Nữ giáo sư cả đời nghiên cứu vaccine

Giáo sư, tiến sĩ Huỳnh Thị Phương Liên là người mang công nghệ sản xuất vaccine viêm não Nhật Bản về Việt Nam , nhận danh hiệu Anh hùng lao động chiều 19/1.

Giáo sư, tiến sĩ Huỳnh Thị Phương Liên , 81 tuổi, đã có 112 công trình khoa học công bố trên các tạp chí khoa học trong và ngoài nước, tham gia 12 đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước. Trong đó, thành tựu nổi bật nhất của giáo sư Liên là sản xuất ba loại vaccine tả, thương hàn (TAB) và vaccine phòng chống đậu mùa trong kháng chiến chống Mỹ.

Gần đây nhất, bà tiếp nhận chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine viêm não Nhật Bản thế hệ một, giúp Việt Nam tự chủ được công nghệ sản xuất và đưa vaccine vào chương trình tiêm chủng mở rộng năm 1997. Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus, là nguyên nhân hàng đầu gây viêm não và tàn tật thần kinh do virus. Nhờ đó, tỷ lệ mắc bệnh giảm, giảm tỷ lệ chết và di chứng thần kinh. Hiện tỷ lệ mắc chỉ còn 5-10%. Đây cũng là vaccine đầu tiên được Việt Nam xuất khẩu ra nước ngoài, trung bình hơn 5,4 triệu liều sang Ấn Độ.

Từ 2006, bà nghiên cứu sản xuất vaccine viêm não Nhật Bản thế hệ thứ hai, sử dụng công nghệ vaccine bất hoạt trên tế bào vero thay thế cho công nghệ cũ đã lạc hậu và bộc lộ nhiều hạn chế. Vaccine bất hoạt được chế tạo từ vi sinh vật đã bị giết chết nhưng vẫn giữ được khả năng gây miễn dịch cho cơ thể. Việt Nam là nước thứ 4 trên thế giới có công nghệ này, sau Áo, Nhật Bản và Trung Quốc. Năm 2018, vaccine viêm não Nhật Bản thế hệ thứ hai đã hoàn thành thử nghiệm lâm sàng ba giai đoạn, sắp được đưa ra thị trường.

Chia sẻ với VnExpress , giáo sư Liên cho biết: “Tôi chưa từng nghĩ phấn đấu trở thành Anh hùng lao động”. 54 năm làm nghề, bà chỉ miệt mài với các nghiên cứu về vaccine, virus, các nghiên cứu cứ nối tiếp nhau. Với giáo sư Liên, sự đền đáp lớn nhất là khi vaccine được tiêm chủng rộng rãi trên trẻ em từ một đến năm tuổi, giảm gánh nặng bệnh tật cho đất nước, giá thành rẻ, dễ tiếp cận nhiều người và thậm chí xuất khẩu.

Giáo sư Liên giới thiệu về vaccicne viêm não Nhật Bản thế hệ thứ hai. Ảnh: Minh Quyết.

Giáo sư Liên hiện là chuyên gia cao cấp của Công ty Vabiotech, một trong bốn đơn vị tham gia nghiên cứu vaccine Covid-19. Bà không trực tiếp tham gia quá trình nghiên cứu và sản xuất vaccine, song sẵn sàng tư vấn, chia sẻ các kiến thức về nghiên cứu virus và sản xuất vaccine.

Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Thanh Long, Bộ trưởng Bộ Y tế, đánh giá: “Trong suốt quá trình công tác, thầy thuốc nhân dân, giáo sư, tiến sĩ Huỳnh Thị Phương Liên đã luôn phấn đấu, nỗ lực với sự say mê và tinh thần trách nhiệm”.

Người nghiên cứu vaccine được tặng danh hiệu Anh hùng Lao động

GS. TS Huỳnh Thị Phương Liên được trao tặng anh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới vì những thành tích đặc biệt xuất sắc trong nghiên cứu nhiều loại vaccine.

Chiều 19/1, Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh trao danh hiệu trên cho thầy thuốc nhân dân Huỳnh Thị Phương Liên, chuyên gia cao cấp Công ty Vaccine và sinh phẩm số 1 (VABIOTECH), Bộ Y tế.

Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh (phải) trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới cho GS Huỳnh Thị Phương Liên. Ảnh: Bộ Y tế

Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long khẳng định đây là sự ghi nhận những cống hiến không ngừng nghỉ, tinh thần lao động sáng tạo, dám nghĩ, dám làm trong nghiên cứu khoa học, ứng dụng sản xuất vaccine phòng bệnh của GS Liên. Bà đã góp phần vào thành công trong việc phòng chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe người dân, cộng đồng.

Nữ giáo sư hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sản xuất nhiều loại vaccine phòng bệnh tả, thương hàn, đậu mùa, viêm não Nhật Bản... Bà có 112 công trình khoa học công bố trên các tạp chí khoa học trong và ngoài nước; tham gia 12 đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước.

Đặc biệt, vaccine viêm não Nhật Bản thế hệ đầu tiên được sản xuất thành công, đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng từ năm 1997, góp phần làm giảm tỷ lệ mắc căn bệnh này, giảm số người tử vong và di chứng thần kinh, giảm gánh nặng bệnh tậ cho người dân và xã hội. Đây là vaccine đầu tiên của Việt Nam được xuất khẩu ra nước ngoài với gần 5,5 triệu liều sang Ấn Độ.

"GS Liên đã góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp sản xuất vaccine của Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn, trở thành thế mạnh và điểm sáng thành tựu của nền y học dự phòng", Bộ trưởng Long nhận định.

Với những cống hiến ấy, GS Liên được tặng nhiều giải thưởng như Kovalepskaia năm 1999; Giải nhất VIFOTECH về công nghệ sinh học; Huân chương Lao động hạng Ba; Huân chương Kháng chiến hạng Ba; giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ...

GS Liên sinh năm 1940 tại Hội An, Quảng Nam sau đó theo gia đình tập kết ra Bắc. Năm 1963, đất nước cần những nhà khoa học tham gia chống "chiến tranh vi trùng" trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, đang là sinh viên năm thứ ba Đại học Y Hà Nội, bà xung phong vào chiến trường miền Nam.

Tốt nghiệp bác sĩ cuối năm 1965, đầu năm 1966 bà vào miền Nam công tác. Đầu năm 1972, bà được trở ra Bắc rồi đi học về công nghệ sản xuất vaccine ở Đức. Trở về nước, cả cuộc đời bà gắn bó với phòng thí nghiệm, nghiên cứu và sản xuất vaccine.