Lãng phí tàu khổng lồ

Hàng loạt con tàu trọng tải lớn, trị giá từ vài trăm tỉ đến cả nghìn tỉ bị chủ tàu bỏ rơi, trở thành những con tàu “ma” khổng lồ dập dềnh trên các vùng biển từ bắc vào nam. Thậm chí, một số tàu còn bị chủ hàng siết nợ, giữ làm tin tại các vùng biển nước ngoài.

Tàu New Sun nằm im lìm ở vùng biển Cát Hải, Hải Phòng hơn nửa năm nay – Ảnh: Thiên Bình

Vung tiền mua tàu quá đát

Trong cơn say mua sắm tàu những năm vận tải biển còn cực thịnh 2006, 2007, nhiều chủ đầu tư “nhắm mắt” mua những con tàu tiếng là siêu trường, siêu trọng, nhưng đều đã có tuổi đời xấp xỉ 30, công nghệ cũ, lạc hậu, thậm chí không đủ điều kiện đăng ký tại VN.

Điển hình như tàu Green Sea, đang neo tại vùng Hòn Nét 21, Cẩm Phả (Quảng Ninh), trọng tải 76.000 tấn thuộc Tập đoàn công nghiệp tàu thủy Vinashin. Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, tàu Green Sea đã có tuổi đời 30 năm, treo cờ Panama vì không thể đăng ký tại VN do quá niên hạn. Tàu được Vinashin mua về năm 2007 và nằm bất động hơn 2 năm tại vùng biển này. Hiện trên tàu chỉ “cắm” 4 thủy thủ để làm nhiệm vụ trực tàu. Hằng ngày, 3 người thay phiên nhau lên bờ mua thực phẩm. Một thuyền viên cho biết đầu năm 2012, tàu Green Sea được sửa chữa và chạy một vài chuyến hàng đi nước ngoài. Nhưng từ tháng 4.2012, tàu neo tại đây và nằm suốt từ thời điểm đó đến tận bây giờ. “Từ thời điểm tàu neo cố định tại đây đến giờ đã 6 tháng rồi chúng tôi chưa nhận được lương, nhưng may vẫn được chu cấp tiền ăn hằng ngày để anh em trực tàu”, thuyền viên này nói.

Cùng cảnh ngộ với tàu Green Sea, tàu Speedy Falcon, thuộc Công ty CP vận tải dầu khí VN, hiện cũng đang trong tình trạng “chết lâm sàng” trên vùng biển Hòn Miều, Hạ Long. Speedy Falcon trọng tải hơn 64.000 tấn, tuổi đời trên 32 năm nên cũng không thể đăng kiểm tại VN.

Ông Hoàng Song Tùng, Trưởng phòng Pháp chế Cảng vụ hàng hải Quảng Ninh, cho biết hai con tàu trên đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng và không đảm bảo các quy định về an toàn hàng hải do neo đậu lâu ngày không hoạt động.

Tại Hải Phòng, tàu New Sun (thuộc Công ty TNHH một thành viên vận tải viễn dương Vinashin – Vinashinlines) trọng tải 12.600 tấn, dài 136 m cũng đang nằm ở khu vực Bến Gót, huyện đảo Cát Hải hơn 6 tháng nay. Sau bão số 8, tàu bị trôi dạt cách đèn biển Ba Lăng nửa hải lý. Theo một lãnh đạo Cảng vụ Hải Phòng, cảng vụ đã có công văn gửi chủ tàu yêu cầu đưa tàu vào khu vực neo an toàn và nhận được văn bản hứa đang có phương án đưa tàu vào sửa chữa.

Tàu Green Sea 76.000 tấn “chết” trên vùng biển Cẩm Phả, Quảng Ninh – Ảnh: Bích Ngọc

Tàu “hiện đại nhất” thành kho chứa dầu

Bị nước ngoài giữ tàu vì nợ

Số phận những con tàu chết đang neo tại các vùng biển VN xem ra còn may mắn hơn nhiều so với những con tàu đang bị giữ làm tin tại các vùng biển quốc tế, thủy thủ đoàn vừa bị nợ lương, thiếu ăn, vừa bị giữ giấy tờ, hộ chiếu không thể về nước. Điển hình như tàu May

Diamond Way của Vinashinlines, do chủ tàu nợ tiền sửa chữa nên bị tạm giữ tại cảng Jebel Ali (Dubai, Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất – UAE) hơn 2 tháng. 19 thủy thủ đoàn sống trong tình cảnh không lương, không tiền ăn đã gửi đơn kêu cứu về nước vào đầu tháng 10.2012. Một con tàu khác cũng do Vinashinlines quản lý là Sea Eagle, trọng tải 65.000 tấn, đã nằm tại Long Shan Shipyard (Trung Quốc) từ năm 2008, thủy thủ đoàn cũng đã gửi đơn kêu cứu về nước.

