Những phát hiện thú vị từ cây Bá bệnh

Các nhà khoa học của Viện Hóa sinh biển (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã nghiên cứu thành công tác dụng chống viêm từ cây Bá bệnh.

Ngoài hoạt tính kháng viêm, nhóm còn phát hiện hai hợp chất có tác dụng chống tăng sinh trên các loại tế bào khối u khác nhau trên cơ thể người, có tiềm năng trong việc hỗ trợ điều trị ung thư. Hiện, nhóm đang đi sâu nghiên cứu để sớm hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất dược liệu hỗ trợ điều trị.

Cây Bá bệnh được trồng nhiều vùng trong cả nước.

Cây Bá bệnh hay còn được gọi là cây Hậu phác, Tho nan, sâm Alipas… mọc ở khắp nước ta nhưng phổ biến nhất ở miền Trung, Tây Nguyên, Tây Ninh… Theo đông y, rễ cây Bá bệnh có vị đắng, tính mát, được dùng chữa nhiều thứ bệnh như người mỏi mệt, lười hoạt động, thiếu má.u, ăn uống không tiêu, no hơi, đầy bụng, tức ngực, nghẹn, khó thở, gân xương yếu mỏi, chân tay tê nhức, nôn mửa, tiêu chảy, kiết lỵ, cảm mạo, say rượu và tẩy giun, làm thuố.c bổ, chữa trị ăn uống không tiêu.

Vỏ thân bá bệnh dùng làm thuố.c bổ, trị ăn uống không tiêu. Trong vỏ chứa một chất đắng gọi là quasin, có hydroxyxeton, bsitorol, camopesterol, hai chất đắng là urycomalacton (chiếm tỉ lệ cao nhất) và 2,6 dimetoxybenzoquinon (một sắc tố màu vàng). Vỏ dùng trị những trường hợp ăn uống không tiêu, đau mỏi lưng. Vỏ phơi khô tán bột ngâm rượu hay làm thành viên uống.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng cảnh báo rằng, dùng rễ cây bá bệnh ở liều cao sẽ gây tác dụng phụ, vì vậy liều lượng sử dụng thế nào đều phải có chỉ định của các thầy thuố.c. Lời khuyên của các chuyên gia là nên uống liều thấp và dùng dài ngày vẫn tốt hơn là dùng liều mạnh trong một ngày. Riêng phụ nữ có thai thì không nên dùng.

Những công trình nghiên cứu gần đây cho thấy, nhiều hợp chất từ cây Bá bệnh đã được phân lập với thành phần hóa học vô cùng phong phú và đa dạng. Các nghiên cứu này chỉ ra các tác dụng đa dạng như: chống ký sinh trùng sốt rét, gây độc tế bào, tăng cường sin.h dụ.c, chống tiểu đường, chống viêm và phòng ngừa loãng xương. Ở Việt Nam cũng như trên thế giới đã phát triển nhiều sản phẩm từ cây Bá bệnh, chủ yếu tập trung vào các chế phẩm có tác dụng tăng cường sin.h dụ.c, bổ dưỡng. Tuy nhiên, cho đến nay tác dụng chống viêm của loài cây này chưa được chú ý nhiều.

Tiến sỹ Nguyễn Hải Đăng (chủ nhiệm đề tài “Nghiên cứu phân lập nhóm hoạt chất alkaloid từ cây Bá bệnh và đán.h giá tác dụng kháng viêm trên in vitro và in vivo) cho biết: Viêm được coi như một cơ chế phòng vệ sinh lý chủ yếu, giúp cơ thể tự bảo vệ chống lại nhiễ.m trùn.g, bỏng, hóa chất độc hại, chất gây dị ứng hoặc kích thích độc hại khác. Viêm không kiểm soát được có thể là một yếu tố dẫn đến các bệnh mạn tính. Hiện nay đã có một số loại thuố.c kháng viêm giảm đau, tuy nhiên hầu hết những loại thuố.c này đều có tác dụng phụ.

Sau 2 năm thực hiện, Đề tài đã phân lập và xác định cấu trúc của 19 hợp chất từ rễ cây Bá bệnh, đặc biệt trong đó có 4 hợp chất mới. Về hoạt tính sinh học, đề tài đã đán.h giá hoạt tính kháng viêm và các hợp chất phân lập từ rễ cây Bá bệnh. Thử nghiệm trên các đích sinh học phân tử xác nhận, hợp chất ELA của cây Bá bệnh ức chế hiệu quả biểu hiện của 2 enzyme liên quan đến quá trình viêm. Kết quả thử nghiệm trên chuột cho thấy hợp chất ELA có tác dụng ngăn ngừa nguy cơ chuột bị chế.t do sốc nhiễ.m trùn.g. Đề tài cũng đã chứng minh được hiệu quả kháng viêm trên mô hình chuột bị gây viêm.

T.H.