Nước NATO có bước đi ‘mang tính lịch sử’ trong chi tiêu quốc phòng

Sau Litva, một quốc gia khác thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ( NATO), cũng ở khu vực Baltic là Estonia đã đồng ý tăng chi tiêu quốc phòng vào năm 2026 lên ít nhất 5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Thủ tướng Estonia Kristen Michal. Anh tư liệu: Getty Images/TTXVN

Ngày 18/3, hãng thông tấn nhà nước Ukraine – Ukrinform – dẫn nguồn từ Postimees cho biết thông tin tăng chi tiêu cho quốc phòng được Thủ tướng Estonia Kristen Michal tuyên bố trong cuộc họp báo.

Ông Michal nói: “Hôm nay, chính phủ đã nghe các khuyến nghị quân sự từ Tư lệnh Lực lượng Phòng vệ và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Chúng tôi ủng hộ các đề xuất và sẽ tăng chi tiêu quốc phòng. Chúng tôi đã thông qua nguyên tắc rằng mức ngân sách quốc phòng cơ bản năm 2026 sẽ tăng lên ít nhất 5% GDP. Chúng tôi cần thực hiện các khoản đầu tư bổ sung. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ bắt đầu đàm phán về ngân sách quốc gia nhằm thực hiện mục tiêu này”.

Thủ tướng Estonia cho biết thêm Bộ Quốc phòng nước này đang xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn, dự kiến sẽ trình lên chính phủ vào tháng 4 và con số chi tiêu cho quốc phòng có thể tăng thêm trong những năm tới.

Về phần mình, theo kênh TVP ngày 19/3 của Ba Lan, Bộ trưởng Quốc phòng Estonia Hanno Pevkur đã mô tả quyết định nêu trên của nước này là một bước đi “mang tính lịch sử”, nhấn mạnh rằng Estonia chưa bao giờ thực hiện một sự gia tăng chi tiêu quân sự đáng kể như vậy.

“Việc nâng ngân sách quốc phòng từ 3% lên 5% GDP chỉ trong một năm là một bước đột phá đối với nhà nước và người dân Estonia nhằm đảm bảo an ninh quốc gia của chúng ta”, ông Pevkur nói.

Theo ông Pevkur, các ưu tiên quốc phòng chính của Estonia bao gồm: Hệ thống phòng không, vũ khí tầm xa, năng lực tác chiến điện tử và thiết bị bay không người lái vốn được rút ra từ bài học về xung đột Nga-Ukraine và mở rộng lực lượng hải quân, bao gồm đặt hàng các tàu chiến mới.

Kênh TVP ngày 18/3 của Ba Lan cho biết hiện tại, Estonia dành khoảng 3,4% GDP cho quốc phòng, với 1,3 tỷ euro chi tiêu trong năm 2024 và có kế hoạch tăng lên khoảng 1,6 tỷ euro vào năm 2025.

Theo ước tính của chính phủ Estonia, việc tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP sẽ cần thêm 600 triệu euro mỗi năm.

Năm 2024, NATO ước Estonia là quốc gia có tỷ lệ chi tiêu quốc phòng so với GDP cao thứ hai trong số các thành viên của liên minh quân sự, chỉ đứng sau Ba Lan.

Tổng thống Litva Gitanas Nauseda phát biểu trong cuộc họp báo ở Brussels, Bỉ ngày 21/3/2024. Ảnh: Gettty Images/TTXVN

Trước đó, trong một động thái nhằm củng cố quốc phòng, Litva (Lithuania) đã công bố kế hoạch tăng chi tiêu quốc phòng lên mức từ 5 – 6% GDP, bắt đầu từ năm 2026, đáp ứng tối hậu thư của ông Donald Trump (khi đó là Tổng thống đắc cử Mỹ).

Quyết định này được Tổng thống Litva Gitanas Nausėda xác nhận vào ngày 17/1, phản ánh mối lo ngại ngày càng tăng về mức độ mạnh bạo của Liên bang Nga trong khu vực, đặc biệt khi căng thẳng với Moskva vẫn cao còn cuộc chiến ở Ukraine vẫn tiếp tục mà chưa thấy hồi kết.

Với cam kết đạt mức chi tiêu 5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho quốc phòng, Litva, quốc gia Baltic có biên giới giáp với tỉnh Kaliningrad của Liên bang Nga, đã trở thành thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đầu tiên đáp ứng mục tiêu chi tiêu quốc phòng mới do ông Trump đề xuất.

Chính sách mới cũng sẽ biến Litva, nước hiện đã chi 3% GDP cho quốc phòng, trở thành quốc gia chi tiêu cho quốc phòng cao nhất NATO tính theo tỷ lệ phần trăm GDP, vượt qua Ba Lan – hiện đang dẫn đầu với 4,12% GDP dành cho quốc phòng trong năm 2024 và dự kiến tăng lên 4,7% trong năm nay.

Ông Trump từ lâu đã chỉ trích các thành viên NATO không đáp ứng mục tiêu chi tiêu quốc phòng, gần đây tuyến bố các thành viên NATO nên chi 5% GDP cho ngân sách quốc phòng, thay vì 2% như hiện nay.

Tại cuộc họp báo hôm 7/1, ông Trump nói: “Tất cả họ đều có khả năng chi trả được, con số nên ở mức 5%, không phải 2%. Châu Âu chỉ nhận bỏ ra số tiền nhỏ so với chúng ta. Có một thứ gọi là đại dương ở giữa chúng ta và họ, đúng không? Tại sao Mỹ phải chi nhiều hơn hàng tỉ USD so với châu Âu”.

Lời kêu gọi tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 5% GDP của ông Trump đang gây ra làn sóng phản ứng trái chiều từ các quốc gia thành viên NATO ở châu Âu.

Trong khi các nước Baltic nhiệt liệt ủng hộ, nhiều cường quốc Tây Âu cho rằng con số này “không thể đạt được”.