Ngăn ngộ độc thực phẩm tại bếp ăn tập thể

Bộ Y tế yêu cầu các cơ quan liên quan đảm bảo an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc thực phẩm tại bếp ăn tập thể của khu công nghiệp, khu chế xuất, trường học…

Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế vừa có Văn bản số 5411/BYT-ATTP gửi Sở Y tế các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương; Sở An toàn thực phẩm TP.HCM; Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP. Đà Nẵng, tỉnh Bắc Ninh về việc tăng cường công tác phòng, chống ngộ độc thực phẩm.

Ảnh minh họa

Theo Bộ Y tế, trong thời gian vừa qua, công tác phòng, chống ngộ độc thực phẩm đã đạt được những kết quả nhất định nhưng vẫn tồn tại nhiều nguy cơ ngộ độc thực phẩm, đặc biệt là tại bếp ăn tập thể của khu công nghiệp, khu chế xuất, trường học… với quy mô hàng nghìn suất ăn.

Nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ ngộ độc thực phẩm tại các bếp ăn tập thể nêu trên, Bộ Y tế đề nghị Sở Y tế các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP. Đà Nẵng, tỉnh Bắc Ninh phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan tăng cường tổ chức tập huấn, phổ biến các quy định của pháp luật về đảm bảo an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc thực phẩm tại bếp ăn tập thể của khu công nghiệp, khu chế xuất, trường học…

Tổ chức diễn tập và chuẩn bị các phương án xử lý, khắc phục hậu quả, sơ cứu, vận chuyển, cấp cứu cho các bệnh nhân cũng như tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng khi xảy ra sự cố về an toàn thực phẩm, ngộ độc thực phẩm tại các tổ chức, doanh nghiệp có sử dụng bếp ăn tập thể.

Hướng dẫn các tổ chức, doanh nghiệp có bếp ăn tập thể trên địa bàn xây dựng phương án phòng chống và xử lý khi xảy ra sự cố về an toàn thực phẩm, ngộ độc thực phẩm và tự tổ chức diễn tập tình huống ngộ độc thực phẩm đông người tại cơ sở.

Theo Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, từ đầu năm 2024 đến nay, trên cả nước đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc tập thể khiến nhiều người mắc và phải nhập viện điều trị. Trong số đó có 2 vụ ngộ độc thực phẩm do histamine có trong cá tại Nghệ An và Hải Phòng.

Histamine là một chất hóa học có đặc tính bền, không bị phá hủy (không bị giảm đi) qua quá trình đông lạnh, nấu chín, hun khói, tiệt trùng hoặc đóng hộp. So với các loại thịt gia súc, gia cầm, thịt cá có độ bền cơ học kém hơn, dễ bị nhiễm vi sinh vật.

Ngộ độc histamine là do ăn phải các loại cá bị ươn có cơ thịt màu đỏ như cá ngừ, cá cờ, cá nục, cá trích, cá thu, cá hồi, cá cơm…

Nguyên nhân ngộ độc là do sự chuyển hóa từ histidine thành histamine trong thức ăn chín (quá trình hình thành histamine diễn ra nhanh ở nhiệt độ 20 – 30 độ C).

Ngộ độc histamine xảy ra khi ăn phải một lượng histamine cao vượt mức cơ thể chấp nhận được. Ở người có cơ địa dị ứng, khi ăn phải một lượng nhỏ histamine đã có thể bị dị ứng.

Ngộ độc thường xuất hiện sau 20 – 30 phút (có thể từ một đến vài giờ) sau khi ăn phải cá chứa histamine với các biểu hiện như: Đỏ bừng mặt và mắt, nổi mẩn đỏ, ngứa, phát ban ngoài da, chóng mặt, nhức đầu, nóng ran trong miệng, buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy.

Trong trường hợp nặng có thể xuất hiện co thắt phế quản (khó thở), suy hô hấp và hạ huyết áp gây nguy hiểm đến tính mạng.

Để phòng chống ngộ độc histamine, các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng cần chọn mua cá đông lạnh ở cơ sở được chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm và chế biến ngay sau khi mua về hoặc rã đông.

Khi chế biến cá cần phải rửa sạch và nấu chín kỹ. Tuyệt đối không ăn cá biển ươn có biểu hiện mắt đục, bề mặt cá nhớt, mang thâm, thịt nhão, màu thịt nhợt nhạt…

Đối với những người có cơ địa dị ứng, khuyến cáo nên thận trọng khi ăn cá biển để tránh bị dị ứng. Đặc biệt, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, bếp ăn tập thể, nhà hàng phải bảo quản các loại cá biển đảm bảo nhiệt độ lạnh trong suốt quá trình vận chuyển, kinh doanh và trước khi chế biến với hệ thống tủ lạnh phải đủ nhiệt độ.