Không chỉ những tàu cũ, số phận con tàu hiện đại trọng tải 104.000 tấn từng được xưng tụng là lớn nhất, hiện đại nhất, lần đầu tiên được chế tạo đóng mới tại VN cũng bi đát không kém. Năm 2006, Tổng công ty công nghiệp tàu thủy Dung Quất – DQS (Vinashin) đóng mới tàu PVT

MERCURY dựa trên thiết kế của Ba Lan, trọng tải 105.000 tấn, tổng vốn đầu tư khoảng 1.200 tỉ đồng, dự kiến hạ thủy giữa năm 2009. Nhưng tới tháng 8.2010 khi DQS được chuyển giao về cho Tập đoàn dầu khí VN (PVN), tàu vẫn chưa đóng xong. Tới tháng 6.2012, tàu được bàn giao cho Tổng công ty CP vận tải dầu khí (PV Trans), nhưng do thiết kế cũ, chưa đảm bảo an toàn vận hành, không đạt chuẩn quốc tế nên sau khi bàn giao, chạy thử, PV Trans đã trả lại, yêu cầu điều chỉnh, bổ sung với kinh phí dự toán khoảng 4 triệu USD.

Một con tàu chở dầu khác trọng tải 105.000 tấn đang thi công dở dang tại DQS (vốn đầu tư ban đầu khoảng 63 triệu USD) do Công ty tư vấn hàng hải Hàn Quốc (KOMAC) thiết kế cũng hẩm hiu không kém. Được Vinashin bàn giao lại, PVN đã quyết định biến con tàu này thành kho chứa dầu nổi cho việc trữ dầu tại mỏ Đại Hùng, với kinh phí chi thêm để điều chỉnh 20 hạng mục khoảng 20 triệu USD.

Bó tay nhìn tàu nằm chết

Thống kê của Cục Hàng hải VN cho thấy, cả nước hiện có 43 phương tiện neo đậu lâu ngày tại nhiều cảng biển. Trong đó, Công ty Vinashinlines (đã chuyển giao từ Tập đoàn Vinashin sang Tổng công ty hàng hải VN – Vinalines quản lý theo chủ trương tái cơ cấu) có tới 5 tàu là Green Sea, Sông Gianh HB 18 (neo từ tháng 4.2011 tại Đà Nẵng), New Sun, Lash Sông Gianh (neo từ 13.12.2008 tại TP.HCM), New Energy. Hầu hết các cảng biển lớn đều có “tàu ma”, như TP.HCM có 14 tàu neo đậu lâu ngày Nha Trang có 11 tàu – ụ nổi, cá biệt như ụ nổi Venture dock 2 neo từ 9.8.2008 Quảng Ninh, Hải Phòng, Vũng Tàu mỗi nơi có vài chiếc.

Theo lãnh đạo Cục Hàng hải VN, nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên do những năm trước ngành đóng tàu phát triển quá nóng, cung vượt cầu nhưng gặp suy thoái kinh tế, không có hàng để chở, lãi suất ngân hàng cao, nhiều chủ tàu rơi vào cảnh chết lâm sàng.

Ông Tạ Quang Việt, Phó giám đốc Cảng vụ hàng hải Quảng Ninh, cho biết dù nằm trong bến neo nhưng do trọng tải lớn nên các tàu này chiếm rất nhiều diện tích. Chưa kể, máy móc của tàu không vận hành được nên trong mùa giông bão, các “tảng sắt nổi” khổng lồ này sẽ là mối nguy đối với an toàn hàng hải, nhất là khi chúng bị đứt neo. Tuy nhiên, cảng vụ vẫn bế tắc, không có giải pháp nào hữu hiệu để xử lý.

Ông Việt cho biết, mới đây nhất vào tháng 10 đã có một cuộc họp do Cục Hàng hải chủ trì với đại diện chủ tàu, tính đến phương án xử lý bằng cách phát mãi tàu, nhưng do vướng nhiều quy định, ràng buộc, chưa kể chủ tàu đã đem tàu làm tài sản thế chấp ngân hàng nên việc phát mãi gặp rất nhiều khó khăn. “Hiện giờ, chúng tôi đành bó tay nhìn tàu nằm chết gí trong vùng quản lý của cảng vụ mà không có cách nào xử lý”, ông Việt cho hay.

Tàu Speedy Falcon neo tại vùng biển Hòn Miều, TP.Hạ Long từ 12 tháng nay – Ảnh: Bích Ngọc

Theo TNO