Nguy cơ hít sặc, tử vong do bất cẩn trong ăn uống

Hít sặc là nguyên nhân thường gặp gây nên tình trạng viêm phổi hít nặng và tử vong ở người lớn tuổi. Đáng nói là tình trạng này dễ dàng xảy ra do sơ suất, bất cẩn trong ăn uống.

Nội soi lấy miếng chả trong đường thở bệnh nhân – BỆNH VIỆN CUNG CẤP

3/4 ca hít sặc thức ăn đã tử vong

Bệnh nhân (BN) L.V.Q (82 tuổi, ngụ Q.Tân Bình, TP.HCM) nhập viện Bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM) trong tình trạng suy hô hấp , tím tái. Theo người nhà, ông Q. ăn sáng bánh cuốn với chả lụa . Sau khi ăn xong, ông Q. thấy khó thở và triệu chứng ngày càng nghiêm trọng. Người nhà đã đưa ông Q. đến bệnh viện cấp cứu.

Qua nội soi, các bác sĩ (BS) phát hiện có 2 miếng chả lụa nằm chắn trong đường thở của BN. Dị vật được gắp ra ngoài. BN được chăm sóc đặc biệt và hiện đã ổn định.

Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn như ông Q. BS chuyên khoa 2 Hoàng Ngọc Ánh, Phó khoa Hồi sức tích cực, chống độc – Bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM), cho biết: Bệnh viện thường xuyên tiếp nhận nhiều trường hợp bị hít sặc (trung bình 5 ca/tháng) dẫn đến nguy kịch, thậm chí tử vong. Trong tháng qua, có 4 người cao tuổi bị hít sặc (3 nam, 1 nữ, từ 82 – 88 tuổi). Trong đó, ông Q. may mắn được cứu sống, 3 trường hợp còn lại đã không qua khỏi.

Các trường hợp nhập viện cấp cứu thường có dấu hiệu khó thở, tím tái. Qua nội soi, các BS nhận thấy có dịch dạ dày lợn cợn, sữa, chả, trứng hay thậm chí cả miếng thịt… trong đường hô hấp.

“Hít sặc là tình huống khẩn cấp có thể đe dọa tính mạng, khi dị vật rơi vào đường hô hấp gây tắc nghẽn. Đây là sự cố có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, thường gặp nhất với người già và trẻ em. Trong đó, đặc biệt nguy hiểm hơn đối với người cao tuổi , việc điều trị khó khăn, kéo dài và tốn kém; thậm chí tử vong”, BS Ánh nhận định.

Chú ý khi cho ăn với người cao tuổi

Theo BS Ánh, ở người lớn tuổi, nguy cơ hít sặc xảy ra nhiều hơn. Hít sặc cũng là di chứng của đột quỵ nhồi máu não. Khoảng 52% trường hợp xảy ra sau đột quỵ cấp. “Hít sặc, mắc dị vật đường thở ở người cao tuổi đặc biệt nguy hiểm vì hệ hô hấp, đường thở của họ thường đã yếu, lão hóa. Vì vậy, rất dễ dẫn đến biến chứng viêm phổi hít, nhiễm trùng gây tử vong dù đã được nội soi lấy dị vật ra ngoài. Một nguy hiểm nữa khi hít sặc là dịch vị dạ dày tràn vào, có tính a xít sẽ gây tổn thương rộng đường hô hấp”, BS Ánh nói thêm.

BS lưu ý triệu chứng của hít sặc là ho, khò khè, khó thở và tím tái đối với trường hợp nặng. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường bị bỏ qua và điều trị sơ sài. Nhiều trường hợp bị hít sặc, có hạt cơm, mẩu thịt nhỏ rơi vào đường thở nhiều tháng, không được phát hiện và chỉ điều trị viêm hô hấp.

