Lào Cai: Dân Bắc Hà “lên hương” theo giá quế, chỉ cần bóc vỏ, bán cành mà xây được nhà, tậu xe

Từ đầu năm 2020 đến nay, bà con nông dân ở các xã vùng hạ của huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã trồng mới được 500ha quế. Hiện toàn huyện Bắc Hà có 8.700ha quế, trong đó diện tích đến thời kỳ thu hoạch hơn 3.600ha.

Vụ quế năm nay, bà con các dân tộc đang vô cùng phấn khởi vì quế được giá và đạt cao kỷ lục.

“Cây vàng” giúp đồng bào dân tộc thoát nghèo

Những ngày này, không khí thu hoạch quế ở các vùng trồng chủ lực như xã Nậm Đét, Nậm Lúc, Cốc Lầu, Cốc Ly… nhộn nhịp, vui vẻ. Những chiếc xe tải của tư thương đã chờ sẵn, nối đuôi nhau bốc hàng. Khắp các cánh rừng tỏa ra mùi thơm đặc trưng của quế và gương mặt những người trồng quế vui tươi, phấn khởi.

Nhiều đồng bào người Dao ở huyện Bắc Hà ví cây quế như “cây vàng” bởi giúp đồng bào có thu nhập ổn định, đời sống khấm khá, còn các cấp chính quyền địa phương nơi đây thì coi cây quế là cây trồng chủ lực xóa đói, giảm nghèo bền vững.

Nhiều hộ nông dân trồng quế ở xã Nậm Đét (huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai ) đã có thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Ảnh: T.H

Đến nay, HTX quế hữu cơ Nậm Đét có 6 thành viên tham gia. Bên cạnh việc sản xuất quế, HTX còn triển khai nhiều ngành nghề khác như buôn bán nông – lâm sản nguyên liệu, trồng cây gia vị, trồng và chăm sóc rừng. Hiện, xã Nậm Đét đã xây dựng và vận hành 2 xưởng sơ chế quế, phục vụ nhu cầu tiêu thụ của gần 50% sản lượng quế của xã, sản lượng vỏ quế tươi đạt gần 800 tấn/năm, trên 40 tấn tinh dầu và gần 500m3 gỗ quế.

Ông Nguyễn Quốc Huy – Chủ tịch UBND huyện Bắc Hà cho biết, giá vỏ quế tươi tại xã Nậm Đét đang được thu mua ở mức từ 27.000 – 32.000 đồng/kg. Riêng quế hữu cơ thì có giá cao hơn, đạt từ 31.000 – 32.000 đồng/kg, thu hoạch đến đâu có thương lái đến tận nơi thu mua đến đó.

Ngoài ra, việc tiêu thụ các sản phẩm từ quế rất thuận lợi. Người trồng có thể tận thu bán vỏ, lá quế, hạt quế, gỗ quế…, thậm chí những thân cây quế nhỏ cũng được mua với giá ổn định.

Theo ước tính, doanh thu từ cây quế của huyện năm nay có thể đạt gần 300 tỷ đồng, tương đương với năm 2019.

Trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhiều chuỗi hàng nông sản bị đứt gãy thì kết quả này có thể nói là thành công vượt mong đợi đối với những người trồng quế ở Bắc Hà.

Được biết, toàn huyện Bắc Hà có khoảng 8.700ha quế, trong đó riêng xã Nậm Đét chiếm tới gần 2.000ha. Cây quế ở đây cũng được đánh giá là có chất lượng tốt nhất bởi hàm lượng tinh dầu cao hơn quế trồng ở các vùng khác.

Nhờ những đồi quế bạt ngàn mà nhiều hộ đồng bào ở Nậm Đét đã thoát nghèo, dần vươn lên khá giả, thậm chí có nhà còn xây được nhà tầng kiên cố, sắm được ôtô.

