Mỹ đã trượt sâu vào xung đột quân sự giữa Nga và Ukraine?
Thời gian qua, ban lãnh đạo Mỹ thường khẳng định sẽ tránh đối đầu với quân Nga trên chiến trường và không tham gia trực tiếp cuộc chiến ở Ukraine.
Tuy nhiên, những diễn biến trên thực địa có thể khiến Mỹ bị kéo sâu vào cuộc xung đột này.
Giới quân sự, phân tích tình báo và ngoại giao cho rằng Tổng thống Biden đang đối mặt với khủng hoảng nghiêm trọng nhất tại lục địa châu Âu kể từ Thế chiến II, sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự tấn công vào lãnh thổ Ukraine vào tháng 2/2022.
Binh sĩ Ukraine tập luyện sử dụng hệ thống phóng tên lửa Javelin do Mỹ sản xuất. Ảnh: Bộ Quốc phòng Ukraine.
Kế hoạch dài lâu của Mỹ: Làm suy yếu Nga
Tháng 4/2022, người ta nhận thấy chính quyền Biden dường như đã lựa chọn cách tiếp cận cứng rắn với Nga. Họ tuyên bố “chiến thắng” của Ukraine trước Nga là kết quả duy nhất chấp nhận được.
Trợ giúp quân sự của Mỹ dành cho Ukraine đang được cựu tướng Mỹ Terry Wolff điều phối. Ông Wolff mới được bổ nhiệm vào Hội đồng An ninh quốc gia của chính quyền Biden.
Cựu đại tá lục quân Mỹ Lawrence Wilkerson đánh giá, chính quyền Mỹ hiện nay đang lên kế hoạch cho một cuộc chiến kéo dài ở Ukraine.
Chính ông Wilkerson nhận định: “Họ thực sự muốn kéo dài xung đột vì họ muốn tác động làm thay đổi chế độ ở Moscow, gây bất ổn cho Nga, và sau đó là đến lượt Trung Quốc. Đây là chiến lược địa chính trị dài lâu của họ”.
Thấy Nga chưa trả đũa, Mỹ ngày càng chủ động
Video đang HOT
Cựu đại sứ Mỹ Chas Freeman nhận xét về sự thay đổi trong quan điểm của chính quyền Biden: “Mất khoảng 8 tuần để chính quyền, thông qua cố vấn Sullivan, tuyên bố các mục tiêu cho cuộc chiến tranh ủy nhiệm”.
“Lúc đầu khi phản ứng lại cuộc tấn công của Nga, chính quyền Mỹ đã thận trọng để hạn chế nguy cơ khiêu khích người Nga. Nhưng sau đó, khi không thấy sự trả đũa trực tiếp nào từ phía Moscow, họ đã bắt đầu trở nên ít thận trọng”.
Theo ông Freeman, việc chính quyền Mỹ bớt thận trọng là do người Ukraine chứ không phải người Mỹ đang hứng chịu thương vong và do các tuyên truyền thân Ukraine của phương Tây khá thành công.
George Beebe – từng đứng đầu bộ phận phân tích về Nga tại CIA, cho rằng Mỹ đã khá bất ngờ về mức độ thành công của Ukraine trong việc kháng cự lại Nga, và khi ấy Mỹ bắt đầu tin rằng phe họ có thể giành chiến thắng.
Về cuộc chiến tranh ủy nhiệm mà Mỹ được cho là đã khởi động trên thực tế ở Ukraine, đã có một sự thống nhất của cả 2 đảng ở điện Capitol.
Một nhân vật đóng vai trò quan trọng trong việc cứng rắn hóa chính quyền Mỹ hiện nay chính là Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi.
Hai dự luật quan trọng mà Tổng thống Biden ký thành luật đã phản ánh xu hướng đó.
Việc ban hành luật hồi sinh chương trình cho mượn-cho thuê vũ khí và áp luật đó vào Ukraine đã được thông qua với số phiếu ủng hộ áp đảo tại Hạ viện Mỹ vào ngày 28/4. Hai tuần sau, Hạ viện Mỹ lại thông qua (cũng với số phiếu ủng hộ áp đảo) gói viện trợ trị giá 40 tỷ USD cho Ukraine. Lại một lần nữa, không có phiếu chống từ đảng viên phe Dân chủ Mỹ.