BS Ánh khuyến cáo cần chú ý trong việc chăm sóc người cao tuổi: phải cho thức ăn mềm, tránh thức ăn xơ dính, cần xay nhỏ thức ăn. Cho ăn khi BN, người cao tuổi tỉnh; khi ăn phải ngồi hoặc nửa ngồi, sau đó đứng lên; cho ăn chậm, giúp hỗ trợ mở miệng đối với người khó khăn khi vận động miệng; nhắc nhở người cao tuổi khi họ ngậm thức ăn lâu; chú ý vệ sinh răng miệng…

Nhận biết dấu hiệu

Theo BS Ánh, người cao tuổi, người sau tai biến là nhóm đối tượng có nguy cơ hít sặc cao. Để đề phòng, người nhà cần nhận biết dấu hiệu rối loạn nuốt gồm: khi ăn uống hay bị rơi ra ngoài, hay chảy nước bọt, nhiều đàm; khó khăn khi nhai cắn; ăn chậm, không nhai nuốt mà ngậm thức ăn hoài trong miệng.

Cần nghĩ ngay đến hóc dị vật, hít sặc, kiểm tra và cho người cao tuổi đi khám ngay khi có triệu chứng: ho sặc khi nuốt, khi đang nhai; thay đổi giọng nói hay tốc độ nói sau ăn; viêm phổi tái đi tái lại nhiều lần…

Điều tưởng bình thường nhưng chết người từ bữa ăn

Bệnh viện Thống Nhất đã liên tục tiếp nhận 4 ca hít sặc thức ăn ở người cao tuổi trong tháng vừa qua và chỉ có 1 người sống sót.

Sáng 5-5, Bệnh viện Thống Nhất cho biết nữ bệnh nhân duy nhất sống sót, hiện vẫn đang nằm điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực - chống độc (ICU) của bệnh viện.

Trong tháng qua, bà và 3 bệnh nhân nam khác (từ 82 đến 88 tuổi) đã lần lượt nhập viện tại đây vì hít phải thức ăn trong quá trình ăn, gây sặc. Vấn đề tưởng đơn giản nhưng đã khiến các cụ ông, cụ bà này rơi vào trạng thái suy hô hấp, nguy kịch. Kết quả nội soi cho thấy trong đường hô hấp của họ có dịch dạ dày, lợn cợn sữa, chả, trứng... Những thức ăn này dẫn đến viêm phổi nghiêm trọng.

Nữ bệnh nhân sống sót duy nhất vẫn đang được điều trị tích cực tại ICU (ẢNH DO BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT CUNG CẤP)

Theo bác sĩ chuyên khoa II Hoàng Ngọc Ánh, Phó trưởng khoa ICU, ước tính có tới 10-15% số ca viêm phổi cộng đồng là do hít sặc. Hít sặc gây viêm phổi cũng là nguyên nhân tử vong chủ yếu ở những bệnh nhân có vấn đề về khả năng nuốt (nuốt khó do vấn đề thần kinh, thường gặp ở người cao tuổi). Một đặc điểm đáng chú ý là người hồi phục sau đột quỵ khi đã lớn tuổi rất dễ gặp rối loạn nuốt: 52% sau đột quỵ cấp; 30% sau 1 tuần và 10-50% xuất hiện sau 6 tháng.

Để đề phòng nguy cơ hít sặc chết người này, thân nhân cần nhận biết rối loạn nuốt ở người lớn tuổi bằng cách quan sát khi họ ăn. Các yếu tố nghi ngờ là: hay rơi đồ ăn ra ngoài, chảy nước bọt, đàm nhớt nhiều, khó khăn khi nhai - cắn, ho sặc khi nuốt - nhai, thay đổi giọng nói hay tốc độ nói sau ăn, viêm phổi tái đi tái lại nhiều lần...

Bệnh nhân cần được đưa đi khám khi có những biểu hiện vừa nói trên, để tránh những nguy cơ này cần cho người bệnh ăn thức ăn mềm, tránh loại thức ăn xơ dính hay bị xay nhỏ, nhất thiết phải ngồi hoặc nửa ngồi và còn đủ tỉnh táo khi ăn.