Leo thang căng thẳng Ba Lan Belarus

Vụ việc Ba Lan cáo buộc hai trực thăng của Belarus xâm phạm không phận trong bối cảnh Warsaw và Minsk thời gian qua thường xuyên lời qua tiếng lại vì sự hiện diện của lực lượng lính đánh thuê Wagner gần biên giới Ba Lan, đã làm leo thang căng thẳng giữa hai bên.

Bộ Quốc phòng nước này hiện điều thêm quân đội tới biên giới phía Đông, trong khi Belarus ngay lập tức phản bác, nhấn mạnh rằng Warsaw cáo buộc vô căn cứ, tạo cớ để biện minh cho việc tập hợp lực lượng.

The Guardian ngày 2/8 đưa tin, Bộ Quốc phòng Ba Lan thông báo, họ đang điều lực lượng và nguồn lực bổ sung, bao gồm cả trực thăng chiến đấu tới biên giới phía Đông, giáp với Belarus, sau khi cáo buộc hai máy bay trực thăng của quân đội quốc gia láng giềng vi phạm không phận nước này.

Tổng thống Belarus Lukashenko bác bỏ hoàn toàn thông tin máy bay quân sự của Minsk vi phạm không phận Ba Lan. Nguồn: AP

Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Mariusz Blaszczak đã lập tức triệu tập một cuộc họp của Ủy ban An ninh và Quốc phòng để thảo luận các biện pháp ứng phó, đồng thời triệu đại biện lâm thời của Belarus tại Warsaw, đề nghị đưa ra lời giải thích.

Warsaw cũng thông báo lên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) về vụ vi phạm. Theo các báo địa phương, sáng 1/8, quân đội Ba Lan thông tin rằng các hệ thống radar không ghi nhận trường hợp xâm phạm không phận nào. Tuy nhiên, chiều tối cùng ngày, Warsaw đã thay đổi nhận định và cáo buộc các trực thăng Belarus bay “ở độ cao rất thấp, vì vậy các hệ thống radar không phát hiện được”.

Thông báo của Bộ Quốc phòng Ba Lan nêu rõ: “Hai máy bay trực thăng của Belarus gồm Mi-8 và Mi-24, vốn đang huấn luyện gần biên giới, đã vi phạm không phận của Ba Lan ở khu vực TP Bialowieza”. Về phần mình, trong một tuyên bố đăng trên Telegram, Bộ Quốc phòng Belarus cho rằng dường như Ba Lan đã thay đổi đánh giá vụ việc một cách chóng vánh, không đưa ra được bằng chứng, tạo cớ để biện minh cho việc tập hợp lực lượng. Bộ Quốc phòng Belarus nhấn mạnh, các máy bay trực thăng Mi-8 và Mi-24 không vi phạm biên giới Ba Lan.

Được biết, biên giới giữa hai nước trở nên căng thẳng gần đây sau khi lực lượng quân sự tư nhân Nga Wagner đưa quân đến một căn cứ ở Tsel của Belarus, gần biên giới Ba Lan. Sau cuộc binh biến của Wagner ở Nga, Belarus đã đứng ra trung gian hòa giải và tiếp nhận nhiều lính Wagner. Hồi tuần trước, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki cảnh báo tình hình có thể trở nên nguy hiểm hơn nữa khi lính Wagner được cho là đang áp sát biên giới nước này.

Theo ông, Wagner dường như đã đưa khoảng 100 quân đến gần hành lang Suwalki – khu vực thuộc Ba Lan, dài khoảng 65km, chạy dọc theo biên giới Lithuania – Ba Lan. Suwalki được xem một “tử huyệt” của khối NATO, vì nơi đây có một đầu giáp với vùng Kaliningrad, lãnh thổ của Nga ở vùng Baltic, trong khi đầu còn lại giáp với Belarus. Bộ trưởng Quốc phòng Mariusz Blaszczak hồi cuối tháng 7 cũng cho biết, Warsaw có kế hoạch tăng gấp đôi quy mô quân đội từ 3 lên 6 sư đoàn, tăng số quân nhân nhập ngũ từ 172.000 lên 300.000 người.

