại thương vụ và báo cáo trong vòng 45 ngày.

Trước đó, vào tháng 1, cựu Tổng thống Joe Biden từng chặn thương vụ này với lý do an ninh quốc gia, dựa trên khuyến nghị của chính ủy ban CFIUS.