Nạn nhân danh sách đen nghệ sĩ sang chấn tâm lý

Bê bối danh sách đen nghệ sĩ dưới thời chính quyền Lee Myung Bak và Park Geun Hye đã để lại hậu quả kéo dài trong giới văn hóa Hàn Quốc.

Gần 10.000 nghệ sĩ, đạo diễn, nhà văn… bị cắt nguồn hỗ trợ và hạn chế cơ hội nghề nghiệp vì không thân thiện với chính phủ. Một nửa nạn nhân vẫn chịu sang chấn tâm lý suốt nhiều năm trời.

Scandal bị phanh phui năm năm 2016 khiến giới nghệ thuật bị ảnh hưởng. Theo đó, đã có gần 10.000 nghệ sĩ, đạo diễn, nhà văn và nhân vật văn hóa bị đưa vào danh sách nhằm cắt nguồn hỗ trợ nhà nước vì không thân thiện với cựu Tổng thống Park Geun Hye (nhiệm kỳ 2013-2017). Danh sách gây tranh cãi này có đạo diễn Oldboy Park Chan Wook , diễn viên Ký sinh trùng Song Kang Ho và Han Kang – nhà văn Hàn Quốc đầu tiên đoạt Nobel…

Sau này, nhiều quan chức cấp cao, trong đó có cựu Chánh văn phòng tổng thống Kim Ki Choon và cựu Bộ trưởng Văn hóa Cho Yoon Sun, bị truy tố và nhận án tù.

Năm 2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) Hàn Quốc từng tuyên bố triển khai các biện pháp khắc phục và phục hồi danh dự cho những người bị ảnh hưởng bởi danh sách đen nghệ sĩ dưới thời chính quyền Park Geun Hye, dựa trên khuyến nghị của Ủy ban điều tra sự thật. Tuy nhiên gần như chưa có chuyển biến đáng kể nào sau hơn một năm.

Kết quả khảo sát lần đầu đối với các nạn nhân, do nghị sĩ Shin Dong Geun (Đảng Dân chủ) phối hợp với các tổ chức liên quan thực hiện, cho thấy một nửa số người trả lời vẫn đang chịu đựng sang chấn tâm lý sau vụ việc.

Khi đó, tờ Hankyoreh tiếp nhận tài liệu “Tình hình thực hiện khuyến nghị cải thiện hệ thống liên quan danh sách đen” do nghị sĩ Shin cung cấp. Tài liệu cho thấy phải đến tháng 5/2019, tức hơn một năm kể từ khi khuyến nghị được đưa ra, Bộ VH-TT-DL mới lần đầu mời chuyên gia tư vấn và chưa xây dựng được kế hoạch cụ thể.

Hồi tháng 5/2018, Ủy ban Điều tra và Cải thiện Hệ thống Danh sách đen trong giới văn hóa nghệ thuật thuộc Bộ VH-TT-DL Hàn Quốc kết luận, có 342 tổ chức nghệ thuật và 8.931 nghệ sĩ bị thiệt hại do danh sách đen khác dưới thời cựu Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung Bak (nhiệm kỳ 2008-2013).

Ủy ban yêu cầu hoàn tất các biện pháp khắc phục trước cuối năm 2019. Dù thế tiến độ bị phản ánh là ì ạch. Bộ lý giải với nghị sĩ Shin rằng cần tiếp cận từ góc độ dài hạn và đặt lợi ích nạn nhân lên hàng đầu, thay vì vội vã để tạo ra kết quả tức thời. Thực tế cho thấy cơ quan này gần như để sự việc kéo dài mà không hành động cụ thể, ngoài ba lần tham vấn chuyên gia liên quan đến phục hồi danh dự và hoạt động tưởng nhớ xã hội .

Khảo sát do nghị sĩ Shin phối hợp nhóm Liên minh Thực hành Dân chủ Văn hóa – Ủy ban Danh sách đen thực hiện khảo sát với 500 nạn nhân (300 người trả lời), thời gian từ trong vòng 8 ngày. Qua biểu mẫu trực tuyến, kết quả cho thấy mức độ ảnh hưởng vẫn còn rất lớn. Hơn một nửa (51,3%) cho biết điều khó khăn nhất sau sự cố là ký ức và sang chấn tâm lý. Các vấn đề tiếp theo gồm khó khăn tài chính (18,3%) và khó khôi phục công việc nghệ thuật (6,7%).

Phần lớn nghệ sĩ tham gia khảo sát khẳng định nhu cầu bồi thường và phục hồi danh dự là cần thiết (97,3%). 87% cho biết sẵn sàng yêu cầu chính phủ bồi thường thiệt hại, 57% đã tham gia khởi kiện dân sự. Tuy nhiên 75,3% nạn nhân cho biết họ hoàn toàn không nắm được thông tin về các bước xử lý hay cải thiện hệ thống từ phía Bộ.

Đến năm 2022, cơ quan chức năng thông báo quá trình khắc phục và cải thiện hệ thống vẫn đang được triển khai.

Tháng 11/2025, diễn viên Kim Gyu Ri , một trong nghệ sĩ từng bị đưa vào danh sách, chia sẻ cô chịu chấn thương tâm lý nặng đến mức chỉ cần nghe tới từ “danh sách đen” là cơ thể như bị đông cứng.

Kim Gyu Ri kể lại nhiều trải nghiệm khiến cô luôn sống trong trạng thái lo sợ. Trong thời gian quảng bá phim Portrait of a Beauty , mỗi lần cô xuất hiện trên sóng truyền hình, điện thoại lại đổ chuông từ số lạ không xác định. Có dự án điện ảnh, cô đã chuẩn bị ký hợp đồng nhưng bị hủy ngay trong ngày ký. Cô còn phải đối mặt với việc nghe lén và theo dõi.

Diễn viên Giày thủy tinh Kim Gyu Ri.

Nữ diễn viên còn được cảnh báo rằng Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc (NIS) từng lập văn phòng theo dõi ngay tại khu vực cô sinh sống. Sau khi vụ danh sách đen bị phanh phui năm 2016, Kim Gyu Ri từng bày tỏ quan điểm trên mạng xã hội. Ngay ngày hôm sau, cô nhận được lời đe dọa: “Nếu không im lặng, chúng tôi sẽ giết cô”.

Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc hôm 7/11 đã rút đơn kháng cáo, chấp nhận phán quyết tòa án về trách nhiệm của nước này trong vụ danh sách đen nghệ sĩ dưới thời cựu Tổng thống Lee Myung Bak. Quyết định này được xem là khép lại quá trình kiện tụng kéo dài nhiều năm. Tuy vậy, những người từng chịu ảnh hưởng cho biết vết thương tâm lý vẫn chưa thể lành.

Sau tuyên bố xin lỗi từ NIS, Kim Gyu Ri gay gắt: “Họ đã xin lỗi ai? Cảm giác như họ chỉ nói cho có, để xuất hiện trên báo. Những vết thương vẫn còn, và tất cả chỉ để lại sự trống rỗng”.