Lý do các lãnh đạo vùng Caribe muốn giữ bác sĩ Cuba ở lại bằng mọi giá

Các “chiến sĩ áo trắng” Cuba mang đến hỗ trợ vô cùng quan trọng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ở vùng Caribe, đặc biệt là trong thời kỳ khủng hoảng.

Các bác sỹ Cuba tập trung trước khi lên đường làm nhiệm vụ quốc tế. Ảnh: Đại sứ quán Cuba tại Mexico cung cấp

Kênh Al Jazeera ngày 15/3 đưa tin, gần đây lãnh đạo các quốc gia vùng Caribe đã chỉ trích khi chính phủ Mỹ cảnh báo hủy thị thực đối với mọi trường hợp làm việc hoặc hỗ trợ các cơ sở y tế Cuba.

Dưới sự lãnh đạo của cố Chủ tịch Fidel Castro, Cuba đã xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe khiến ngay cả các nước phát triển phải nể phục. Cuba hiện sở hữu tỷ lệ bác sĩ trên đầu người lớn nhất thế giới với 9 bác sĩ/1.000 dân. Kể từ năm 1959, Cuba đã gửi “đội quân áo trắng” tới những nơi xảy ra thảm họa và dịch bệnh khắp thế giới, trong tinh thần đoàn kết.

Theo hãng thông tấn Reuters (Anh), thời điểm dịch COVID-19 bùng phát, Cuba đã điều bác sĩ đến gần 40 quốc gia khắp 5 châu lục. Ngay cả những quốc gia giàu có như Andorra và Italy cũng chào đón nhân viên y tế Cuba tới hỗ trợ chống dịch.

Lý do Mỹ nhắm mục tiêu đến chương trình y tế Cuba

Trong nhiệm tổng thống kỳ đầu tiên của ông Donald Trump (2017-2021), Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt thị thực đối với chương trình y tế toàn cầu của Cuba. Chính phủ Mỹ cho rằng các bác sĩ Cuba làm việc tại nước ngoài nhận lương rất thấp.

Lần này, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã tuyên bố hạn chế thị thực đối với các quan chức chính phủ Cuba và mọi trường hợp khác trên toàn cầu mà Mỹ coi là “đồng lõa” với các chương trình y tế nước ngoài của Cuba. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết các hạn chế sẽ mở rộng đối với các quan chức hiện tại và cựu quan chức cũng như thành viên gia đình.

Ngoại trưởng Rubio gọi chương trình y tế của Cuba là một hình thức “lao động cưỡng bức” và cảnh báo rằng các quốc gia Caribe tham gia vào chương trình này có thể phải đối mặt với hạn chế về thị thực cũng như các hậu quả thương mại tiềm ẩn. Tuy nhiên, không có bằng chứng cụ thể nào được đưa ra để làm căn cứ cho những tuyên bố này.

Bà Tamarys Bahamonde, nhà kinh tế tại Trung tâm Nghiên cứu Mỹ Latinh và Người Mỹ Latinh có trụ sở tại Mỹ chia sẻ: “Trong thời gian làm việc tại một đại sứ quán nước ngoài ở Havana, tôi đã tận mắt chứng kiến nhiều quốc gia bày tỏ lòng biết ơn với các bác sĩ Cuba và lợi ích mà họ mang lại cho những vùng xa xôi hẻo lánh, nơi trước đây hầu như không có dịch vụ y tế”.

Bà cho biết, hạn chế thị thực được đề xuất gần đây thực chất là mở rộng chính sách do chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden khởi xướng. Năm 2024, cựu Tổng thống Biden đã ký một dự luật bao gồm các lệnh trừng phạt đối với quan chức từ những nước thứ ba ký hợp đồng với dịch vụ y tế của Cuba. Bà cho biết điều này cho thấy rằng, bất kể nhân vật của đảng Cộng hòa hay đảng Dân chủ nắm quyền tại Mỹ, các quốc gia Caribe có thể sẽ tiếp tục phải đối mặt với áp lực ngoại giao bởi họ phụ thuộc vào các chuyên gia y tế Cuba.

Phản ứng từ lãnh đạo các quốc gia vùng Caribe

Các bác sĩ Cuba trước khi rời thủ đô La Habana để sang Andorra nhằm hỗ trợ nước này trong cuộc chiến chống COVID-19 năm 2020. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Một số lãnh đạo Caribe tuyên bố sẵn sàng từ bỏ quyền xin thị thực Mỹ để đổi lấy việc duy trì sự hiện diện của các bác sĩ Cuba.