Trước đây, cuộc sống của gia đình anh Ma A Quả (ở xã Bản Cái, huyện Bắc Hà), và nhiều người dân trong xã chủ yếu phụ thuộc vào trồng trọt, chăn nuôi nhỏ lẻ, thu nhập thấp khiến đời sống bấp bênh, nhiều người phải đi làm thuê khắp nơi để có tiền trang trải cuộc sống.

Sau đó, anh nhận thấy người Dao ở các huyện Bắc Hà, Bảo Yên, Bảo Thắng có nguồn thu ổn định từ cây quế – thứ cây bán được cả lá, cành, lẫn vỏ, nên anh đã học tập kinh nghiệm trồng, mua cây giống, học cách ươm giống.

Sản phẩm quế được phơi khô, phân loại.

Chỉ trong 2 năm (từ năm 2004), gia đình anh tiến hành trồng hàng vạn cây giống. Lúc cao điểm anh Quả có tới gần 15ha quế. Đến nay, gia đình anh Quả đã thu hoạch và bán nhiều đồi quế, thu về hàng tỷ đồng.

“Hiện, đồi nhà tôi còn trên 8 vạn cây quế, tương đương khoảng trên 10ha quế từ 8 – 10 năm tuổi. Từ năm 2015 đến nay, trung bình mỗi năm tôi bóc vỏ bán được trên 150 triệu đồng. Riêng năm 2018, tôi bán được trên 500 triệu đồng” – anh Quả nói.

Anh Triệu Phúc Tình – người trồng quế ở Nậm Đét cho biết, đầu năm 2020, khi dịch Covid-19 bùng phát, cả vùng trồng quế lo lắng giá quế sẽ giảm nhưng sau đó một thời gian, quế được thu mua với giá ổn định và hiện tại lên cao nhất từ trước đến nay.

Xây dựng thương hiệu quế Nậm Đét

Để xây dựng thương hiệu cho sản phẩm quế, hướng tới xuất khẩu đi nhiều thị trường, hiện nay việc sản xuất quế tại Nậm Đét (Bắc Hà) đã có những chuyển biến đáng kể.

Toàn xã hiện có 300ha quế hữu cơ (năm 2016 là hơn 60ha), cây quế được chăm sóc theo cách truyền thống, không dùng thuốc bảo vệ thực vật độc hại, không dùng thuốc diệt cỏ. Khi thu hoạch, phơi quế phải để nơi thoáng đãng, sạch sẽ trên nền trải bạt.

Để hỗ trợ bà con xã Nậm Đét nói riêng và huyện Bắc Hà phát triển cây quế bền vững, nâng cao giá trị kinh tế, Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Lào Cai đã phối hợp Công ty TNHH Hương gia vị Sơn Hà (Yên Bái) đã tổ chức các lớp tập huấn sản xuất quế gắn với lập kế hoạch phát triển kinh doanh sản phẩm quế tại xã Nậm Đét.

Tham gia lớp tập huấn có 35 học viên là trưởng nhóm, phó nhóm, nông dân nòng cốt thuộc các tổ nhóm trồng quế của các xã: Nậm Đét, Bảo Nhai, Nậm Lúc, Cốc Lầu.

Các học viên được hướng dẫn quy trình sản xuất, thực hành các bước sơ chế quế ống sáo như: Cách phân loại nguyên liệu trước khi sơ chế, kỹ thuật chà vỏ, bào quế, chẻ quế; kỹ thuật phơi ủ, ve quế, phơi khô; phân loại thành phẩm, bó và bảo quản sản phẩm sau sơ chế…

Giờ đây, thay cho việc thu hoạch và bán trực tiếp vỏ quế thô cho thương lái như trước kia, bà con đã tiến hành các phương pháp sơ chế làm quế cắt miếng, quế ống sáo, quế ống điếu… Những phương pháp này không hề khó thực hiện, nhưng có thể nâng cao giá trị của sản phẩm quế Nậm Đét lên 40% so với giá thành hiện tại, lại tiết kiệm được nhân công.