Bà Pelosi (thuộc phe Dân chủ) đã rất thành công trong thúc đẩy chương trình nghị sự chiến tranh tại Hạ viện, bà chỉ vấp phải sự kháng cự lấy lệ của phe Cộng hòa. Bà được đánh giá là người am tường thực chất vấn đề và chính sách.
Chủ tịch Hạ viện Pelosi đã không đối mặt với sự phản đối nào từ phe tả liên quan đến việc cung cấp tài chính quy mô lớn cho các nỗ lực chiến tranh ở Ukraine.
Rủi ro tiềm ẩn nếu Mỹ sa đà
Cách tiếp cận của ông Biden đối với chiến tranh vẫn khá giống với các vị tổng thống Mỹ trước đây là Obama và Clinton, đó là theo đuổi việc đóng vai trò ngự trị toàn cầu và tầm quan trọng của các thể chế quốc tế đa phương như Liên Hợp Quốc.
Nhưng khi theo đuổi cách tiếp cận đó, Mỹ sẽ đối mặt các rủi ro nghiêm trọng.
Beebe – người có nhiều kinh nghiệm về Nga, nói rằng chính sách thời chiến của Tổng thống Biden phản ánh cách tiếp cận kiểu “trò chơi có tổng bằng 0″ (thuật ngữ trong “lý thuyết trò chơi”, với đại ý là “tôi được thì anh mất”) mà chính Mỹ vẫn hay dùng để tố cáo Nga.
Theo Beebe, Mỹ vẫn duy trì lối suy nghĩ cứ điều gì làm suy yếu Nga và gây tổn thương cho ông Putin thì sẽ có lợi cho Mỹ. Tuy nhiên, chính điều đó lại tạo nguy cơ cho Mỹ: Một khi năng lực quân sự thông thường của Nga suy yếu, Nga có thể gia tăng khả năng sử dụng đến kho vũ khí đặc biệt của họ, đó chính là vũ khí hạt nhân.
Cựu đại sứ Freeman cảnh báo: Mỹ, NATO, Ukraine, và Nga đã bị kẹt trong xung đột kéo dài. Có thể cuộc chiến ở miền Đông và Nam Ukraine sẽ kéo dài trong nhiều thập kỷ tương tự như xung đột giữa Ấn Độ và Pakistan ở Kashmir. Như thế sẽ có mối đe dọa thường trực về bùng nổ xung đột quân sự ở biên giới phía Đông của châu Âu và nguy cơ leo thang thành xung đột trực tiếp giữa Nga và Mỹ, bao gồm cả khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân để chống lại nhau.
Vẫn theo ông Freeman, nếu thiếu vắng đối thoại ngoại giao nghiêm túc giữa Moscow và Washington thì khả năng leo thang xung đột là rất khó ngăn chặn.
Hợp tác Nga - Ấn kìm hãm chiến lược địa chính trị của Mỹ
Dù quan hệ Ấn-Mỹ dường như đã được cải thiện hồi năm ngoái, nhưng New Delhi vẫn tăng cường mua dầu thô từ Nga, bất chấp cảnh báo của Washington.
Các quan chức Mỹ và Ấn Độ tham gia đối thoại "2 2" năm 2022. Ảnh: PTI
Cho đến gần đây, Washington cho rằng Ấn Độ có thể đứng về phía Mỹ trong cuộc cạnh tranh cường quốc ngày càng tăng giữa một bên là Mỹ và các đồng minh, bên kia là Trung Quốc và Nga.
Tuy nhiên, một loạt diễn biến mới đã làm "trật bánh" sự lạc quan này, khiến một phần quan trọng trong chiến lược kinh tế, quân sự và năng lượng ở Trung Đông và châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ trở nên thiếu hiệu quả.
Ví dụ mới nhất về việc Ấn Độ không đóng vai trò quan trọng như Mỹ kỳ vọng là rất nhiều hợp đồng dầu mỏ đang được thực hiện bởi New Delhi và Moskva, bất chấp sự phản đối của Washington.
Trong chiến lược kiềm chế Bắc Kinh của Washington, Ấn Độ nổi lên là một lựa chọn. Đầu tiên, về mặt chính trị, dường như Ấn Độ đã sẵn sàng thách thức Trung Quốc sau khi hai bên xảy ra đụng độ vào ngày 15/6/2020 ở Thung lũng Galwan.