Theo ông Blaszczak, Ba Lan đang thảo luận các biện pháp nhằm tăng cường an ninh ở biên giới với Belarus, bằng việc xây dựng hàng rào, triển khai các thiết bị điện tử, đề phòng một cuộc tấn công từ Belarus. Tuy vậy, Tổng thống Alexander Lukashenko hôm 1/8 đã nêu lên lý do mà Ba Lan nên cảm ơn Belarus.

Ông Lukashenko tuyên bố: “Warsaw nên cầu nguyện vì chúng tôi đã kiểm soát và chu cấp cho Wagner. Vì vậy, Ba Lan không nên trách móc, mà nên cảm ơn tôi”. Trước đó, ông Lukashenko từng nói đùa rằng Wagner muốn đưa quân tiến vào Rzeszow và Warsaw vì Ba Lan bị coi là đầu mối trung chuyển hàng hóa quân sự do phương Tây viện trợ cho Ukraine. Rzeszow là thành phố ở Đông Nam Ba Lan, gần biên giới với Ukraine

Trước những lo ngại của Ba Lan và các nước phương Tây về sự hiện diện của Wagner ở Belarus, cơ quan tình báo Bộ Quốc phòng Anh nhận định rằng, hiện tại Wagner chưa thể gây ra mối đe dọa đáng kể nào với Ba Lan hay các thành viên NATO.

Cơ quan này giải thích, lính Wagner chuyển đến Belarus hầu như không có hoặc có rất ít vũ khí hạng nặng, do vậy khả năng tác chiến của lực lượng này rất thấp. Theo các ảnh chụp vệ tinh, có khoảng 300 lều bạt và 200 phương tiện quân sự được cho là của Wagner tại một căn cứ ở Tsel, Belarus. Mặc dù hàng trăm phương tiện đã đến đây, nhưng chủ yếu là xe tải, xe buýt, trong khi chỉ có rất ít xe bọc thép.

“Mức độ sở hữu vũ khí hạng nặng và các phương tiện trên không được cho là những yếu tố then chốt quyết định năng lực tác chiến trong tương lai của Wagner”, Bộ Quốc phòng Anh đánh giá. Hồi giữa tháng 7, Bộ Quốc phòng Nga từng ra thông báo, nêu rõ rằng Wagner đã hoàn tất việc bàn giao vũ khí hạng nặng cho quân đội Nga sau khi quyết định rút khỏi chiến dịch quân sự tại Ukraine.

Trong một diễn biến khác, The Guardian ngày 2/8 dẫn lời Tổng thống Belarus Lukashenko tuyên bố, ông có kế hoạch đẩy nhanh việc thành lập một quân đội hợp đồng, trong đó sử dụng các chiến binh Wagner đang tá túc tại Belarus làm nòng cốt.

Hãng thông tấn Belarus BelTA, dẫn lời ông Lukashenko cho hay: “Đó là sáng kiến của tôi. Tôi muốn những người này ở lại trong lực lượng vũ trang nước chúng tôi. Và chúng tôi sẽ dựa vào họ để chủ động thiết lập một quân đội hợp đồng”.

Nhà lãnh đạo Belarus nhấn mạnh rằng nước ông sẽ không phát động chiến tranh: “Chúng tôi không muốn bất cứ cuộc chiến tranh nào. Nếu đối phương thấy rằng chúng tôi có năng lực trả đũa khiến họ hứng chịu tổn thất không thể phục hồi, họ sẽ không dám tấn công”. Theo một nguồn thạo tin, Bộ Quốc phòng Belarus và ban chỉ huy của tập đoàn quân sự tư nhân Wagner đã vạch kế hoạch tỉ mỉ về hợp tác trong tương lai.