Bên cạnh đó, một số xã cũng quan tâm phát triển mô hình hợp tác xã quế; tăng cường liên kết với Công ty cổ phần Techvina thực hiện dự án trồng quế hữu cơ, góp phần phát triển vùng chuyên canh quế theo hướng bền vững, đem lại hiệu quả kinh tế cao, xóa nghèo, làm giàu cho bà con nông dân.

Lào Cai: Giá quế đạt "đỉnh", thu cả vỏ lẫn lá xếp thành cuộn, cân lên thương lái trả tiền tươi

Những tưởng dịch Covid-19 sẽ ảnh hưởng đến giá thu mua quế nhưng ngược lại, giá quế tại vùng trồng quế nổi tiếng Nậm Đét (huyện Bắc Hà, Lào Cai) đang cao nhất từ trước đến nay. Nông dân Nậm Đét, nhất là những người trồng quế hữu cơ đang phấn khởi "như Tết".

Giá quế Nậm Đét đạt đỉnh

Theo chia sẻ của nông dân, giá vỏ quế tươi tại xã Nậm Đét (Bắc Hà, Lào Cai) đang được thu mua ở mức 27.000 - 32.000 đồng/kg, riêng quế hữu cơ luôn có giá 31.000 - 32.000 đồng/kg, thu hoạch đến đâu có thương lái đến tận nơi thu mua đến đó. Việc tiêu thụ các sản phẩm từ quế rất thuận lợi. Người trồng có thể tận thu bán vỏ và lá quế, thậm chí những thân cây quế nhỏ cũng được mua với giá ổn định.

Thời điểm cuối tháng 11, đường vào xã Nậm Đét nhộn nhịp như ngày hội. Những chiếc xe tải chờ sẵn, nối đuôi nhau bốc hàng. Khắp các cánh rừng tỏa ra mùi thơm đặc trưng của quế. Gương mặt những người trồng quế đều ánh lên niềm vui.

Nông dân thôn Nậm Đét (xã Nậm Đét, Bắc Hà, Lào Cai) cân vỏ quế bán cho tư thương.

Chị Triệu Thị Hoa (thôn Tống Thượng) đang xếp những cuộn vỏ quế dày cho lên cân, cạnh đó là thương lái chuẩn bị trả tiền cho số vỏ quế đã mua của chị Hoa.

Gia đình chị Hoa có 3 ha quế. Vỏ quế của gia đình chị được thương lái trả giá 28.000 đồng/kg. Chị Hoa cho biết, mỗi năm đồi quế của gia đình cho nguồn thu ổn định hơn 100 triệu đồng. Nhờ trồng quế, gia đình chị tích cóp được khoản kha khá để xây ngôi nhà khang trang và dự định mua xe bán tải phục vụ một số công việc của gia đình.

Giá quế tại Nậm Đét đang cao nhất trong vòng 10 năm gần đây. Thời điểm này của năm 2019, giá vỏ quế chỉ đạt 22.000 - 23.000 đồng/kg. Giá quế trồng ở Nậm Đét cao hơn các vùng trồng khác vì theo các chuyên gia phân tích, lượng tinh dầu trong quế trồng ở Nậm Đét cao hơn và chất lượng tốt hơn.

Xu hướng trồng quế hữu cơ

Chị Lý Thị Chạn ở thôn Tống Hạ trồng quế hữu cơ từ năm 2016 cho biết: Trồng quế hữu cơ không dùng thuốc bảo vệ thực vật độc hại, không dùng thuốc diệt cỏ mà phát nương, làm cỏ theo cách làm truyền thống. Khi thu hoạch, phơi quế phải để nơi thoáng đãng, sạch sẽ trên nền trải bạt.

Gia đình chị Chạn có 6 ha quế hữu cơ. Khi quế đạt 10 năm tuổi, người trồng có thể khai thác trắng rừng quế nhưng từ năm thứ 4, nông dân đã có thể tỉa bán.

Lý do nông dân ở Nậm Đét, Bắc Hà (Lào Cai) thích trồng quế hữu cơ hơn bởi giá thu mua quế hữu cơ cao hơn sản phẩm cùng loại khác.