Về mặt kinh tế, Ấn Độ có tiềm năng trở thành khách hàng mua năng lượng thay thế Trung Quốc đối với những đồng minh của Mỹ ở Trung Đông, qua đó làm giảm sự hợp tác giữa các nước này với Trung Quốc. Theo dự báo được công bố vào quý 1/2021 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), Ấn Độ sẽ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tăng trưởng nhu cầu năng lượng ở mức 25% trong hai thập kỷ tới, vượt qua Liên minh Châu Âu (EU) trở thành nước tiêu thụ năng lượng lớn thứ ba thế giới vào năm 2030.
Cụ thể hơn, Ấn Độ dự kiến tiêu thụ năng lượng tăng gần gấp đôi khi GDP của quốc gia này tăng lên ước tính 8.600 tỷ USD vào năm 2040. IEA cho rằng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của Ấn Độ sẽ khiến nước này phụ thuộc nhiều hơn vào nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch.
Tuy nhiên, đi ngược với hy vọng của Washington, Ấn Độ gần đây đã tăng cường hợp tác với Nga, một cường quốc khác mà Mỹ đang lợi dụng cuộc xung đột ở Ukraine để áp đặt các lệnh trừng phạt khắc nghiệt nhằm làm suy yếu Moskva.
Trong chuyến thăm gần đây của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Ấn Độ, hai bên đã ký kết 28 thỏa thuận đầu tư trong một loạt lĩnh vực, không chỉ có dầu mỏ, khí đốt và hóa dầu, thép và đóng tàu, mà còn cả các vấn đề quân sự. Các thỏa thuận quân sự gồm việc Ấn Độ sản xuất ít nhất 600.000 khẩu súng trường tấn công Kalashnikov và điều đáng lo ngại hơn nữa đối với Mỹ, Ngoại trưởng Ấn Độ Harsh Vardhan Shringla tuyên bố rằng hợp đồng năm 2018 liên quan đến hệ thống tên lửa phòng không S-400 hiện đang được thực hiện.
Tiếp theo, Ấn Độ đã không bỏ phiếu tán thành nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc do Mỹ hậu thuẫn nhằm lên án chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine. Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi Ấn Độ đã không áp dụng các biện pháp trừng phạt nhằm vào Nga theo lời kêu gọi của Mỹ. Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ Nirmala Sitharaman thậm chí còn phát biểu rằng với năng lượng giá rẻ của Nga, Ấn Độ nên tăng cường mua vì nó cần thiết cho nhu cầu của nước này.
Chiến thuật mới nhất của Washington dường như là muốn thuyết phục New Delhi rằng Moskva không còn là một đối tác an ninh đáng tin cậy. Thông điệp của Mỹ về quan điểm của Ấn Độ đối với cuộc xung đột ở Ukraine đã trở nên cứng rắn trong những tuần gần đây, khi cảnh báo về những hậu quả tiềm tàng nếu tiếp tục giao dịch với Moskva.
Mỹ cũng đưa ra tín hiệu mới nhất nhằm thuyết phục Ấn Độ nên suy nghĩ lại về mối quan hệ an ninh lâu dài với Nga: Tại New Delhi trong tháng này, quan chức hàng đầu của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Daleep Singh cho biết Ấn Độ không tin vào sự hỗ trợ của Nga nếu Trung Quốc tiến hành một hành động khiêu khích ở biên giới của Ấn Độ trong thời gian tới. Mỹ cho rằng Ấn Độ không thể dựa vào sự hỗ trợ của Nga, đặc biệt là vì cuộc xung đột Ukraine đã khiến Moskva xích lại gần Bắc Kinh hơn.
Tóm lại, bất chấp sự lôi kéo từ Mỹ, New Delhi vẫn duy trì mối quan hệ đối tác truyền thống với Moskva. Yếu tố này vẫn là một thách thức đối với mối quan hệ của Ấn Độ với Mỹ trong thời gian tới.
Số người phải sơ tán vì bạo lực trên thế giới lần đầu tiên vượt mốc 100 triệu Ngày 23/5, Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) cho biết cuộc xung đột ở Ukraine và các cuộc xung đột khác trên thế giới đã khiến số người phải rời bỏ nhà cửa đi sơ tán trên toàn cầu lần đầu tiên vượt mốc 100 triệu người. Người tị nạn Ukraine xếp hàng chờ đăng ký xin giấy phép...