Tuần này, Thủ tướng Barbados Mia Mottley đã có bài phát biểu đầy nhiệt huyết trước quốc hội, gọi lập trường của Mỹ là “không công bằng và không chính đáng”. Bà bổ sung: “Chúng ta không thể vượt qua đại dịch COVID-19 nếu không có các y tá và bác sĩ Cuba”.

Thủ tướng Trinidad và Tobago Keith Rowley cảnh báo rằng sự can thiệp của Mỹ vào các quyết định chăm sóc sức khỏe của Caribe là không thể chấp nhận được.

Thủ tướng đảo quốc Saint Vincent và Grenadines Ralph Gonsalves đã nhấn mạnh đến tác động trực tiếp của các bác sĩ Cuba đối với việc chăm sóc bệnh nhân. Ông nói: “Nếu không có bác sĩ Cuba, chúng tôi có thể không thể điều hành dịch vụ này. Tôi thà mất thị thực Mỹ còn hơn để người nghèo và người lao động chết”.

Trong tháng 3, Bộ trưởng Ngoại giao Jamaica Kamina Johnson Smith đã nói với các phóng viên rằng chính phủ của bà coi các bác sĩ Cuba là vô cùng quan trọng. Hiện có 400 bác sĩ, y tá và kỹ thuật viên y tế Cuba đang làm việc tại quốc gia này.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, Bộ trưởng Ngoại giao Bahamas Fred Mitchell đã bảo vệ chương trình của Cuba, khẳng định rằng chính phủ của ông tuân theo tất cả các thông lệ quốc tế trong việc tuyển dụng lao động.

Ngoại trưởng Guyana Hugh Todd chia sẻ với hãng thông tấn AP (Mỹ) vào ngày 11/3 rằng 15 bộ trưởng ngoại giao tại Cộng đồng Caribe (Caricom) đã gặp đặc phái viên Mỹ tại Mỹ Latinh Mauricio Claver-Carone ở Washington, D.C., để lên tiếng phản đối và yêu cầu làm rõ chính sách của Mỹ.

Các bác sĩ Cuba có sứ mệnh đặc biệt thúc đẩy chăm sóc sức khỏe trên khắp vùng Caribe, đặc biệt là ở các quốc gia nghèo đang phải đối mặt với khủng hoảng kinh tế sâu sắc và dịch vụ y tế hạn chế.

Đối với nhiều quốc gia Caribe, hậu quả ngắn hạn của việc vắng mặt các bác sĩ Cuba có thể là thảm khốc. Việc đào tạo các bác sĩ địa phương mất nhiều năm và những chuyên gia được đào tạo thường chuyển đến các quốc gia khác, để lại tình trạng thiếu hụt dai dẳng. Cuba giúp lấp đầy khoảng trống này bằng cách điều hàng nghìn nhân viên y tế đến. Đội ngũ bác sĩ Cuba cung cấp dịch vụ chăm sóc ban đầu. Trong khi đó, các bệnh viện tại Caribe thường thiếu những nhóm ứng phó khẩn cấp và chuyên gia trong lĩnh vực này.

“Những thiên thần áo trắng Cuba” cũng đóng vai trò nổi bật trong ứng phó với các thảm họa khu vực như bão, động đất và các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng. Các bác sĩ Cuba đóng vai trò trọng yếu trong việc chống lại dịch tả bùng phát ở Haiti sau trận động đất tàn khốc năm 2010 và hỗ trợ các quốc gia Caribe trong đại dịch COVID-19.

Cuba không chỉ gửi bác sĩ đến vùng Caribe mà còn trên toàn thế giới. Có hơn 24.000 bác sĩ Cuba làm việc tại 56 quốc gia trên toàn thế giới. Venezuela là một trong những nước tiếp nhận nhiều bác sĩ Cuba nhất, với hàng nghìn người làm việc tại các phòng khám cộng đồng. Italy đã tiếp nhận các bác sĩ Cuba trong đại dịch COVID-19 để giúp bệnh viện quá tải ở một số khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất của nước này. Nam Phi tiếp nhận các chuyên gia y tế Cuba đến vùng nông thôn nơi thiếu hụt bác sĩ.