Xã Nậm Đét hiện có 300 ha quế hữu cơ (năm 2016 là hơn 60 ha). Niềm vui đến với người trồng quế hữu cơ là năm 2018, Hợp tác xã Quế hữu cơ Nậm Đét được thành lập giúp đầu ra của quế ổn định. Việc thành lập hợp tác xã là ý tưởng của 6 người con xã Nậm Đét đau đáu với ước mơ đưa quế vươn tầm thế giới, do anh Triệu Phúc Vầy làm Giám đốc hợp tác xã.

Lào Cai: Loại củ nhổ 1 gốc lên cả chùm, nhiều củ nặng tới 5kg, dân ở đây bán thu cả chục tỷ đồng

Hợp tác xã đã liên kết với hơn 100 hộ trồng quế theo quy trình sạch và xây dựng thành công chứng nhận quế hữu cơ quốc tế - đây là giấy thông hành để quế Nậm Đét vươn tầm thế giới.

Anh Triệu Phúc Vầy, Giám đốc Hợp tác xã Quế hữu cơ Nậm Đét cho biết: Từ 6 thành viên ban đầu, đến nay hợp tác xã có 11 thành viên với hơn 100 hộ liên kết cùng sản xuất. Sản phẩm quế của hợp tác xã xuất khẩu sang các thị trường Ấn Độ, EU và Nhật Bản.

Chúng tôi vận động các hộ trồng quế thay đổi phương thức sản xuất, tổ chức trồng, sơ chế, chế biến, tiêu thụ sản phẩm theo quy trình khép kín, tạo ra sản phẩm chất lượng cao để chinh phục các thị trường khó tính.

Làm giàu từ trồng quế

"Thủ phủ" Nậm Đét hiện có gần 1.900 ha quế. Hình ảnh đầu tiên hiện ra khi đặt chân đến đây là những ngôi nhà xây kiểu biệt thự 2 tầng mái thái, sân và vườn sạch sẽ, rộng rãi và không ít gia đình có ô tô đậu trước nhà. Anh Triệu Phúc Tình, một người trồng quế ở Nậm Đét nói với chúng tôi rằng: Đầu năm 2020, khi dịch bệnh bùng phát, cả vùng trồng quế lo lắng giá quế sẽ giảm nhưng sau đó một thời gian, quế được thu mua với giá ổn định và hiện tại lên cao nhất từ trước đến nay.

Cây quế do bà Triệu Mùi Pham, người dân tộc Dao đem về Nậm Đét trồng từ cuối những năm 80 của thế kỷ trước. Trải qua nhiều giai đoạn bấp bênh, đến năm 2015, giá quế bắt đầu ổn định, cuộc sống của người trồng quế cũng giàu lên từ đó.

Gia đình anh Triệu Phúc Tình (thôn Nậm Đét) có 14 ha quế. Ngôi nhà anh đang ở là một trong những ngôi nhà đẹp nhất thôn. Mỗi năm, rừng quế đem lại thu nhập cho gia đình từ 400 triệu đồng trở lên. Anh Tình còn mở rộng diện tích quế của gia đình sang các xã Nậm Lúc và xã Nậm Khánh.

Hoặc gia đình ông Đặng A Nhẩy (thôn Nậm Đét) có 8 ha quế, mỗi năm thu nhập từ 200 triệu đồng trở lên. Trước đây, mỗi năm gia đình ông chỉ trồng 1 vụ lúa, không có nguồn thu ổn định, từ khi chuyển đổi diện tích trồng lúa kém hiệu quả sang trồng quế, kinh tế gia đình ông đã khá giả và có tiền gửi ngân hàng.

Một màu xanh ấm no bao phủ lên vùng đất từng nghèo khó. Nghe tin có vườn quế bán là thương lái vào - ra, tranh nhau đặt tiền trước cho chủ vườn. Cây quế đang vào thời điểm lên ngôi khiến người trồng phấn khởi. Với người Nậm Đét, cây quế chính là người bạn giúp họ làm giàu.