Về các vụ ngộ độc thực phẩm thời gian qua, theo ông Nguyễn Hùng Long, Phó cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, vi khuẩn Salmonella gần đây đã xuất hiện liên tục trong các vụ ngộ độc lớn ở Việt Nam.

Salmonella là thủ phạm khiến hàng trăm người nhập viện sau khi ăn bánh mì Phượng ở Quảng Nam và nhiều vụ ngộ độc tập thể ở Nha Trang, trong đó có vụ hơn 360 người phải nhập viện sau khi ăn cơm gà tại quán Trâm Anh, đường Bà Triệu và hơn 600 học sinh, cán bộ nhân viên trường Ischool Nha Trang nhập viện sau bữa ăn trưa, trong đó có 1 ca t.ử von.g; vụ ngộ độc sau đêm trung thu ở TP.HCM.

Vi khuẩn Salmonella thường gây ra bệnh tiêu chảy, nhưng cũng có thể nhiễm bệnh đến các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm má.u, xương và khớp xương.

Mùa hè nắng nóng với nền nhiệt độ cao rất dễ khiến thức ăn bị ôi thiu, nhiễm vi khuẩn, nguy cơ nhiễ.m trùn.g đường tiêu hóa do ngộ độc thực phẩm tăng cao, không chỉ từ các bữa ăn tập thể mà còn ở từng gia đình.

Vì vậy, để phòng bệnh, người dân phải ăn chín, uống sôi, thực phẩm được nấu chín đến nhiệt độ an toàn trước khi ăn.

Về số ca ngộ độc thực phẩm, thông tin từ Bộ Y tế, 6 tháng đầu năm 2024, số ca mắc ngộ độc thực phẩm tăng hơn 300% so với cùng kỳ năm trước.

Đặc biệt, có những vụ ngộ độc lên tới vài trăm người. Đáng lo ngại là có vụ không xác định được nguyên nhân gây ngộ độc. Theo ông Đỗ Xuân Tuyên, Thứ trưởng Bộ Y tế, 5 năm trở lại đây trung bình mỗi năm ghi nhận 100 vụ ngộ độc thực phẩm.

6 tháng đầu năm 2024 số vụ có giảm nhưng số người mắc tăng và đều là những vụ lớn, vài trăm người mắc một vụ. Vụ lớn nhất xảy ra tại Vĩnh Phúc hôm 14.5 với 438 người mắc.

Năm 2024 là 12 năm Luật An toàn thực phẩm được ban hành và đi vào thực thi, bên cạnh đó còn có nghị định 15 và thông tư của các Bộ, ngành cùng tham gia quản lý thực phẩm.

Tuy nhiên, ngộ độc thực phẩm vẫn diễn ra và lo ngại nhất là ở các khu công nghiệp đông người. Việc cung cấp suất ăn cho trường học vẫn có vấn đề. Các bữa cỗ kể cả ở thành thị lẫn nông thôn cũng vẫn đọng lại nỗi lo âu về ngộ độc thực phẩm.

Giới chuyên gia y tế cho biết, thực phẩm kém vệ sinh là một trong những nguyên nhân chính gây ra những tác hại kinh hoàng. Không chỉ là ngộ độc cấp tính có thể chế.t người ngay, mà sự nhiễm các chất độc hại dưới ngưỡng, theo thời gian có thể gây ra các loại bệnh không biết trước, như ung thư, rối loạn chức năng không rõ nguyên nhân, vô sinh, kể cả quái thai…

Mất an toàn thực phẩm có nhiều nguyên nhân như chồng chéo trong quản lý nhà nước; địa phương thiếu trách nhiệm, thiếu sâu sát; người chăn nuôi, trồng trọt sử dụng chất tăng trọng, tăng trưởng không được phép;

Người kinh doanh buôn bán, chế biến hám lợi và cuối cùng là người sử dụng thiếu thận trọng (tuy rằng điều đó là rất khó).

Được biết, hiện có tới 3 ngành gồm Y tế, Công thương, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng tham gia quản lý lĩnh vực thực phẩm, mỗi Bộ, ngành một số mặt hàng.

Chính vì vậy mà có sự chồng chéo, đan xen giữa các nhóm hàng, khi có sự cố chưa rõ trách nhiệm nên quản lý thiếu hiệu quả. Như vậy, nếu để bảo đảm thực phẩm an toàn, cần xây dựng được “chuỗi”; mất an toàn dẫn đến ngộ độc thực phẩm trên thực tế cũng đã hình thành “chuỗi”, vậy nên để giải quyết gốc rễ vấn đề này cần có các biện pháp đồng bộ.

Theo Cục An toàn thực phẩm, năm 2023, toàn quốc đã ghi nhận 125 vụ ngộ độc thực phẩm, làm trên 2.100 người mắc và làm 28 người t.ử von.g, có xu hướng tăng so với năm 2022.